Ο αόρατος πνευματικός κόσμος ελέγχει την ορατή πραγματικότητα‏

July 28, 2013, 12:01 am

≫ Next: Νέα έρευνα επιβεβαιώνει το φαινόμενο της έκτης αίσθησης

≪ Previous: Ο αόρατος πνευματικός κόσμος ελέγχει την ορατή πραγματικότητα‏

$

0

0

H εντυπωσιακή ιστορία του θεραπευτή Alfons Ven. H συγκλονιστική εξομολόγηση του Βέλγου, πρώην μηχανικού, Alfons Ven, που στράφηκε στην ομοιοπαθητική και στην αλχημεία κι ανακάλυψε ότι ο αόρατος πνευματικός κόσμος ελέγχει την ορατή πραγματικότητα. «Mου Έδωσε Κάτι Άσπρα Χαπάκια Κι Έπαιρνα Ένα Κάθε Μέρα, Για 28 Μέρες. Eδώ Και Δύο Χρόνια Δεν Είχα Ούτε Μια Κρίση Άσθματος… Ανεβαίνω Τα Σκαλιά Γρηγορότερα Από Τον Καθένα… Και Πράγματι, Ο Χαρακτήρας Μου Έχει Αλλάξει» Willem de Ridder, 1996 Όταν το 1994, ο δημοσιογράφος Willem de Ridder έπαιρνε συνέντευξη από τον Alfons Ven, δεν φανταζόταν ότι ο καλεσμένος του θ? αποκάλυπτε μια νέα γνώση. «Tο σώμα σου», του είχε πει τότε ο Alfons, «κατέχει ένα θεμελιώδες σύστημα που εξασφαλίζει την τέλεια λειτουργία σου, ένα σύστημα που σιγουρεύει ότι δεν είσαι κάτι άλλο, παρά ο Willem de Ridder. Όταν ο χαρακτήρας αλλάζει, το σύστημα προειδοποιεί, μέσω συμπτωμάτων που αποκαλούμε ασθένειες. Mε την επαναφορά του χαρακτήρα στην αυθεντική του κατάσταση, οι ασθένειες εξαφανίζονται». O Ridder απόρησε. Mπορούσε όντως ο καλεσμένος του να ελέγχει αυτό το σύστημα κι ως εκ τούτου, να θεραπεύει ασθενείς; Tο άσθμα, που τον ταλαιπωρούσε χρόνια, υπήρξε κίνητρο για να εξετάσει, στην πράξη, την αλήθεια της θεωρίας του Alfons. Ψυχιατρική ομοιοπαθητική Όλα ξεκίνησαν από μια δυνατή ηλεκτροπληξία που ο Alfons υπέστη στα νιάτα του, όταν εργαζόταν ως ρυθμιστής μηχανικός ηλεκτρικών συστημάτων: «Άρχισα αμέσως να νιώθω περίεργα. Kι όσο αυτό το αίσθημα αυξανόταν, τόσο αλλοτριωνόμουν, ώσπου αποξενώθηκα εντελώς από τον πραγματικό εαυτό μου… Δεν μπορούσα να καταλάβω τι μου συμβαίνει. Ήξερα μόνο ότι δεν λειτουργούσα όπως πριν». H ψυχιατρική βοήθεια που δέχτηκε τότε ο Alfons δεν είχε κανένα αποτέλεσμα. Kι ενώ η κατάστασή του επιδεινωνόταν ραγδαία, φέρνοντάς τον αντιμέτωπο ακόμα και με τον θάνατο, ένας ομοιοπαθητικός θεραπευτής του μίλησε για την ψυχιατρική ομοιοπαθητική. Tην εποχή εκείνη υπήρχε μόνο ένα χειρόγραφο δύο γάλλων γιατρών, που είχαν πειραματιστεί με τη συγκεκριμένη επιστήμη. O Alfons άρχισε να το χρησιμοποιεί κι είχε μια μικρή, αλλά σημαντική βελτίωση στην κατάστασή του. Ωστόσο, δεν επωφελήθηκε μόνο ο ίδιος, αλλά και πλήθος ανθρώπων που πληροφορήθηκαν για την περίπτωσή του και του ζήτησαν βοήθεια. H προσέλευση ήταν τέτοια, που σύντομα ο Alfons δημιούργησε στην πόλη Antwerp του Βελγίου την πρώτη κλινική θεραπευτικής ομοιοπαθητικής, σε συνεργασία μ? ένα γιατρό κλασικής ιατρικής παιδείας: «Ήξερα ότι αν δεν εξετάσεις τον ασθενή με ορθόδοξο τρόπο, αργά ή γρήγορα θα σφάλλεις… Γι? αυτό το λόγο, προτού δώσω μια ομοιοπαθητική συνταγή, φρόντιζα να έχω μια σωστή διάγνωση από τον γιατρό… Ήταν ο τέλειος συνδυασμός. Aντιμετωπίζαμε ασθένειες ψυχολογικής φύσης κι είχαμε συνήθως, θετικά αποτελέσματα». Ωστόσο, παρά την βοήθεια που προσέφερε σε άλλους ανθρώπους, ο Alfons δεν μπορούσε να γιατρέψει εντελώς τον εαυτό του. Λίγο πριν τη μεγάλη ανακάλυψη Mια μέρα, ένα ζευγάρι επισκέφτηκε την κλινική του Alfons. «Eίμαστε εδώ για τον εξάχρονο γιο μας», του είπαν. «Bάση ψυχιατρικής διάγνωσης, έχει καταληφθεί από δαίμονες». O Alfons παραξενεύτηκε κι επικοινώνησε με τους γιατρούς που είχαν εξετάσει το αγόρι, οι οποίοι ανήκαν στο ιατρικό δυναμικό του Kαθολικού Πανεπιστημίου. Oι ίδιοι θεωρούσαν ότι η ψυχιατρική δεν αρκούσε για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, επειδή αυτό εντοπιζόταν στο πνεύμα του μικρού αγοριού. Λόγω των θρησκευτικών τους πεποιθήσεων, αποφάνθηκαν ότι χρειαζόταν η επέμβαση ιερέα. Για τον Alfons, όμως, η παραπάνω περίπτωση ήταν μια πρόκληση. Aποφάσισε ν? αναλάβει τον μικρό ”δαιμονισμένο” ασθενή: «…το αγόρι σκαρφάλωνε στις κουρτίνες κι έριχνε πράγματα στο πάτωμα… σε μια στιγμή, στάθηκε μπροστά μου με ορθάνοιχτα μάτια… οι κόρες του δεν αντιδρούσαν. Tου έδωσα μια ομοιοπαθητική συνταγή και την επόμενη εβδομάδα με επισκέφτηκε ξανά. Όταν μείναμε μόνοι, το αγόρι ξέσπασε σε κλάματα. Mου μίλησε για ένα μεγάλο τέρας που ήθελε να τον καταβροχθίσει. O μικρός ήταν πραγματικά τρομαγμένος». Tο τέρας δεν ήταν τίποτα άλλο από μια εικόνα που το αγόρι είχε δει στο εξώφυλλο ενός βιβλίου, στη βιτρίνα ενός βιβλιοπωλείου, όταν ήταν μόλις τριών χρονών. Mια εικόνα που κουβαλούσε έκτοτε και η οποία ενεργοποίησε μέσα του ένα φόβο, που αδυνατούσε ν? αποβάλλει. O Alfons είπε στη μητέρα του αγοριού: «Πήγαινε με τον γιο σου στο ίδιο βιβλιοπωλείο και δείξε του ένα βιβλίο μ? ένα πολύ όμορφο εξώφυλλο». Έτσι κι έγινε. Tο αγόρι ξεπέρασε το πρόβλημα και σε μια εβδομάδα επέστρεψε στις δραστηριότητές του. Eίχε βρει ξανά τον παλιό εαυτό του. Aλχημική Oμοιοπαθητική Kι έπειτα, μια ιδέα κατέλαβε τον Alfons: «…αν καταφέρω να ελέγξω και τον δικό μου εαυτό, ίσως βρω λύση και στο δικό μου πρόβλημα, που συνεχίζει να με ταλαιπωρεί». Πώς όμως θα μπορούσε να συμβεί στην πράξη; Στην προσπάθειά του αυτή, ο Alfons βρήκε συμπαραστάτη τον Jan, έναν προικισμένο ομοιοπαθητικό, που ήταν ταυτόχρονα και χημικός. Aυτός, πρώτος, του μίλησε για την αλχημεία: «O Jan μου εξήγησε την φιλοσοφία της. Mου μίλησε για το πνεύμα, την ψυχή και το σώμα που ενυπάρχουν σε όλα τα υλικά. H αλχημεία είναι η τέχνη του να διαχωρίζεις… Kαι μου έδωσε ένα παράδειγμα: ένα ποτήρι κρασί. Mπορείς να δεις μόνο το υγρό. Aυτό είναι το ορατό σώμα που προέκυψε μέσω της ζύμωσης των σταφυλιών. Ωστόσο, στο κρασί υπάρχουν και 2 αόρατα σώματα, το πνεύμα κι η ψυχή. Aν αφαιρέσεις το αλκοόλ από το κρασί, διαχωρίζεις το πνεύμα από το σώμα. O διαχωρισμός της ψυχής είναι ο πιο πολύπλοκος. Zεσταίνεις σταδιακά το κρασί και το επεξεργάζεσαι με βάση 4 στοιχεία: γη, φωτιά, αέρα και νερό. H διαδικασία είναι μακρά και καταλήγει σε καθαρούς κρυστάλλους. Aυτή είναι η αόρατη ψυχή του κρασιού που, όμως, καθορίζει και την ορατή μορφή του. Άρα, το αόρατο καθορίζει το ορατό». Ωστόσο, για τον Alfons παρέμενε το ερώτημα: πώς θα μπορούσε να ελέγξει την αόρατη πλευρά του εαυτού του, προκειμένου να ξεπεράσει το πρόβλημά του; «Δεν θα το ανακαλύψεις, αν δεν πιστέψεις ότι μπορείς να το ανακαλύψεις», λέει ο ίδιος στην εξομολόγησή του. Tο αόρατο ελέγχει το ορατό H ομοιοπαθητική κι η αλχημεία έδωσαν στον Alfons τις θεμελιώδεις ιδέες και τον οδήγησαν στην πραγματική ανακάλυψη, στην οποία αφιέρωσε χρόνια μελέτης και πειραματισμού: Σε όλα ενυπάρχει το σώμα, που είναι ορατό και το πνεύμα κι η ψυχή, που παραμένουν αόρατα. Tο αόρατο όμως, είναι αυτό που ελέγχει το αισθητό, την ορατή πραγματικότητα. Έτσι, η θεραπεία μιας ασθένειας δεν πρέπει να είναι μονομερής: «Mπορεί η ασθένεια να θεραπευτεί σωματικά, αλλά το πνεύμα κι η ψυχή σου μπορεί να υποφέρουν ακόμα». H ορθόδοξη ιατρική παραβλέπει αυτό τον παράγοντα, γιατί το πνεύμα κι η ψυχή είναι αόρατα: «Όπως είναι αόρατοι κι οι κρύσταλλοι στο κρασί. Προκύπτουν μόνο από μια μακρά διαδικασία και μόνο τότε τους βλέπεις. Tέτοιου είδους αλχημικές διαδικασίες γίνονται συνέχεια και στο σώμα μας, απελευθερώνοντας το πνεύμα και την ψυχή και σιγουρεύοντας ότι θα ξεπεράσουμε τυχόν ανωμαλίες, όπως οι ασθένειες. Aν αποτύχουν, αυτό μπορεί να σε σκοτώσει». »Eπιπλέον, το ίδιο καταστροφική μπορεί ν? αποβεί η αόρατη πλευρά μιας ασθένειας. Πάρτε για παράδειγμα τον ιό του AIDS. Kλείστε εκατομμύρια ιούς σ? ένα ποτήρι με νερό. Pίξτε μέσα μια σταγόνα χλωρίνης και θα εξοντωθούν όλοι. Tι σημαίνει αυτό; Ότι ξεμπερδέψαμε με το AIDS; Όχι, δεν είναι τόσο εύκολο, γιατί η χλωρίνη θα εξοντώσει μόνο την υλική πλευρά του ιού». »Nα ένα καλό παράδειγμα: Kάποιοι άνθρωποι δηλητηριάζονται από βαριά μέταλλα. Mε μια συμβατική θεραπεία θα καταφέρουν να καθαρίσουν τον οργανισμό τους από την υλική πλευρά των μετάλλων. Ωστόσο, μπορεί να παραμείνει μέσα τους η αόρατη πλευρά και γι? αυτό να παρουσιάσουν κάποια στιγμή στη ζωή τους αλλεργία σε κάποιο μέταλλο. Eπομένως, όσο κουβαλάς μέσα σου την αόρατη πλευρά μιας ασθένειας, η ενεργητική μνήμη αυτής παραμένει ζωντανή». Eξελικτική Eνόραση Kι ύστερα από χρόνια προβληματισμού για το πώς όλες αυτές οι ιδέες μπορούν να συνδεθούν μεταξύ τους, ο Alfons έφερε στο μυαλό του την εξέλιξη των ειδών. Kατά την διάρκεια των δισεκατομμυρίων ετών ζωής του πλανήτη μας, υπήρξε μια εποχή, όπου τα φυτά απλά φύτρωναν και μαραίνονταν. Όπου δεν είχαν ν? αντιμετωπίσουν ”εχθρούς”, όπως κάποιο ζώο φυτοφάγο. Kάποτε, αυτό το ζώο δημιουργήθηκε κι έφαγε το πρώτο φυτό, προκαλώντας σ? αυτό ξαφνικό αίσθημα πανικού. Ωστόσο, τις επόμενες φορές που το φυτοφάγο ζώο έψαχνε την τροφή του, όλα τα φυτά ήταν προετοιμασμένα για το ενδεχόμενο ότι μπορεί να φαγωθούν… «Kι έτσι, συνειδητοποίησα την αρχή της ανώτερης τάξης, τον υπέρτατο έλεγχο των πάντων, αυτόν που προγραμμάτισε αόρατες πληροφορίες στην προϊστορική φυτική οντότητα, προκειμένου να ξεπεράσει τις φοβίες της. Σκέφτηκα τότε ότι αν κατάφερνα να βγάλω από το φυτό τις αόρατες αυτές πληροφορίες και να τις εισάγω μέσα μου, ίσως οι φόβοι μου εξαφανίζονταν. Ή τουλάχιστον, ίσως κατάφερνα να τους ελέγξω. Kαι το κατάφερα. Tο σκέφτηκα, το προετοίμασα, το έπραξα. Σε οχτώ μέρες έλεγξα τους φόβους μου και σταδιακά ξεπέρασα όλα τα προβλήματά μου». O Alfons ονομάζει την παραπάνω αποκάλυψη ”εξελικτική ενόραση”. Πιστεύει ότι την απαρχή της εξελικτικής πορείας σηματοδότησε ο ήχος: «Aποτελεί το πρώτο στοιχείο. O ήχος χρειάζεται χώρο, προκειμένου να μεταδοθεί. Άρα, ο χώρος είναι το δεύτερο στοιχείο. Ήχος και χώρος ενώθηκαν κι από την ένωσή τους προέκυψε το τρίτο στοιχείο, η φωτιά, η οποία έχει μια πλευρά καταστροφική και μια ευεργετική. Aυτά τα στοιχεία, μεταξύ άλλων, βρίσκονται μέσα μας. Aν κάποιος υποφέρει από αρθρίτιδα, αυτό υπονοεί ότι η φωτιά μέσα του είναι εκτός ελέγχου. Tου δίνω την πληροφορία ”φωτιά”, κι η αρθρίτιδα αποδυναμώνεται». Eπανακτώντας τον έλεγχο Xιλιάδες άνθρωποι ζητούν την βοήθεια του Alfons, τηλεφωνώντας στο ίδρυμά του, που φέρει την ονομασία ”Eξελικτική Eνόραση”. O ίδιος καταλαβαίνει πολύ γρήγορα ποιο είναι το πρόβλημά τους. Δεν διεξάγει καμιά έρευνα, ενίοτε δεν χρειάζεται ούτε να τους δει από κοντά. Προσπαθεί αρχικά να καταλάβει, αν το πρόβλημα είναι πνευματικό, ψυχολογικό, ψυχοσωματικό ή απλά οργανικό. Στην τελευταία περίπτωση, ένας γιατρός κάνει την διάγνωση. Kι έπειτα, ο Alfons στέλνει στους ασθενείς κάτι στρογγυλά χαπάκια. Tίποτα χημικό. Aλλά και τίποτα συνηθισμένο. H χορήγησή τους διαρκεί για 28 μέρες. Aυτή είναι η θεραπεία Ven-Cure. Eξωφρενικά απλή. Όπως λέει ο ίδιος, τα χαπάκια περιέχουν λακτόζη, η οποία λειτουργεί ως μεταφορέας της συγκεκριμένης πληροφορίας που πρέπει να εισαχθεί στον κάθε ασθενή, προκειμένου να επανακτήσει τον έλεγχο του δικού του, υπέρτατου συστήματος ελέγχου: «Eίναι σα να δίνεις καινούργιες πληροφορίες στο DNA. Kι επανακτείς τον έλεγχο του εαυτού σου. Tότε, πολλά από τα προβλήματά σου αποδυναμώνονται, είτε εξαφανίζονται τελείως. Aρχίζεις να λειτουργείς καλύτερα. Nα αισθάνεσαι καλύτερα. Nα επικοινωνείς καλύτερα…Mπορείς να ζεις με ποιότητα». Tο σύστημα ελέγχου… …βρίσκεται μέσα μας. Όταν τα πράγματα πάνε καλά, το αισθάνεσαι, έτσι δεν είναι; Aυτό ίσως προκύπτει από μια αιτία, που παραμένει αόρατη ακόμα και στα πιο εξελιγμένα μικροσκόπια της υπερ-τεχνολογίας μας, που όμως επιμένει να εξετάζει μόνο τον υλικό κόσμο. Στην πραγματικότητα, η ύλη αποτελεί μόνο μια μικρή παράμετρο της ολότητας κάθε ύπαρξης, που είναι καθαρή ενέργεια. Eσύ κι εγώ. Δεν υπάρχει καμιά διαφορά. Bασικά, είμαστε ένα». Aυτή είναι η άποψη του Alfons Ven που δέχεται καθημερινά ευχαριστίες, αλλά και δυσαρέσκεια. Στις αρχές του 2007, η δανική τηλεόραση, σε συνεργασία με το κρατικό ίδρυμα κατά του καρκίνου και την κυβέρνηση, παρουσίασε μια συνέντευξή του, παρουσιάζοντάς τον ως τσαρλατάνο απατεώνα. O ίδιος υποστηρίζει ότι προωθεί την θεραπεία του γιατί θέλει να δώσει στους ανθρώπους την ευκαιρία να εξελιχθούν. Nα περιφρουρήσουν την προσωπικότητά τους. Nα ενισχύσουν τη συνείδησή τους. Nα ελευθερώσουν το πνεύμα τους. Nα ξαναχτίσουν την ψυχή τους. Kαι να βελτιώσουν την υγεία τους. Aρκετοί από τους ασθενείς του, το επιβεβαιώνουν. Tα συμπεράσματα δικά σας.Hellenic Nexushttp://www.psixologikosfaros.gr/

---

Νέα έρευνα επιβεβαιώνει το φαινόμενο της έκτης αίσθησης

July 28, 2013, 12:02 am

≫ Next: Δέσμη φωτός «παγιδευμένη» σε κρύσταλλο!‏

≪ Previous: Ο αόρατος πνευματικός κόσμος ελέγχει την ορατή πραγματικότητα‏

$

0

0

“Το φαινόμενο της ”έκτης αίσθησης” υπάρχει μεταξύ των ανθρώπων” υποστηρίζει μια νευροεπιστήμονας στο Σίδνεϋ.

Ύστερα από… πενταετή μελέτη παρακολούθησης της εγκεφαλικής δραστηριότητας, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δύο άνθρωποι μπορούν να «συντονίσουν» τις...
λειτουργίες του νευρικού τους συστήματος, χωρίς να έχουν καμία οπτική ή σωματική επαφή μεταξύ τους.

Η Τρίσα Στράτφορντ από το Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας του Σίδνεϋ προσπάθησε να εξηγήσει επιστημονικά τι ακριβώς συμβαίνει όταν οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν εγκεφαλικά, κάτι που συμβαίνει ακόμη κι όταν ερωτεύονται!

«Είναι σαν εγκεφαλικό… chatting»!

Στις έρευνές της συμμετείχαν 30 εθελοντές των οποίων καταγράφονταν οι ακριβείς αντιδράσεις τους, τη στιγμή που οι εγκεφαλικές λειτουργίες του ενός, εναρμονίζονταν με αυτές του άλλου. «Για να χρησιμοποιήσω πιο σύγχρονη ορολογία, θα πω ότι ήταν σαν να έκαναν chat οι εγκέφαλοί τους» είπε χαρακτηριστικά η δρ Στράτφορντ!

«Ήταν πολύ συναρπαστικό. Τη στιγμή που οι δύο εγκέφαλοι γίνονται ένας, υπάρχει ένα τμήμα που ονομάζεται βρεγματικός λοβός, που παρουσιάζει υπερβολική δραστηριότητα. Από τη στιγμή που θα συμβεί αυτό, θεωρώ ότι μπορούμε πράγματι να ”διαβάσουμε” το μυαλό του άλλου σε ένα βαθύτερο επίπεδο. Είναι σαν να έχουμε μία έκτη αίσθηση» προσθέτει!

Πώς έγινε η έρευνα

Κατά τη διάρκεια των ερευνών, τοποθετήθηκαν ηλεκτρόδια γύρω από το κεφάλι των εθελοντών για να παρακολουθούν τα εγκεφαλικά κύματα σε τέσσερις διαφορετικούς τομείς. Παράλληλα, η καρδιά τους ελεγχόταν με ηλεκτροκαρδιογράφημα.

Τα ηλεκτρόδια που παρακολουθούσαν τη δραστηριότητα του εγκεφάλου κατέγραψαν αυξημένη δραστηριότητα κατά τη στιγμή της «πνευματικής ευθυγράμμισης», στο τμήμα του εγκεφάλου, όπου θεωρείται ότι είναι η έδρα της «φαντασίας»!

«Δεν υπάρχει τίποτε ανεξήγητο μεν, αλλά…»

Η δρ Στράτφορντ δεν βρίσκει τίποτε «ανεξήγητο» στη διαδικασία αυτή, αλλά αναγνωρίζει πως οτιδήποτε άγνωστο και νέο στον χώρο της μελέτης του ανθρώπινου εγκεφάλου μπορεί να προκαλέσει «μεταφυσικές» παρερμηνείες!

«Πιθανότατα, όταν συντονιστούμε εγκεφαλικά με κάποιον, μπορούμε να «διαβάζουμε» τις σκέψεις του», χρησιμοποιώντας την «έκτη αίσθηση» σε συνδυασμό με αυτό που γενικά ονομάζουμε «φαντασία», λέει.

Όσο για το πώς μπορούμε να το πετύχουμε αυτό, συμβουλεύει: «Οι περισσότεροι άνθρωποι χρειάζονται χρόνο, συγκέντρωση και προσπάθεια για να το καταφέρουν αυτό. Θα πρέπει να δώσουμε την απόλυτη και αμέριστη προσοχή μας στο άτομο με το οποίο επιθυμούμε να επικοινωνήσουμε με αυτόν τον τρόπο».

Ωστόσο, παραδέχεται πως υπάρχουν άνθρωποι που καταφέρνουν να «διαβάσουν» τους άλλους χωρίς καμία προσπάθεια. «Με έναν τρόπο που μένει να ερευνηθεί, κάποιοι επηρεάζουν την εγκεφαλική λειτουργία των άλλων, μόνο με την παρουσία τους» λέει.

conspiracyfeeds

hellas-now

Δέσμη φωτός «παγιδευμένη» σε κρύσταλλο!‏

July 28, 2013, 12:02 am

≫ Next: Ο κόσμος μας αποτελεί αντανάκλαση των πεποιθήσεών μας

≪ Previous: Νέα έρευνα επιβεβαιώνει το φαινόμενο της έκτης αίσθησης

$

0

0

Τελικά η δημιουργία του φωτόσπαθου από το Star Warsίσως δεν απέχει και πολύ από την πραγματικότητα, αφού ερευνητές του University of Darmstadt κατόρθωσαν να σταματήσουν το φως και να το “φυλακίσουν” μέσα σε κρυσταλλική κατασκευή για 1 ολόκληρο λεπτό (το προηγούμενο ρεκόρ ήταν 16 δευτερόλεπτα).

Με απλά λόγια, η ομάδα χρησιμοποίησε ένα laser και μαγνητικό πεδίο για να στείλει στοχευμένα μια φωτεινή δέσμη επάνω σε αδιαφανή κρύσταλλο, όπου τα άτομα της δέσμης βρίσκονται σε κβαντική υπέρθεση (σε δύο καταστάσεις ταυτόχρονα) με αποτέλεσμα ο κρύσταλλος να γίνεται διαφανής σε ένα μικρό εύρος του οπτικού φάσματος. Τότε έστειλαν μια δεύτερη δέσμη από διαφορετικό laser, ταυτόχρονα έκλεισαν την δέσμη του πρώτου laser (κατάρρευση της κβαντικής υπέρθεσης) και έτσι η δεύτερη δέσμη παγιδεύτηκε μέσα στον κρύσταλλο.

Μετά από αρκετές προσπάθειες, κατάφεραν να κρατήσουν τη δέσμη φωτός παγιδευμένη μέσα στον κρύσταλλο για 1 λεπτό, αποθηκεύοντας μάλιστα μια εικόνα τριών γραμμών στη δεύτερη δέσμη, την οποία έλαβαν και πάλι όταν ολοκληρώθηκε το πείραμα.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, η μέθοδος αυτή θα μπορούσε να αποδειχτεί θεμελιώδης για την αποθήκευση πληροφοριών σε δέσμες φωτός και αποστολή τους σε μεγάλες αποστάσεις, κάνοντας τους κβαντικούς υπολογιστές, τις κβαντικές μνήμες και τα κβαντικά δίκτυα πραγματικότητα.

via

Tagma Aggelon - Angels

http://asterakiaa.blogspot.com/

Ο κόσμος μας αποτελεί αντανάκλαση των πεποιθήσεών μας

July 28, 2013, 12:02 am

≫ Next: Αλήθεια

≪ Previous: Δέσμη φωτός «παγιδευμένη» σε κρύσταλλο!‏

$

0

0

Η Γλώσσα της Θεϊκής Μήτρας

 Νέες ανακαλύψεις υποδεικνύουν ότι ο κόσμος μας αποτελεί αντανάκλαση των πεποιθήσεών μας. Όλα όσα πιστεύαμε μέχρι σήμερα πρόκειται να ανατραπούν. Η δύναμη για να δημιουργήσουμε χαρά, να θεραπεύσουμε τα δεινά μας και για να επικρατήσει ειρήνη στα έθνη βρίσκεται μέσα μας!
Τα θαύματα που βλέπουμε στον κβαντικό κόσμο, υποδεικνύουν τις επιστημονικούς μας περιορισμούς ή μήπως τις μεγάλες δυνατότητές μας;
Θα μπορούσε η αυθόρμητη θεραπεία ασθενειών, η ακαριαία με όλους και όλα, ακόμα και το ταξίδι στο χρόνο να αποτελεί τον πραγματικό μας προορισμό στο σύμπαν;  Νέες ανακαλύψεις υποδεικνύουν ότι ο κόσμος μας αποτελεί αντανάκλαση των πεποιθήσεών μας. Όλα όσα πιστεύαμε μέχρι σήμερα πρόκειται να ανατραπούν. Η δύναμη για να δημιουργήσουμε χαρά, να θεραπεύσουμε τα δεινά μας και για να επικρατήσει ειρήνη στα έθνη βρίσκεται μέσα μας!
Τα θαύματα που βλέπουμε στον κβαντικό κόσμο, υποδεικνύουν τις επιστημονικούς μας περιορισμούς ή μήπως τις μεγάλες δυνατότητές μας;
Θα μπορούσε η αυθόρμητη θεραπεία ασθενειών, η ακαριαία με όλους και όλα, ακόμα και το ταξίδι στο χρόνο να αποτελεί τον πραγματικό μας προορισμό στο σύμπαν;
Μία σειρά ανατρεπτικών πειραμάτων μεταξύ 1993 και 2000, αποκάλυψαν την ύπαρξη ενός δικτύου ενέργειας που συνδέει τα πάντα στη ζωή μας και τον κόσμο μας, το ποίο ονομάζεται Θεϊκή Μήτρα (Divine Matrix).
Από την θεραπεία του σώματός μας μέχρι την επιτυχία στην εργασία και τις σχέσεις μας και την επικράτηση της ειρήνης, τα νέα στοιχεία αποδεικνύουν ότι όλοι μας μπορούμε να μιλήσουμε απευθείας στην δύναμη που συνδέει όλο το σύμπαν.
Ας ακολουθήσουμε τον Gregg Braden σε αυτό το θαυμάσιο ταξίδι που συνδυάζει την επιστήμη, την πνευματικότητα και τα θαύματα μέσω της γλώσσας της Θεϊκή Μήτρας.

via

Αλήθεια

July 28, 2013, 12:02 am

≫ Next: Ο κόσμος των Σφαλμάτων Λογικής Μέρος 2

≪ Previous: Ο κόσμος μας αποτελεί αντανάκλαση των πεποιθήσεών μας

$

0

0

Ένας άνθρωπος, σ’ όλη του τη ζωή έψαχνε την Αλήθεια και δεν μπορούσε να τη βρει. Πέρασε απ’ όλες τις χώρες του κόσμου, βρέθηκε στις χώρες του Βορρά, στις χώρες του Νότου και της Δύσης χωρίς αποτέλεσμα.
Κάποια φορά που βρέθηκε σε μια μικρή χώρα της Ανατολής, ένοιωσε κουρασμένος και απελπισμένος και κάθισε κοντά στην είσοδο μιας σπηλιάς. Ξαφνικά, από το εσωτερικό της σπηλιάς ακούστηκε κάποιος θόρυβος σαν γρύλισμα.
 Ο άνθρωπος σηκώθηκε και πλησίασε την είσοδο με ένα ξίφος στο χέρι. Ξεχώρισε μια σκοτεινή μορφή που του φάνηκε ότι ανήκε σε γυναίκα. Μπήκε στη σπηλιά όπου βασίλευε φοβερή δυσοσμία. Όταν τα μάτια του συνήθισαν στο σκοτάδι, είδε πράγματι μια γυναίκα, γριά και αποκρουστική, ρυτιδιασμένη, τριχωτή και βρωμερή.

Εκείνη, σήκωσε προς το μέρος του τα θολά μάτια της και τον ρώτησε, τι θέλει.
- Αναζητώ την Αλήθεια, απάντησε εκείνος.
- Τη βρήκες, του είπε η γριά.
- Εσύ είσαι η Αλήθεια;
- Ναι.
- Πώς μπορώ να είμαι σίγουρος;
Εκείνη του έδωσε αποδείξεις. Ήξερε τα πάντα για αυτόν, το όνομά του, την ηλικία του, τις περιπέτειές του. Ο άνθρωπος έμεινε αποσβολωμένος και απογοητευμένος, ρώτησε με αμηχανία:
- Είσαι τόσο άσχημη! Ποτέ δεν είχα συναντήσει τίποτα πιο τρομερό από ‘σένα. Όμως όλοι θέλουν να σε γνωρίσουν! Θα με ρωτήσουν! Πρέπει να τους πω κάτι! Τι να τους πω;

- Πες τους ψέματα, είπε η Αλήθεια, πες τους ότι είμαι νέα και ωραία, και όλοι θα σε πιστέψουν.
by Αντικλείδι , http://antikleidi.wordpress.com

Ο κόσμος των Σφαλμάτων Λογικής Μέρος 2

July 28, 2013, 3:40 am

≫ Next: Ο κόσμος των Σφαλμάτων Λογικής Μέρος 1

≪ Previous: Αλήθεια

$

0

0

Συνεχίζουμε το ταξίδι μας μέσα από την ζούγκλα των σφαλμάτων λογικής. Γι΄αυτό ακονίστε την μανσέτα σας και ακολουθήστε καθώς κόβουμε μέσα από όλον αυτόν τον χαμό. Προηγουμένως ασχοληθήκαμε με κάποια από τα πιο διαδεδομένα σφάλματα λογικής που χρησιμοποιούνται από αυτούς που υπερασπίζονται κάτι το οποίο δεν υποστηρίζεται από αποδεικτικά στοιχεία, όπως οι περισσότερες ψευδοεπιστήμες και θεωρίες συνωμοσίας. Ευελπιστούμε πως η εξοικείωση με αυτά τα σφάλματα θα σας βοηθήσει να τα εντοπίζετε εύκολα σε μία συζήτηση. Γιατί όταν τα καταλαβαίνετε και τα επισημαίνετε στον συνομιλητή σας, πολύ συχνά του αφαιρείτε τα εργαλεία από τα οποία εξαρτάται ως επί των πλείστων. Αν είναι να έχετε μια σοβαρή συζήτηση, πρέπει να χρησιμοποιήσετε έγκυρη επιχειρηματολογία. Μην πιάνεστε από αυτές τις πλάνες λογικής.

Αποκλεισμένη Μέση (excluded middle)

Το επιχείρημα της αποκλεισμένης μέσης υποθέτει πως μόνο δύο υπερβολικά άκρα είναι δυνατά, όταν στην πραγματικότητα, μια πιο μέση λύση ή αποτέλεσμα είναι πιο δυνατό ή επιθυμητό. Ένα παράδειγμα αποκλεισμένης μέσης λύσης είναι το εξής: Είτε όλες οι πιθανές θεωρίες της δημιουργίας του κόσμου θα πρέπει να διδάσκονται στο σχολείο, είτε καμία. Αυτές οι δύο δυνατότητες ακούγονται τρομακτικές και μπορούν να πείσουν κάποιον να επιλέξει το λιγότερο κακό και να επιτρέψει να διδάσκονται θρησκευτικές ιστορίες δημιουργησμού μαζί με την επιστημονική θεωρεία. Στην πραγματικότητα όμως η μακράν πιο λογική μέση λύση, δηλαδή να διδάσκεται επιστήμη στα επιστημονικά μαθήματα και θρησκεία στα θρησκευτικά, δεν προσφέρεται.
Η αποκλεισμένη μέση είναι πιο γνωστή και ως: reduction ad absurdum , υποβιβασμός στο αφελές. Ο Bertrand Russell έδειξε πως μια αφελής υπόθεση μπορεί εφαλμένα να χρησιμοποιηθεί για να υποστηρίξει ένα επιχείρημα.

Starling: Δεδομένου ότι 1=0, απόδειξε πως είσαι ο Πάπας.
Bombo: Πρόσθεσε 1 και στα δύο μέλη: 2=1, το μέρος που περιέχει εμένα και τον Πάπα (το αριστερό) έχει δύο μέλη, αλλά 2=1 οπότε έχει ένα μέλος μόνο. Άρα είμαι ο Πάπας.

Απλά να έχετε υπόψη σας πως αν ο συνομιλητής σας κάνει υποθέσεις που είναι τραβηγμένες και υπερβολικές, αποκλείει την λιγότερο υπερβολική μέση. Μην τσιμπάτε!

Στατιστικές μικρών αριθμών (Statistics of Small Numbers)

Πρέπει να κάνει κανείς μαθήματα στατιστικής για να καταλάβει τις στατιστικές και νομίζω πως αυτό που θα εκπλήξει τους περισσότερους είναι το μέρος που αφορά το μέγεθος του δείγματος. Δεδομένου έναν πληθυσμό συγκεκριμένου μεγέθους, πόσους πρέπει να ρωτήσεις για να έχει αποτελέσματα με νόημα; Έκανα κάποτε κάποια μαθήματα στατιστικής, αρκετά για να καταλάβω πως πρακτικά όλες οι δημοσκοπήσεις στο internet ή στις ειδήσεις ή στην εφημερίδα, είναι μαθηματικά χωρίς αξία. Αλλά πάει πολύ πιο μακριά από απλές δημοσκοπήσεις. Το να βγάζει κανείς συμπεράσματα από δείγματα δεδομένων τόσο μικρά που δεν έχουν νόημα είναι συνηθισμένο στις ψευδο-επιστήμες. Διαβάστε πως ο Bombo βγάζει κακά συμπεράσματα από δείγματα μικρού μεγέθους.

-Μόλις έριξα εξάρες! Αυτά τα ζάρια είναι γούρικα.
- Ο γείτονάς μου είναι μορμόνος και πίνει κρασί, οπότε μάλλον οι περισσότεροι μορμόνοι δεν ακολουθούν την παράδοση του να μην πίνουνε αλκοόλ.
-Πήγα σε ένα χειροπρακτικό και νιώθω καλύτερα άρα η χειροπρακτική δουλεύει.

Ύπουλες Λέξεις (Weasel words)

Δίνοντας σε ένα αμφιλεγόμενο θέμα, όπως ο Δημιουργισμός( Creationism) ένα πιο ωραίο όνομα όπως ‘’Ευφυής Σχεδιασμός’’(Intelligent Design) είναι μια τακτική χρησιμοποίησης ύπουλης λέξης. Το να ονομάσει κανείς τις θεωρίες συνωμοσίας για την επίθεση στους δίδυμους πύργους ‘’αναζήτηση της αλήθειας είναι ένα ακόμα παράδειγμα. Το κίνημα αυτό δεν έχει να κάνει πραγματικά με καμία αναζήτηση της αλήθειας αλλά παρόλα αυτά, δίνοντας τέτοιο όνομα, υποστηρίζουν πως αυτό κάνουν. Οι ‘’ύπουλες λέξεις’’ χρησιμοποιούνται και ως προτάσεις, πχ: «Έχει προσδιοριστεί» ή «Έχει αποδειχθεί» ή «Είναι προφανές πως», υπονοώντας πως κάποιος ισχυρισμός υποστηρίζεται από δεδομένα χωρίς όμως να αναφέρεται τίποτα για την φύση τους.

Πλάνη του αποτελέσματος (Fallacy of the Consequent )

Η δημιουργία σχέσης υποκατηγορίας μεταξύ γεγονότων προς την λανθασμένη κατεύθυνση λέγεται πλάνη του αποτελέσματος. Όλες οι μορφές καρκίνου είναι ασθένειες αλλά δεν είναι όλες οι ασθένειες καρκίνος. Το να υποστηρίζεις πως αν είσαι άρρωστος τότε έχεις καρκίνο είναι μια πλάνη του αποτελέσματος. Διαβάστε πως ο Bombo ρίχνει το φταίξιμο για την αποτυχία ίασης του Sterling στο γεγονός πως ο Sterling δεν πήρε ένα συγκεκριμένο γιατροσόφι, αγνοώντας το αν ήταν κατάλληλο για την αρρώστια του ή όχι.

Sterling: Πεθαίνω από βουβωνική πανώλη.
Bombo: Δεν ήπιες αρκετή φραπελιά.

Ακόμα και αν υποθέσουμε πως η φραπελιά προστατεύει όντως από κάποιο νόσημα, πάλι δεν μπορούμε να υποθέσουμε πως προστατεύει από όλα τα νοσήματα. Έτσι ο Bombo εσφαλμένα υποστηρίζει πως η ασθένεια του Sterling είναι αποτέλεσμα του ότι δεν ήπιε φραπελιά.

Παραγεμισμένη Ερώτηση (Loaded Question)

Η παραγεμισμένη ερώτηση είναι και γνωστή ως πλάνη των πολλαπλών ερωτήσεων ή Plurium Interrogationum. Αν θα ήθελα να σας αναγκάσω να απαντήσετε μια ερώτηση με έναν συγκεκριμένο τρόπο, τότε μπορώ να τυλίξω την ερώτηση με άλλη μια που προσφέρει δύο επιλογές όπου και οι δύο απαιτούν την απάντηση που εγώ θέλω στην ερώτηση. πχ.:

-Είναι πρώτη φορά που σκότωσες κάποιον ;
-Πάντα αμφισβητούσες την αλήθεια της Βίβλου;
-Είναι καλά που δεν χρειάζεται να κάνεις μπάνιο;

Όποια ερώτηση απαντήσεις , απαντάς αυτό που θέλω. Το ότι έχεις σκοτώσεις κάποιον, ότι αμφισβητείς την αλήθεια της Βίβλου, ότι δεν κάνεις μπάνιο. Πολλαπλές ερωτήσεις δεν πρέπει να τις ανεχόμαστε και βεβαίως δεν πρέπει να τις απαντάμε.

Κόκκινη Ρέγκα ( Red Herring)

Μια ‘’κόκκινη ρέγκα’’ είναι μία τακτική αντιπερισπασμού για να τραβήξει την προσοχή από το πραγματικό θέμα. (Υποθετικά σέρνοντας μια ρέγκα αντίθετα από τον δρόμο μια αλεπού ή σκύλος θα χάσει την προσοχή του από τον πραγματικό του στόχο.). Η τακτική αντιπερισπασμού ‘’κόκκινη ρέγκας’’ είναι μια από τις αγαπημένες των υποστηρικτών των θεωριών συνωμοσίας.

Starling: O άνθρωπος πάτησε στο φεγγάρι το 1969.
Bombo: Αλλά δεν το θεωρείς περίεργο που ο Werner von Braun πήγε στην Ανταρκτική μόλις λίγα χρόνια πριν;

Sterling: Η επίθεση στους δίδυμους πύργους οργανώθηκε από ισλαμιστές τρομοκράτες.
Bombo: Αλλά δεν το βρίσκεις περίεργο πως ο Dick Cheney (αντιπρόεδρος των ΗΠΑ την περίοδο εκείνη) έχει επιχειρησιακά συμβόλαια στην Μέση Ανατολή;

Οι ‘’κόκκινες ρέγκες’’ είναι λογικά σφάλματα διότι δεν λένε τίποτα για το θέμα υπό συζήτηση, αλλά απλά το παραβλέπουν και αποπροσανατολίζουν, Αλλά με αυτήν την τακτική δίνουν την εντύπωση πως η αλήθεια βρίσκεται αλλού. Η ‘’κόκκινη ρέγκα’’ χρησιμοποιείτε αντί αποδεικτικών, εξαιρετικά πολύ συχνά στην υποστήριξη θεωριών συνωμοσίας.

Απόδειξη με καταιγισμό (Proof by Verbosity)

Η τακτική του να σε φορτώνουν με τόση πολύ πληροφορία και κυρίως παραπληροφόρηση που είναι αδύνατο να απαντήσεις λέγεται απόδειξη με καταιγισμό ή ‘’βομβαρδισμό’’. Για να κερδίσω ένα debate ή μια συζήτηση δεν χρειάζεται να έχω στοιχεία και αποδεικτικά, αν μπορώ να σου πω τόσα πολλά πράγματα που να μην μπορείς να απαντήσεις σε όλα.
Αυτή η τακτική είναι η αγαπημένη των υποστηρικτών των θεωριών συνωμοσίας. Τα υπέρογκα ποσά παραπληροφόρησης και άσχετων πραγμάτων που πασάρονται δίνουν την εντύπωση πως η θέση τους έχει λεπτομερώς ερευνηθεί και πως υποστηρίζεται από πολλά στρώματα αποδείξεων. Κάθε ένα από αυτά είναι πιθανότατα μια ‘’κόκκινη ρέγκα’’, αλλά από την στιγμή που είναι τόσα πολλά είναι σχεδόν αδύνατο ( και άσκοπο) να απαντήσεις με ευφυή τρόπο σε όλα. Έτσι φαίνεται πως η θέση τους είναι σωστή και αλεξίσφαιρη. Μπορεί να είναι αδύνατο να κατασκευάσεις ένα λογικό και δομημένο επιχείρημα με καταιγισμό, αλλά σίγουρα είναι εύκολο να φτιάξεις ένα που είναι σχεδόν αδύνατο να του αντιτεθείς.

Δηλητηρίαση του Πηγαδιού (Poison the well)

Όταν αρχίζοντας τα σχόλια σας με έναν υποτιμητικό χαρακτηρισμό για τον αντίπαλό σας ή τη θέση του, κάνετε ό, τι λέγεται δηλητηρίαση του πηγαδιού. Ένα γνωστό παράδειγμα είναι ο τρόπος που οι υπέρμαχοι του Ευφυούς Σχεδιασμού ‘’δηλητηριάζουν το πηγάδι’’ αναφέροντας την Θεωρία της Εξέλιξης ως Δαρβινισμό, σαν να είναι μία αφοσίωση σε ένα συγκεκριμένο ερευνητή. Ή:

"Και τώρα ας ακούσουμε τα ίδια παλιά επιχειρήματα σχετικά με το γιατί θα πρέπει να πιστεύουμε πως τα ΑΤΙΑ προέρχονται από το διάστημα."
"Η γνωστή μέντιουμ Sylvia Browne μας λέει στο νέο βιβλίο της."

Πλάνη της ‘’Μόδας’’ (bandwagon Fallacy)

Επίσης γνωστό ως populum ad Argumentum (έκκληση στις μάζες) ή επιχείρημα από συναίνεση, η πλάνη της μόδας αναφέρει πως αν όλοι οι άλλοι το κάνουν, θα πρέπει να είναι έτσι. Αν οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν κάτι ή να ενεργούν με συγκεκριμένο τρόπο, θα πρέπει να είναι σωστό.

"Όλοι γνωρίζουν ότι ο O.j. Simpson ήταν ένοχος. Έτσι θα πρέπει να ήταν φυλακή."
"Πάνω από 700 επιστήμονες έχουν υπογράψει την ‘Εναντίωση στο Δαρβίνο’, έτσι θα πρέπει να επανεξετάσετε την πίστη σας στην Εξέλιξη."

Σκεφτείτε πόσες υπερφυσικές πεποιθήσεις έχει η πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού και η επιπολαιότητα της πλάνης αυτής έρχεται στο προσκήνιο. Η πλειοψηφία μπορεί κάποιες φορές να έχει δίκιο, αλλά είναι ελάχιστα αξιόπιστη.

Εδώ ολοκληρώνεται η ματιά μας στις πλάνες λογικής. Φυσικά υπάρχουν πολλές άλλες αλλά αυτές εδώ είναι οι πιο μεγάλες και οι υπόλοιπες είναι υποκατηγορίες ορισμένων από τις παραπάνω. Μάθετε αυτές τις πλάνες, εξοικειωθείτε με αυτές. Θα διαπιστώσετε πως μπορείτε εύκολα να τις αναγνωρίσετε σχεδόν σε κάθε συζήτηση που κάνετε καθημερινά. Τότε σταματήστε και ζητήστε επιχειρήματα χωρίς να στηρίζονται σε σφάλματα λογικής. Με αυτόν τον τρόπο εξαλείφετε τα επιχειρήματα από τους περισσότερους υποστηρικτές πραγμάτων που δεν βασίζονται σε πραγματικά αποδεικτικά στοιχεία.

Ο κόσμος των Σφαλμάτων Λογικής Μέρος 1

Brian Dunning
Μετάφραση: Αγαπίδης Κυριάκος
Ακόυστε το ή διαβάστετο στα Αγγλικά

via

Ο κόσμος των Σφαλμάτων Λογικής Μέρος 1

July 28, 2013, 3:41 am

≫ Next: Πως να εντοπίσετε τις ψευδο - επιστήμες

≪ Previous: Ο κόσμος των Σφαλμάτων Λογικής Μέρος 2

$

0

0

Εάν είχατε ποτέ μια συνομιλία με κάποιους για τις υπερφυσικές ή ψευδοεπιστημονικές πεποιθήσεις τους, έχετε σχεδόν σίγουρα χτυπηθεί με μια λογική πλάνη ή σφάλμα. Μη επιστημονικά συστήματα πεποιθήσεων δεν υποστηρίζονται από την επιστημονική μέθοδο, εξ ορισμού, και έτσι οι υπερασπιστές τους βασίζονται αλλού για την υποστήριξή τους. Παρακάτω θα εξετάσουμε μερικές από τις πιο κοινές λογικές πλάνες που ακούτε σε σχέση με διάφορες ψευδοεπιστήμες.

Ας ξεκινήσω με:

Το Επιχείρημα του Αχυρένιου Άντρα. (The Straw Man Argument)

Ξεκινάμε με αυτό γιατί είναι το πιο κοινό και, επίσης, ένα από τα πιο εύκολο να εντοπίσουμε. Αυτό είναι όταν δηλώνουμε τη θέση μας, και ο αντίπαλός μας δεν απαντά σε αυτό που είπαμε, αλλά σε μια υπερβολική και παραμορφωμένη καρικατούρα των όσων είπαμε, που είναι προφανώς πιο δύσκολο να υπερασπιστούμε.

Starling λέει: «Οι άνθρωποι που διαπράττουν αδικήματα μικρής σημασίας θα πρέπει να βγαίνουν από τη φυλακή νωρίτερα." Bombo απαντά: "Αδειάζοντας όλες τις φυλακές θα δημιουργηθεί χάος στην κοινωνία."

Καλά, ίσως ο Bombo να έχει δίκιο, αλλά αυτό δεν είναι σχετικό, διότι "το άδειασμα των φυλακών" δεν είναι αυτό που υποστηρίζει ο Starling. Στην πραγματικότητα ο Bombo δεν αντικρούει την άποψη του Starling, αλλά εφηύρε μια διαφορετική άποψη που ήταν πιο εύκολο να αμφισβητήσει. Δημιούργησε έναν αχυρένιο ανδρείκελο - μία από αυτές τις κούκλες γεμισμένες με άχυρο που χρησιμοποιούν οι στρατιώτες για την πρακτική ξιφολόγχης. Είναι τελείως αδύναμα για να αντεπιτεθούν. Ο Bombo μπορεί να λάβει στη συνέχεια την ικανοποίησή ότι έφερε ένα επιχείρημα που κανένας λογικός άνθρωπος δεν θα μπορούσε να αντικρούσει, και φαίνεται σαν να κέρδισε το επιχείρημα του Starling, ενώ στην πραγματικότητα το απόφυγε.

Κατά προσώπου. (Ad hominem)

Από τη λατινική γλώσσα για "στο πρόσωπο", ad hominem είναι μια επίθεση κατά του ατόμου που φέρνει το επιχείρημα και όχι κατά του επιχειρήματος. Αυτό δεν σημαίνει ότι απλά αποκαλείτε το άτομο βλάκα, αυτό σημαίνει ότι χρησιμοποιείτε κάποια αδυναμία ή χαρακτηριστικό του επιχειρηματολόγου για να υπονοήσετε μια αδυναμία του επιχειρήματος.

Starling: «Νομίζω ότι η Volvo κάνει πολύ καλά αυτοκίνητα.
" Bombo: "Φυσικά και θα έλεγες αυτό! Είσαι από τη Σουηδία."

Η σουηδική κληρονομιά του Starling δεν έχει καμία σχέση με την ποιότητα των αυτοκινήτων της Volvo. Ο Bombo κάνει μια προσπάθεια να αλλάξει το θέμα και να αποφύγει το πρόβλημα στο χέρι. Ο Bombo προσπαθεί να υπονοήσει ότι η σουηδική κληρονομιά του Starling τον κάνει να μεροληπτεί, και έτσι ακυρώνει, το επιχείρημα του. Στην πραγματικότητα, το ένα πράγμα δεν έχει καμία σχέση με το άλλο. Ad hominem επιχειρήματα προσπαθούν να βρούνε λάθος στο άτομο που κάνει το επιχείρημα , αντί με το ίδιο το επιχείρημα.

Έκκληση στην αυθεντία ( Appeal to authority )

Αυτού του είδους επιχειρήματα προσφεύγουν σε μια ειδική επίσημη πηγή για την επικύρωση του ισχυρισμού που γίνεται. Κάθε φορά που βλέπετε μια διαφήμιση που δείχνει κάποιον να φορά μία άσπρη ποδιά εργαστηρίου, ή να σας λέει τι, 4 από τους 5 ερωτηθέντες οδοντιάτρους λένε, βλέπετε μια έκκληση στην αυθεντία..

"Ο βελονισμός είναι έγκυρος, διότι στηρίζεται σε αρχαία κινεζική γνώση."
"Το άρθρο αυτό από ένα έγκυρο ομότιμα ελεγμένο επιστημονικό περιοδικό αναφέρει ότι οι άνθρωποι γίνονται ολοένα και πιο παχύς."
"Ένας αυξανόμενος αριθμός επιστημόνων λένε ότι η εξέλιξη είναι πολύ απίθανη.""Το περιοδικό Wired λέει ότι το Skeptoid είναι ένα τρομερό podcast."

Η προσφυγή στην αυθεντία είναι το αντίθετο από μια επίθεση ad hominem, διότι εδώ αναφερόμαστε σε ορισμένα θετικά χαρακτηριστικά της πηγής, όπως η πολύ καλή γνώση του στον τομέα του, ως υποστήριξη για το επιχείρημα. Αλλά ένας καλός ειδικός υποστηρίζει τη θέση διότι η θέση αυτή είναι δικαιολογημένη και αποδεδειγμένη, και όχι το αντίστροφο. Αν πείτε ότι οι επιστήμονες υποστηρίζουν την Θεωρία Χ, αυτοί επιστήμονες ισχυρίζονται ότι η θεωρία Χ είναι αλήθεια, επειδή το πιστεύουν οι ίδιοι; Όχι, καλοί επιστήμονες δεν δίνουν σημασία στην δικιά τους αυθεντία. Η Θεωρία Χ πρέπει να στέκεται μόνη της. Έκκληση στην αυθεντία δεν παρέχει καμία χρήσιμη υποστήριξη.
Άλλη συχνή εσφαλμένη επίκληση στην αυθεντία είναι όταν θέλοντας να υποστηρίξει κάποιος την θέση του τότε λέει ότι το υποστηρίζει και ο τάδε γνωστός, χωρίς να είναι όμως ειδικός σε αυτό. Αυτό χρησιμοποιείται κατά κόρων στις διαφημίσεις.

΄΄Επειδή ο Σάκης Ρουβάς πίνει το τάδε ποτό , τότε αυτό είναι καλό.΄΄
΄΄Είναι αλήθεια επειδή το είπε η τηλεόραση, η δασκάλα, ο Αριστοτέλης κτλ.΄΄

Ειδική έκκληση ή ειδική εξαίρεση. ( Special Pleading)

Ένα επιχείρημα με ειδική έκκληση επικαλείται ότι αιτιολόγηση για κάποιο ισχυρισμό απαιτεί ένα υψηλότερο επίπεδο γνώσεων από ό, τι ο αντίπαλός σας μπορεί να κατανοήσει, και ως εκ τούτου δεν έχει τα προσόντα για να επιχειρηματολογήσει εναντίον της. Η πιο συνηθισμένη περίπτωση ειδικής έκκλησης αναφέρεται στο θέλημα του Θεού, δηλώνοντας ότι δεν έχουμε τα προσόντα για να κατανοήσουμε τους λόγους που κάνει ό, τι κάνει (άγνωσται αι βουλαί του κυρίου ). Η ειδική έκκληση προσπαθεί να χορηγήσει ένα είδος βγες-από-την-φυλακή κάρτα ή μια εξαίρεση υποστηρίζοντας πως μια μεγαλύτερη δύναμη βρίσκεται πίσω από κάποιον ισχυρισμό:

Sterling: “Η Ομοιοπαθητική πρέπει να δοκιμάζεται με κλινικές δοκιμές.”Bombo: "Οι κλινικές δοκιμές δεν είναι επαρκείς για να δοκιμαστεί η αληθινή φύση της ομοιοπαθητικής."

Δεν έχει σημασία τι λέει ο Sterling, ο Bombo μπορεί να ισχυριστεί ότι υπάρχει γνώση έξω από την εμπειρία του Sterling ή σε ένα επίπεδο που ο Sterling δεν μπορεί να κατανοήσει, και η συζήτηση έληξε. Ο Bombo θα μπορούσε επίσης να επισημάνει ότι ο Sterling στερείται τα επαγγελματικά προσόντα για να συζητήσουν το θέμα, και έτσι ο Sterling δεν έχει δικαίωμα να κάνει κριτική.

Bombo: «Δεν είσαι ένας εκπαιδευμένος ομοιοπαθητικός, έτσι δεν αναμένω να το κατανοήσεις."

Μια ειδική έκκληση δεν κάνει καμία προσπάθεια να αντιμετωπίσει τα επιχειρήματα του αντιπάλου, αλλά είναι ακριβώς μια ακόμα τακτική αντιπερισπασμού.

Ανεπίσημα στοιχεία - αποδείξεις. (Anecdotal Evidence)

Ένας από τους πιο κοινούς τρόπους για την υποστήριξη σχεδόν όλων των ειδών φαινόμενα χωρίς αποδεικτικά στοιχεία είναι μέσα από την απατηλή κατάχρηση ανεπίσημων στοιχείων. Ανεπίσημα στοιχεία είναι πληροφορίες που δεν μπορούν να ελεγχθούν επιστημονικά. Στην πράξη, αυτά συνήθως αναφέρονται ως προσωπικές μαρτυρίες και προφορικές αναφορές. Τα ανεπίσημα στοιχεία ακούγονται συχνά ενδιαφέροντα, διότι μπορεί να είναι πιο προσωπικά και μαγευτικά από το κρύα, πληκτικά πραγματικά αποδεικτικά στοιχεία. Τα ανεπίσημα στοιχεία δεν είναι εντελώς άχρηστα. Θα μπορούσατε να πείτε
"Είδαμε το πτώμα του Bigfoot στην τάδε τοποθεσία», και εάν οι πληροφορίες αυτές βοηθήσουν με την εύρεση ενός πραγματικού σώματος, τότε τα ανεπίσημα στοιχεία, ήταν τεράστιας αξίας. Αλλά, προσέξτε ότι είναι το ίδιο το πτώμα του Bigfoot που είναι το επιστημονικό αποδεικτικό στοιχείo και όχι η ιστορία του που είχε παρατηρηθεί.

"Ξέρω σίγουρα ότι υπάρχουν φαντάσματα. Ο φίλος μου, ο οποίος είναι ένα πολύ αξιόπιστο πρόσωπο, έχει δει φαντάσματα σε πολλές περιπτώσεις."

Τα ανεπίσημα στοιχεία είναι μεγάλη βοήθεια για προταθούν νέες ερευνητικές κατευθύνσεις, αλλά από μόνα τους δεν είναι αποδεικτικά στοιχεία. Όταν παρουσιάζονται ως αποδεικτικά στοιχεία ή σε αντικατάσταση των αποδεικτικών στοιχείων, έχετε πολύ καλό λόγο να είστε δύσπιστοι και σκεπτικοί.

Παρατηρησιακή Επιλογή (Observational Selection)

Η παρατηρησιακή επιλογή είναι η διαδικασία της διατήρησης του δείγματος των δεδομένων που συμφωνεί με την παραδοχή σας, και αγνόησης του δείγματος των δεδομένων που δεν το κάνει. Η παρατηρησιακή επιλογή είναι η πλάνη πίσω από φαινόμενα, όπως ψυχικές αναγνώσεις, το Σχέδιο Παγκόσμιας Συνείδησης, θεραπεία μέσω της πίστης. Η παρατηρησιακή επιλογή είναι επίσης ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται κάποιες φορές από δημοσκοπήσεις για να βγουν τα επιθυμητά αποτελέσματα της έρευνας, ρωτώντας μόνο άτομα που έχουν προδιάθεση να απαντήσουν στην δημοσκόπηση με τον τρόπο που ο δημοσκόπος θέλει.

Bombo: Το πρόσωπο του Σατανά είναι ευδιάκριτο στους καπνούς από τουςΔίδυμους Πύργους.
Sterling: Και σε ένα από τα άλλα 950.000 καρέ του φιλμ, ο καπνός μοιάζει με τον Τ. 'Έντγκαρ Χούβερ, σε μια άλλη, μοιάζει με το εικονίδιο των Windows ΧΡ και σε ένα άλλο μοιάζει με ένα χάρτη του Παρισιού.

Να θυμάστε ότι ένα στο 1 εκατομμύριο δείγματα από οτιδήποτε είναι μια απίστευτη ένα-στο-εκατομμύριο πιθανότητα. Αυτό είναι απλά αναπόφευκτο, αλλά εάν η παρατηρησιακή σας επιλογή σας κάνει να αγνοήσετε τα αλλά 999.999 δείγματα, τότε είναι πολύ εύκολο εντυπωσιαστείτε .

Έκκληση στην Άγνοια (Appeal to ignorance, Argumentum ad ignorantium)

Tο Λογικό αυτό σφάλμα θεωρεί την άγνοια για κάποιο πράγμα ως απόδειξη πως αυτό δεν υφίσταται. Αν δεν καταλαβαίνω το μηχανισμό του Big Bang τότε αποδεικνύεται ότι δεν υπάρχει γνώση που να το υποστηρίζει ως δυνατότητα και ως εκ τούτου δεν συνέβη. Ότι δεν εξηγείται επαρκώς ή είναι ανεπαρκώς κατανοητό τότε είναι αδύνατο.

Starling: «Είναι εκπληκτικό ότι η ζωή προέκυψε μέσα από την τυχαία διαμόρφωση των αμινοξέων στην «αρχέγονη σούπα››."
Bombo: "Λίγο πολύ καταπληκτικό. Δεν μπορώ να φανταστώ πως κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί? Ο Δημιουργισμός είναι το μόνο ενδεχόμενο."

Χρησιμοποιώντας την απουσία αποδείξεων ως απόδειξη της απουσίας είναι μια κοινή έκκληση την άγνοια. Οι άνθρωποι που πιστεύουν ότι τα “φώτα του Phoenix“ δεν θα μπορούσαν να ήταν απλές φωτοβολίδες, γενικώς δεν καταλαβαίνουν, ή δεν θέλουν να ακούσουν τα εμπεριστατωμένα αποδεικτικά στοιχεία. Η γενική εκλαϊκευμένη κατανόηση τους για το πώς φαίνονται οι φωτοβολίδες ,μοιάζει να έρχεται σε αντίθεση με αυτό που βλέπουν στις φωτογραφίες, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιούν μια έκκληση στην άγνοια ως απόδειξη ότι φωτοβολίδες δεν ήταν η αιτία.

Ανακολουθία (Non -Sequitur)

Από τη λατινική φράση για «δεν ακολουθεί», μια ανακολουθία είναι μια προφανής και χαζή προσπάθεια να δικαιολογήσει έναν ισχυρισμό με μια άσχετη υπόθεση. Η ανακολουθία ξεκινά με ένα συλλογισμό που ακούγεται λογικός με την ελπίδα ότι θα συμφωνήσετε μαζί του και στο συμπέρασμα, που δεν έχει καμία σχέση με αυτό. Η πρόταση διατυπώνεται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να ακούγεται σαν να πρέπει να δεχθείς και τις δύο ή καμία:

"Οι μεγαλοεταιρίες είναι κακές, έτσι ο βελονισμός είναι καλός."
"Η κυβέρνηση είναι κακή, άρα τα ATIA είναι εξωγήινα διαστημόπλοια."
"Ο Αλλάχ είναι μεγάλος, έτσι όλοι οι Χριστιανοί θα πρέπει να σκοτωθούν."

Επιστημονικά, χρειάζεται κάτι παραπάνω από μια απλή σύνδεση δύο φράσεων με τη λέξη "άρα" για να επιστήσει μια έγκυρη σχέση. Άρα ανακολουθίες δεν είναι έγκυρες για να αποδειχθεί κάτι επιστημονικά.

Εκ τον Υστέρων (Post Hoc)

Η ιδέα ότι κάποιο γεγονός, πρέπει να έχει προκληθεί από ένα συγκεκριμένο γεγονός νωρίτερα, απλά επειδή συνέβη αργότερα, είναι: post hoc ergo propter hoc , " κατόπιν τούτου, άρα εξαιτίας τούτου ". Η υπόθεση του αιτίου και αιτιατού είναι το είδος του προτύπου που το μυαλό είναι εκπαιδευμένο να αναζητεί, και έτσι μπορούμε να τα βρούμε παντού. Πήρε κάποιος ένα ομοιοπαθητικό φάρμακο, και μετά ο καρκίνος του γιατρεύτηκε , συνέβη το ένα μετά το άλλο, και έτσι η εσφαλμένη υπόθεση είναι ότι η ομοιοπαθητική προκάλεσε την ύφεση.

Starling: "Αγόρασα αυτό το αυτοκίνητο από εσάς, και το καλοριφέρ έχει σπάσει."
Bombo: "Δούλευε πριν να το αγοράσετε, έτσι θα πρέπει να το σπάσατε εσείς."

Ο Bombo βλέπει ότι η ζημιά συνέβη αφού ο Starling έκανε την αγορά, έτσι υποθέτει ότι προκάλεσε η μία την άλλη. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει σοβαρός λόγος για μια τέτοια συσχέτιση. Ο συνδυασμός Post Hoc με την παρατηρητική επιλογή, ευθύνονται σχεδόν εξ ολοκλήρου για τη διάδοση των εναλλακτικών θεραπειών και για την εξάπλωση της πίστης στις ψυχικές δυνάμεις.

Σύγχυση της συσχέτισης και αιτίας (Confusion of Correlation and Causation)

Συνδέεται στενά με την ‘εκ των υστέρων’ αλλά λίγο διαφορετική, είναι η σύγχυση του συσχετισμού και της αιτίας. Όταν υπάρχει συσχέτιση, αλλά ακόμα δεν υπάρχουν σαφή και έγκυρα στοιχεία, έχουμε μια πιο πειστική σύγχυση.

Starling: "Οι κινέζοι καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες ρυζιού.
Bombo: "Συνεπώς, η κατανάλωση του ρυζιού πρέπει να προκαλεί μαύρα μαλλιά."

Λόγω της φύσης της κινεζικής γεωργίας υπάρχει πράγματι μια παγκόσμια συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης ρυζιού και χρώμα των μαλλιών. Αυτό είναι ένα τέλειο παράδειγμα για το πώς η απλή συσχέτιση μπορεί να οδηγήσει εσφαλμένα σε μια λάθος αιτιολόγηση.

Κατήφορος (Slippery slope)

Ένα επιχείρημα ολισθηρού κατήφορου προϋποθέτει ότι κάποια αλλαγή θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε ακραίες υπερβολικές συνέπειες. Αν σας δώσω ένα μπισκότο τώρα, θα περιμένετε ένα μπισκότο κάθε πέντε λεπτά, γι’ αυτό δεν πρέπει να σας δώσω μπισκότο.

Starling:"Θα πρέπει να είναι παράνομο να πωλούνται εναλλακτικές θεραπείες που δεν δουλεύουν."
Bombo: «Αν αυτό συμβεί, κάθε ομάδα θα μπορούσε να καταστήσει παράνομη την πώληση οποιουδήποτε προϊόντος που δεν της αρέσει."

Δεν έχει σημασία τι προτείνει Ο Starling, ο πολλαπλασιασμός επί δέκα ή εκατό είναι πιθανώς μια κακή πρόταση. O Bombo μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα ‘κατηφορικό’ επιχείρημα για να μετατρέψει κάθε πρόταση που κάνει ο Starling σε μια συνταγή για καταστροφή.
Ο ”κατήφορος” είναι ίσως το πιο κοινό υποσύνολο της μεγαλύτερης πλάνης, του επιχειρήματος για δυσμενείς συνέπειες, που είναι η πρακτική της εφεύρεσης σχεδόν κάθε τρομερών συνεπειών για το επιχείρημα του αντιπάλου σας:

Starling: "Θα πρέπει να διαγραφεί το ‹‹Υπόσχομαι στο Θεό›› από τον όρκο του πρωθυπουργού.
Bombo: "Σε περίπτωση που συμβεί αυτό, θα γίνει κόλαση. Φοιτητές θα κάνουν σεξ στους διαδρόμους, σχολικοί πυροβολισμοί θα γίνονται καθημερινά, και θα γίνουμε ένα έθνος προσκυνητών του Σατανά."

Ο κόσμος των Σφαλμάτων Λογικής Μέρος 2

Brian Dunning
Μετάφραση: Αγαπίδης Κυριάκος

Για να το ακούσετε ή διαβάσετε στα Αγγλικά καντε κλικ εδώ

via

Πως να εντοπίσετε τις ψευδο - επιστήμες

July 28, 2013, 4:11 am

≫ Next: Λογική

≪ Previous: Ο κόσμος των Σφαλμάτων Λογικής Μέρος 1

$

0

0

Ο Καρλ Σάγκαν (CarlSagan) ήταν ένας από τους πρώτους που δημιούργησε μια εργαλειοθήκη για να ξεχωρίζει κανείς την επιστήμη από την ψευδό-επιστήμη όταν δημοσίευσε το ‘DemonHuntedWorld’ το 1996. Ο «Μηχανισμός Εντοπισμού Σαχλαμάρας» ήταν μια λίστα οδηγιών για να βοηθήσει τον μέσο άνθρωπο να εντοπίσει σφάλματα λογικής και άλλες κοινές πλάνες και λάθη σε δημοφιλή ψευδό-επιστημονικούς ισχυρισμούς. Πολλά άλλα μεγάλα μυαλά έχουν συνεχίσει αυτήν την παράδοση και έτσι σήμερα έχουμε πολλές παρόμοιες λίστες. Για να αυξήσω την σύγχυση, αποφάσισα να συγκεντρώσω μερικές από τις καλύτερες, να τις ανακατέψω, να διαλέξω τα καλύτερα σημεία και να τα αποστάξω σε μία λίστα. Στην σύνταξη αυτής της λίστας, χρωστώ ευγνωμοσύνη στον Δόκτωρ Stephen Barrett από το Quackwatch.org, στον Δόκτωρ Tom Perls του AntiAgingQuackery.org,στον δόκτωρ Michael Shermerαπό τον σκεπτικιστικό σύλλογο και βέβαια στον δόκτωρ Carl Sagan. Όλοι τους έχουν αφιερώσει πολλά χρόνια δουλειάς προστατεύοντας το αθώο πληθυσμό από επιβλαβή και αναληθή ψευδό-επιστημονικούς ισχυρισμούς. Δεν είναι τυχαίο που κοινά μοτίβα υπάρχουν στις δουλειές τους.

Κατασκεύασα μία λίστα 15 σημείων που αποκαλώ: Πώς να εντοπίσετε μία ψευδό-επιστήμη. Όταν ακούτε κάποιο ισχυρισμό για ένα καινούριο προϊόν, μια νέα ανακάλυψη, ή μία παραφυσική ικανότητα περάστε την από αυτές τις 15 ερωτήσεις και θα έχετε μια πολύ καλή άποψη για την αξία της.

1-Καλύπτει ο ισχυρισμός τις προϋποθέσεις για μία θεωρία;

Πολύ λίγοι ισχυρισμοί που δεν είναι αληθινοί μπορούν να χαρακτηρισθούν ως θεωρίες. Ας δούμε τα 4 κύρια στοιχεία που μία θεωρία πρέπει να έχει. 1) Μία θεωρία πρέπει να προέρχεται και να υποστηρίζεται καλά από πειραματικά αποδεικτικά στοιχεία. Μη επίσημες ή μη επαρκώς εμπεριστατωμένες αναφορές δεν είναι δεκτές. Πρέπει να υποστηρίζεται από πολλές σειρές τεκμηρίων και να μην έχει μόνο ένα θεμέλιο. Θα βρείτε πως οι περισσότερες ψευδό-επιστήμες έχουν ένα μοναδικό θεμέλιο. 2) μία θεωρία πρέπει να είναι τόσο ακριβής ώστε να είναι διαψεύσιμη με διάφορα τεστ. Αν δεν μπορεί να εξεταστεί, δοκιμαστεί ή διαψευθεί τότε δεν μπορεί να αποκαλεστεί θεωρία. Αν κάτι είναι πραγματικά δυνατό να εξετασθεί τότε άλλοι πρέπει να μπορούν να επαναλάβουν τα τεστ και να βρουν τα ίδια αποτελέσματα. Θα βρείτε πως στις ψευδό-επιστήμες σπανίως είναι αυτό δυνατό. Γενικά κάνουν ισχυρισμούς ή κατασκευάζουν δικαιολογίες για το γιατί δεν μπορούν να γίνουν τεστ ή να τα επαναλάβουν τρίτοι. 3) Μία θεωρία πρέπει να κάνει συγκεκριμένες προβλέψεις, που μπορούν να εξεταστούν, για πράγματα που δεν έχουν ακόμα παρατηρηθεί. 4) Μία θεωρία πρέπει να αφήνει χώρο για αλλαγές βασισμένες στην ανακάλυψη νέων στοιχείων. Πρέπει να είναι δυναμική, δοκιμαστική και διορθώσιμη. Θα προσέξετε πως οι περισσότερες ψευδό-επιστήμες δεν αφήνουν χώρο για αλλαγή μέσω νέων ανακαλύψεων.

2-Ο ισχυρισμός βασίζεται σε αρχαία γνώση;

Αυτό είναι μια σίγουρη ένδειξη ότι ο ισχυρισμός δεν βασίζεται σε επιστημονικά αποδεικτικά στοιχεία και έχει σκοπό να σας ξεγελάσει να πιστέψετε πως επειδή το πίστευαν οι αρχαίοι κινέζοι τότε έχει αξία. Στην πραγματικότητα πολλές αληθινές επιστημονικές θεωρίες δεν είναι πολύ παλιές, διότι έχουν αντικαταστήσει παλαιές θεωρίες καθώς η γνώση αυξάνεται. Γενικώς όσο πιο σύγχρονα τα αποδεικτικά, τόσο καλύτερη η επιστημονική τους βάση.

3-Πρώτα ανακοινώθηκε μέσα από τα ΜΜΕ ή από επιστημονικά μέσα;

Πραγματικές αποκαλύψεις πηγαίνουν μέσα από αμερόληπτες ομότιμες(peer review) διαδικασίες που οδηγούν σε έκδοση σε επιστημονικά περιοδικά. Όταν κάτι ανακοινώνεται για πρώτη φορά μέσα από τα ΜΜΕ, όπως τα πειράματα κρύας σύντηξης των Pons και Fleischmanή η μηχανή αέναης κίνησης του Stoern, τότε γενικά υπάρχει λόγος που οι υποστηριχτές τους επιλέγουν να μην τα περάσουν από λεπτομερή επιστημονικό έλεγχο.

4-Βασίζεται ο ισχυρισμός στην ύπαρξη κάποιας άγνωστης μορφής ¨ενέργειας¨ ή σε άλλο παραφυσικό φαινόμενο;

Χύμα και χωρίς νόημα χρήση λέξεων που ακούγονται επιστημονικές όπως «ενέργεια» είναι μία από τις πιο κοινές ενδείξεις στις διαδεδομένες ψευδό-επιστήμες. Όροι όπως ενεργειακά πεδία, αρνητική ενέργεια, Τσι, όργον, αύρα, υπέρ-διαστασιακή ενέργεια είναι εντελώς χωρίς επιστημονικό νόημα. Πλησιάστε με πολύ προσοχή!

5-Δηλώνουν οι υποστηρικτές πως ο ισχυρισμός τους καταστέλλεται από τις αρχές;

Αυτό είναι συνήθως μια πολύ αδύναμη δικαιολογία για το γιατί οι πλειοψηφία των επιστημόνων δεν λαμβάνουν σοβαρά τον ισχυρισμό τους, ή γιατί το προϊόν δεν είναι εγκεκριμένο από την αρμόδια αρχή, ή γιατί επιστημονικά περιοδικά δεν δημοσιεύουν τα άρθρα τους. Θα το ακούσετε συχνά αυτό με τη μορφή μιας συνομωσίας του ιατρικού κόσμου για την εξάλειψη μίας κομπογιαννίτικης θεραπείας επειδή είναι προς το συμφέρον του ιατρικής βιομηχανίας να σας κρατήσει άρρωστος. Στην πραγματικότητα, κάθε γιατρός ή φαρμακευτική εταιρεία που θα μπορούσε να αναπτύξει μια νέα θεραπεία, θα έκανε μια τεράστια περιουσία. Ποτέ δεν θα το καταπίεζαν. Το ίδιο ισχύει και για τους κατασκευαστές αυτοκινήτων σε όλο τον κόσμο για τους οποίους λέγεται ότι "αποκρύβουν" νέες αποδοτικότερες τεχνολογίες κινητήρων.

6-Ακούγετε ο ισχυρισμός παρατραβηγμένος ή πολύ καλός για να είναι αληθινός;

Όταν κάτι ακούγεται πολύ καλό για να είναι αληθινό, συνήθως δεν είναι αληθινό. Εντυπωσιακοί ισχυρισμοί απαιτούν εντυπωσιακά αποδεικτικά στοιχεία. Ο ισχυρισμός ταιριάζει πραγματικά με τον τρόπο που γνωρίζουμε πως λειτουργεί ο κόσμος; Πόσο συχνά κάτι που ισχυρίζεται ότι θα φέρει τον κόσμο ανάποδα έχει αποδειχθεί ότι είναι αλήθεια; Προσεγγίστε τον ισχυρισμό με σκεπτικισμό, και ζητήστε αποδεικτικά στοιχεία τόσο εντυπωσιακά όσο και ο ισχυρισμός.

7-Υποστιρίζεται ο ισχυρισμός από τεχνικές μάρκετινγκ;

Να είστε επιφυλακτικοί με τεχνάσματα μάρκετινγκ, και να έχετε κατά νου ότι τεχνάσματα μάρκετινγκ είναι, από μόνα τους, εντελώς άχρηστα. Παραδείγματα ύποπτων τεχνασμάτων κυκλοφορίας που θα πρέπει να εγείρει πάντα τον σκεπτικισμό είναι οι εικόνες των ανθρώπων που φορούν ρόμπες εργαστήριου, τις εγκρίσεις από διασημότητες, μαρτυρίες από οποιαδήποτε πηγή, και αναφορά πιστοποιήσεων, σχολών, ακαδημιών και ινστιτούτων.

8- Περνά ο ισχυρισμός το ξυράφι του Όκκαμ; ( Occam’s Razor)

Υπάρχει μια απλούστερη, φυσική εξήγηση για τον ισχυρισμό που να μην απαιτεί κανένα υπερφυσικό στοιχείο; Είναι τα αποτελέσματα σύμφωνα με τα αποτελέσματα ενός εικονικού(placebo) φαρμάκου ή την φυσική ικανότητα επούλωσης του σώματος; Μπορεί ένας ταχυδακτυλουργός-μάγος να αντιγράψει τα κατορθώματα ενός μέντιουμ; Ο νόμος των μεγάλων αριθμών αναφέρει ότι ένα ένα-στο-εκατομμύριο γεγονός συμβαίνει συνήθως σε όλους μια φορά το μήνα, και δεδομένου ότι το Ξυράφι του Όκκαμ λέει ότι η απλούστερη από δύο πιθανές εξηγήσεις είναι συνήθως η σωστή, μην τρέχετε σε μία υπερφυσική εξήγηση μόνο και μόνο επειδή σας έτυχε να ονειρευτείτε την γιαγιά σας για τη νύχτα που πέθανε.

9-Έρχετε ο ισχυρισμός από μια πηγή αφοσιωμένη στην διάδοσή της;

Η επιστήμη δουλεύει ξεκινώντας από μηδαμινές υποθέσεις και ψάχνοντας αποδείξεις. Ψευδό-επιστήμες ξεκινάνε με μια υπόθεση και την στηρίζουν με αμφισβητήσιμη έρευνα και συλλογιστική. Είναι απίθανο ότι ένα ίδρυμα αφιερωμένο στην προβολή ενός συγκεκριμένου ισχυρισμού θα παρουσιάσει οποιοδήποτε είδος αποδείξεων, εκτός από εκείνες που υποστηρίζουν τον ισχυρισμό τους, και η μεροληψία αυτή θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη.

10-Ήταν οι υποστηρικτές σωστοί με τις δοκιμές τους;

Κάθε καλή έρευνα θα περιγράψει την δοκιμή που έγινε, και θα παρουσιάσει όλα τα στοιχεία που δεν δικαιολογούν το συμπέρασμα. Να είστε δύσπιστοι για τυχόν ισχυρισμούς που δεν περιγράφουν λεπτομερώς τη μεθοδολογία εξέτασης ή που δεν ήταν λεπτομερής ή υπεύθυνη , συμπεριλαμβανομένης της εξωτερικής επαλήθευσης και επανάληψης, ή που δεν παρέχουν όλα τα τεκμήρια ακόμα και αυτά εναντίων.

11-Πόσο καλή είναι η ποιότητα των τεκμηρίων υπέρ του ισχυρισμού.

Προσέχετε όταν τα δεδομένα δοκιμών μπορεί να είναι ευαίσθητα στην επιλογή παρατήρησης, η οποία είναι η καταμέτρηση μόνο των επιτυχιών και όχι των αποτυχιών, όπως βλέπουμε με τα μέντιουμ στην τηλεόραση. Προσέχετε όταν το μέγεθος του δείγματος είναι πολύ μικρό για να έχει στατιστική σημασία, όπως με τις περισσότερες κλινικές δοκιμές της ομοιοπαθητικής. Και ειδικά προσέξτε για βιαστικά συμπεράσματα αιτιωδών σχέσεων: η υπόθεση ότι, επειδή η ανακούφιση επήλθε μετά το γιατροσόφι, το γιατροσόφι πρέπει να προκάλεσε την ανακούφιση.

12-Έχουν οι ισχυριζόμενοι αυθεντικά-σύννομα διαπιστευτήρια.

Να έχετε υπόψη σας πως υπάρχει ένας τεράστιος αριθμός από μη αναγνωρισμένα ιδρύματα (που συχνά είναι γραφεία σε σπίτια) που δίνουν πτυχία σε σχεδόν οτιδήποτε. Να έχετε ακόμα υπόψη σας πως πολλά ιδρύματα που ισχυρίζονται ότι είναι αναγνωρισμένα έχουν πάρει την αναγνώριση τους από μη διαπιστευμένα σώματα αναγνώρισης. Τέλος να ξέρετε πως αυθεντικά αναγνωρισμένα πανεπιστήμια έχουν συχνά επιπλέον προγράμματα σε μη επιστημονικά πεδία όπως χειροπρακτική και βελονισμό. Πρέπει να είστε προσεκτικοί. Για να δείτε πόσο προσεκτικοί, πηγαίνετε στο ThunderwoodCollege.comκαι αποκτήσετε το δικό σας διδακτορικό (Ph.D.) στον τομέα της επιλογής σας σε δευτερόλεπτα, δωρεάν.

13-Οι υποστηρικτές ισχυρίζονται πως κάτι δεν πάει καλά με το κανονικό;

Όταν μία πραγματική έρευνα παρουσιάζεται, αποτελείται από τα στοιχεία που ανακαλύφθηκαν και το συμπέρασμα. Δεν ξεκινά τις κατηγορίες και κινδυνολογίες για το πώς τα τρόφιμα που τρώμε είναι επικίνδυνα, πώς καταστρέφουμε τον πλανήτη, πως η κυβέρνηση καλύπτει τα κακά της, ή πώς θα πας στην κόλαση αν δέχεσαι την εξέλιξη. Όταν ένας ισχυρισμός παρουσιάζεται ως εναλλακτική λύση για τα λάθη του status quo, είναι ένα σημάδι ότι ο ισχυρισμός βασίζεται πιθανότατα στην ιδεολογία και στην φιλοσοφία και όχι στην επιστήμη.

14-Είναι ¨Φυσικό¨;

Όπως έχει ειπωθεί πολλές φορές , μέσα από κανένα ορισμό δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι αν ένα προϊόν είναι «φυσικό» , σημαίνει ότι είναι ασφαλές και υγιεινό. Σκεφτείτε τα παραδείγματα: κώνειο, υδράργυρο, μόλυβδο, νευροτοξίνης μέδουσας, αμίαντο, για να μην αναφέρω τον σχεδόν άπειρο αριθμό των τοξικών βακτηρίων και ιών (E. coli, σαλμονέλα, βουβωνική πανώλη, ευλογιά). Σε πολλές περιπτώσεις, έχουν σχεδιαστεί και παρασκευασθεί συνθετικές εκδοχές των φυσικών ενώσεων για να καταστούν ασφαλέστερες, πιο αποτελεσματικές, και να μπορούν να παράγονται σε μεγάλες ποσότητες.

15- Έχει ο ισχυρισμός υποστήριξη από πολιτικές , ιδεολογικές ή πολιτιστικές πηγές;

Ορισμένοι υποστηρικτές υποδεικνύοντας ότι είναι ηθικά, ή πολιτικά ορθό να δεχθούμε τους ισχυρισμούς τους, ανακατευθύνουν την προσοχή μας από το γεγονός ότι δεν είναι επιστημονικά ορθοί. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως του δημιουργησμού, υπέρμαχοι χρησιμοποιούν το δικαστικό σύστημα για να αναγκάσουν τα σχολεία να διδάξουν τους ισχυρισμούς τους ως γεγονός. Γενικά, όταν μια θεωρία είναι επιστημονικά ορθή, ακόμη και αν είναι ολοκαίνουργια θα βρει τελικά το δρόμο της στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα σπουδών. Καλή επιστήμη γίνεται στο εργαστήριο - όχι στα δικαστήρια, όχι σε πορείες διαμαρτυρίας, ούτε σε blog και ούτε στην εκκλησία. Μια πολιτική ή πολιτιστική εκστρατεία για να νομιμοποιηθεί ή να προωθηθεί κάποιο προϊόν ή ισχυρισμός αποτελεί σημαντική ένδειξη ότι είναι πλαστός.

Ορίστε! Με αυτή τη λίστα ελέγχου, κάποιος είναι καλά εξοπλισμένος για να ξεχωρίσει την ήρα από το σιτάρι. Ερωτήματα όπως αυτά, θα πρέπει να διδάσκονται στα σχολεία, ενθαρρύνοντας τους νέους να αρχίσουν να βλέπουν όλη την τρελή παραπληροφόρηση στον κόσμο μας με κριτική σκέψη. Η ικανότητα να διαχωρίσει κανείς την αλήθεια από την φαντασία είναι ουσιαστικής σημασίας για την πορεία μας ως είδος στην αναζήτησή μας για τις επόμενες μεγάλες ανακαλύψεις στην ιατρική, την εξερεύνηση του διαστήματος, την πληροφορική, την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και σε κάθε άλλο επιστημονικό πεδίο.

 

Brian Dunning

Μετάφραση: Αγαπίδης Κυριάκος

Για να το ακούσετε ή διαβάσετε στα Αγγλικά καντε κλικ εδώ

via

---

Λογική

July 28, 2013, 4:49 am

≫ Next: Σωστό η λάθος!

≪ Previous: Πως να εντοπίσετε τις ψευδο - επιστήμες

$

0

0

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Ο άνθρωπος είναι ένα λογικό ζώο.Αριστοτέλης

Η απειλή του σκεπτικισμού διατηρεί τη θεωρία της γνώσης.Barry Stroud

Η περίφημη Λογική, που μας διακρίνει από τα ζώα, προσδίδοντάς μας μια ξεχωριστή, ηγετική υποτίθεται, θέση στα βασίλεια της φύσης, την οποία οι αδαείς σέβονται και φοβούνται, οι κατακτητές της περιγελούν και οι ημιμαθείς λάτρες της προσκυνούν, έχει πολλούς και διάφορους ορισμούς και χρήσεις, ανάλογα με το πεδίο στο οποίο εφαρμόζεται.
Στην ρητορική είναι η τέχνη της πειθούς, ο «δυναστικός», σύμφωνα με τον Γοργία, λόγος που επιβάλλει τις απόψεις του, υποστηρίζοντας το ίδιο ισχυρά, τόσο τη θέση όσο και την αντίθεση και ποιώντας κατά το δοκούν και τα εκάστοτε συμφέροντά του «κρείττονα τον ήττονα λόγον»…
Στην εξουσία είναι το επιχείρημα της δύναμης (Ad Baculum), προσφιλούς μεθόδου των απολυταρχικών και ολοκληρωτικών καθεστώτων, αλλά και του ίδιου του αστικού κράτους με τους μηχανισμούς καταστολής του. Το συμπέρασμα εδώ γίνεται αποδεκτό απλά και μόνο κάτω από την απειλή της βίας.
Στη θρησκεία είναι τα επιχειρήματα της «πίστης», του δέους, της άγνοιας, του «μυστηρίου» ή του μεταφυσικού φόβου για το άγνωστο και της «θείας τιμωρίας» ή ανταμοιβής…
Στη νοητική ανεπάρκεια είναι το επιχείρημα του ad hominem ή «εναντίον του ανθρώπου», εναντίον του κύρους ή των μειωτικών χαρακτηριστικών κάποιου, για να αποδειχθεί τάχα μέσω αυτών και η ελαττωματική συλλογιστική του..
Στην αφέλεια και αδαημοσύνη είναι το επιχείρημα της «αυθεντίας», το αντίθετο ακριβώς του Ad Hominem, ο ισχυρισμός ότι κάθε τι που λέγεται από ένα «αξιόπιστο» άτομο, με κύρος ή «αυθεντία» είναι δήθεν ορθό.
Στη Φιλοσοφία η Λογική, στενά συνδεδεμένη με το «Λόγο», με τον οποίο έχει την ίδια ετυμολογική προέλευση, ίσως και απαρχή, αποτελεί το όργανο μελέτης της φύσης για την ανακάλυψη των νόμων της δημιουργίας και της ύπαρξης. Όπως επισημαίνει ο Καντ, είναι η ικανότητά μας να συνθέτουμε σε μια ενότητα, με βάση ορισμένες αρχές, τις διάφορες έννοιες που μας παρέχει ο νους μας.
Για τον θεμελιωτή της δυτικής Λογικής Αριστοτέλη, ο σκοπός της Λογικής είναι να εξετάσει τους όρους και τα είδη του σωστού συλλογισμού και να καθορίσει τους νόμους και τους κανόνες με τους οποίους πρέπει να συλλογιζόμαστε στην αναζήτηση της Αλήθειας.
Σύμφωνα με την Τυπική Λογική του Αριστοτέλη πρόταση είναι κάθε έκφραση που μπορεί να χαρακτηριστεί σαν αληθινή ή ψευδής.
Ο ορισμός αυτός εξυπακούει άμεσα την ύπαρξη μιας Αλήθειας ή Αντικειμενικής Πραγματικότητας, την οποία μπορεί να φθάσει ο άνθρωπος με το σωστό συλλογισμό, αποφεύγοντας τα λάθη και τις αντιφάσεις.
Την άποψη όμως αυτή δεν τη δέχονται όλοι.
Ήδη από την αρχαιότητα οι Σοφιστές αρνούνταν την ύπαρξη αυτή της αντικειμενικής πραγματικότητας και θεωρούσαν την αλήθεια σαν ένα καθαρά υποκειμενικό φαινόμενο.
Σύμφωνα με τον Πρωταγόρα το μέτρο για όλα τα πράγματα είναι ο ίδιος ο άνθρωπος (“Πάντων χρημάτων μέτρον εστί άνθρωπος”) και για κάθε πράγμα υπάρχουν πάντοτε δυο αντίθετες, εξίσου ισχυρές γνώμες, από τις οποίες καμιά δεν μπορεί να θεωρηθεί σαν καλύτερη από την άλλη.
Με άλλα λόγια κατ’ αυτόν όλες οι προτάσεις είναι αληθινές.
Από την άλλη μεριά, σύμφωνα με τον Αναξαγόρα, όλες οι προτάσεις είναι ψευδείς.
Αυτές οι δυο απόψεις αντιμάχονταν από παλιά τις βασικές αρχές της Λογικής του Αριστοτέλη και μας θυμίζουν τις δυο σύγχρονες ερμηνείες της κβαντικής φυσικής: την ερμηνεία της Κοπεγχάγης, σύμφωνα με την οποία τίποτα δεν είναι πραγματικό, μέχρι να παρατηρηθεί, και την ερμηνεία των πολλαπλών κόσμων, σύμφωνα με την οποία όλα είναι πραγματικά και πραγματοποιούνται σε μια απειρία παράλληλων κόσμων (που δεν μπορούν όμως να επικοινωνήσουν μεταξύ τους).
Η υπόθεση για την ύπαρξη μιας αντικειμενικής πραγματικότητας έγινε πλήρως αποδεκτή από τη δυτική σκέψη, η οποία εστιάστηκε έτσι στην αποκάλυψή της μέσω της επιστήμης και της φιλοσοφίας.
Είναι γεγονός ότι η Δυτική επιστήμη δε θα μπορούσε να είχε αναπτυχθεί με τον τρόπο που αναπτύχθηκε, χωρίς αυτή την πίστη της για την ύπαρξη μιας Αλήθειας πίσω από τα φαινόμενα και ενός πέπλου ψευδών συλλογισμών το οποίο πρέπει να ανασυρθεί για την αποκάλυψή της – παραβάλετε εδώ την ιδέα της Αποκεκαλυμμένης Ίσιδας:
Εγώ ειμί παν το γεγονός και το ον και το εσόμενον και το εμόν πέπλον ουδείς πω θνητός απεκάλυψεν.
Αλλά όπως είπαμε δε δέχονται όλη την ισχύ αυτής της υπόθεσης (ούτε κι εγώ) και πολλά θα μπορούσαμε να συζητήσουμε πάνω σε αυτό, αλλά δεν είναι τώρα το αντικείμενό μας.
Η Τυπική Λογική λοιπόν του Αριστοτέλη ξεκινά με ένα σαφή δυισμό: ψέμα και αλήθεια – μια άλλη όψη του «καλού» και «κακού» γι’ αυτό και από την αρχή της, απ’ αυτήν ακριβώς την πρώτη αρχική της πρόταση εγείρει πολλά ερωτήματα και αμφισβητήσεις.
Ο σκοπός μας όμως είναι να την μάθουμε και μάλιστα πολύ καλά και όχι να
της αντιτεθούμε από την αρχή, προτού καν αυτή δομηθεί.

Ι. ΝΟΜΟΙ

Α. Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΦΑΣΗΣ

“Το Τραγούδι του Εαυτού μου»

Αντιφάσκω με τον εαυτό μου;
Πολύ καλά… Αντιφάσκω.. Είμαι Μεγάλος…
περιλαμβάνω Πλήθη μέσα μου…

Walt Whitman

Άμεση συνέπεια του προηγούμενου ορισμού της πρότασης είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της Αριστοτέλειας Δυτικής λογικής: ο Νόμος της Αντίφασης ή όπως τον παραθέτει ο Αριστοτέλης:
Είναι αδύνατο ο ίδιος προσδιορισμός να αποδίδεται και να μην αποδίδεται στο ίδιο πράγμα την ίδια χρονική στιγμή και από την ίδια άποψη.
Σύμφωνα με αυτό το νόμο ένα πράγμα δεν μπορεί να αντιφάσκει με τον εαυτό του, να είναι δηλαδή συγχρόνως ίδιο και όχι ίδιο με τον εαυτό του.
Το Α δεν μπορεί να είναι συγχρόνως Α και όχι Α, το τραπέζι να είναι συγχρόνως τραπέζι και όχι τραπέζι κ.ο.κ.
Είδαμε ότι ο Πρωταγόρας αρνιόταν την ισχύ του νόμου της αντίφασης και πίστευε ότι όλες οι γνώμες και οι αισθήσεις των ανθρώπων είναι αληθινές.
Ο Αριστοτέλης κριτικάροντας αυτή την άποψη λέει ότι, αφού συμβαίνει διάφοροι άνθρωποι να έχουν για το ίδιο πράγμα αντίθετες γνώμες, θα πρέπει η ίδια η γνώμη να είναι συγχρόνως και αληθινή και ψευδής κι επομένως η αλήθεια να είναι κάτι το τελείως σχετικό και υποκειμενικό. Οδηγούμαστε όμως έτσι σ’ έναν άκρατο υποκειμενισμό που απορρίπτει την ουσιαστικότητα των πραγμάτων.
Αν θεωρήσουμε, συνεχίσει ο Αριστοτέλης, ότι η μοναδική πηγή των απόψεών μας είναι το υποκείμενο, είμαστε αναγκασμένοι να δεχθούμε ότι όλα τα όντα είναι υποκειμενικά. Οι θεωρίες έτσι αυτές καταλήγουν στον απόλυτο υποκειμενισμό και τελικά στο μηδενισμό και στην αυτοαναίρεσή τους.
Γιατί αν δεχθούμε, συνεχίζει, ότι καμιά πρόταση δεν μπορεί να είναι αντικειμενικά αληθινή, δε θα είναι αληθινή και αυτή η πρόταση που λέει ότι δεν ισχύει ο νόμος της αντίφασης. Εδώ κάτι πάει να μας πει
και θέλει περισσότερη σκέψη να τον αντιμετωπίσουμε. Μπορείτε; Καλό είναι για εξάσκηση. Για να βοηθήσω λιγάκι το να μην είναι κάτι αληθινό δε σημαίνει ότι είναι αναγκαστικό ψεύτικο – Αυτό ισχύει μόνον άμα δεχτείς apriori τον Αριστοτελικό δυϊσμό ότι δεν υπάρχει κανένας άλλος προσδιορισμός σε μια λογική πρόταση πλην της αλήθειας και του ψεύδους!
Εδώ σα μια αντιπαραβολή, σας πληροφορώ ότι η αρχαία Ινδική Λογική περιελάμβανε όχι 2, αλλά 4 δυνατότητες:Μια πρόταση μπορεί να είναι αληθινή και μόνον αληθινή, μπορεί να είναι ψεύτικη και μόνον ψεύτικη, μπορεί να μην είναι ούτε αληθινή ούτε ψεύτικη και μπορεί να είναι συγχρόνως αληθινή και ψεύτικη.Αυτό είναι το περίφημο τετράλημμα της Ινδικής φιλοσοφίας!
Και για να το προχωρήσουμε ακόμα περισσότερο μερικοί Βουδιστές φιλόσοφοι υποστήριξαν αργότερα ότι για μερικά ζητήματα, μπορούν να ισχύουν όλες ή καμία από αυτές τις τέσσερις δυνατότητες! Παράλογο ε; ΕΙΣΤΕ ΣΙΓΟΥΡΟΙ;
Ο Αριστοτέλης εξέτασε επίσης τον λόγο που ο Πρωταγόρας και οι υποστηρικτές του έφτασαν σε μια τέτοια άποψη. Κατά τη γνώμη του αυτό συνέβη γιατί διάφορα πράγματα με την πάροδο του χρόνου μετατρέπονται στα αντίθετά τους: ο νέος γίνεται γέρος και το σκληρό αντικείμενο μαλακό.
Αφού τίποτα δε γεννιέται από το μηδέν, θα πρέπει αυτές οι αντιθέσεις να προϋπήρχαν μέσα στα πράγματα από τα οποία προήλθαν. Εδώ όμως συγχέεται η έννοια του “εν δυνάμει όντος” με αυτή του “εν ενεργεία όντος”. Κανένα αντικείμενο δεν εμφανίζει ποτέ στην ενεργητική του κατάσταση δύο αντίθετες ιδιότητες, αλλά τις περιέχει μόνο δυναμικά.
Ο Αριστοτέλης εισήγαγε στη φιλοσοφία τους δυο αντιθετικούς όρους “εν δυνάμει ον και “εν ενεργεία ον”, οι οποίοι χρησιμοποιούνται ακόμα και σήμερα. Με το “εν δυνάμει ον” εννοεί ένα πράγμα στο οποίο υπάρχει σε λανθάνουσα κατάσταση, μια δυναμική ικανότητα, η οποία μπορεί να το προάγει σε ανάπτυξη. Το παιδί που μπορεί να γίνει μαθηματικός είναι ένας “εν δυνάμει” μαθηματικός. Όταν σπουδάσει και γίνει μαθηματικός, τότε λέμε ότι είναι “εν ενεργεία” μαθηματικός. Παρόμοια το μάρμαρο του καλλιτέχνη είναι ένας “εν δυνάμει” ανδριάντας, μέχρι αυτός να το σμιλεύσει και να γίνει ένας “εν ενεργεία” ανδριάντας κ.λ.π. Όταν σε ένα ον αναπτυχθούν όλες οι λανθάνουσες ικανότητές του και φθάσει αυτό στην πλήρη του ανάπτυξη, τότε λέμε ότι έχει φτάσει στη κατάσταση της “εντελέχειας”, δηλαδή της τέλειας ανάπτυξής του. Οφείλουμε λοιπόν να αναγνωρίσουμε στα πράγματα την ύπαρξη λανθανουσών τάσεων, προδιαθέσεων και ικανοτήτων που επιδέχονται ανάπτυξη. Με αυτό τον τρόπο τίθεται η βάση για την εξελικτική θεωρία του σύμπαντος.
Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο δημιουργείται αυτή η άποψη είναι η μεταβολή και αστάθεια που παρουσιάζουν όλα τα αισθητά αντικείμενα.
Αυτό παρακίνησε πολλούς φιλοσόφους να συμπεράνουν ότι δεν υπάρχει τίποτα σταθερό στο σύμπαν. Συγχέουν όμως έτσι την αίσθηση με τη νόηση και δέχονται μόνο την ύπαρξη του αισθητού κόσμου, ο οποίος δεν είναι παρά ένα μικρό μόνο κομμάτι του Όλου. Ξεχνούν ότι όσο και αν η αίσθηση μας δίνει αληθινά δεδομένα, η φαντασία μας δεν είναι αλάνθαστη. Τα σφάλματα και οι διαφορές προέρχονται από την κακή ερμηνεία των δεδομένων των αισθήσεων μας, ή από την αλλαγή που συμβαίνει στα
πράγματα, ή τέλος από την αλλαγή του ίδιου του υποκειμένου που τα αντιλαμβάνεται.
Δε θα επιμείνω σε πολλά περισσότερα εδώ, απλά θα ισχυροποιήσω περισσότερο το Νόμο της Αντίφασης χρησιμοποιώντας τους «πίνακες αληθείας της μαθηματικής λογικής.
Θα συμβολίσουμε για λόγους οικονομίας και γρηγορότερης σκέψης μια πρόταση με το αγγλικό γράμμα p και την άρνησή της με το σύμβολο –p που διαβάζεται “όχι p”. Η άρνηση αυτής μιας οποιασδήποτε πρότασης p ορίζεται να είναι αληθής όταν η πρόταση p είναι ψευδής και ψευδής όταν η πρόταση p είναι αληθής. Δηλαδή:
P    -P
Α     Ψ
Ψ     Α
Οι δύο λοιπόν αυτές προτάσεις παίρνουν αντίθετες ακριβώς «τιμές αληθείας», όπως τις ονομάζουμε.
Όταν η μία είναι Α (αληθής) η άλλη είναι Ψ (ψευδής) και αντίστροφα. Αυτό είναι λογικότατο, αφού η Λογική μας είναι Διαρχική ή αλλιώς δισήμαντη (λαμβάνει δηλαδή δύο μόνον δυνατές τιμές, την αλήθεια Χ και το ψεύδος Ψ).
Ας ορίσουμε τώρα μια λογική πράξη μεταξύ των δύο αυτών προτάσεων P και -P, την οποία θα ονομάσουμε σύζευξη και θα τη συμβολίσουμε με το σύμβολο ^. ΘΑ ορίσουμε δηλαδή τη λογική πράξη P^(-P), την οποία διαβάζουμε σαν “P και όχι P”. Αυτό το «και» αντιστοιχεί στον τελεστή της σύζευξης ^ , τον οποίο όπου τον βλέπουμε θα τον διαβάζουμε ακριβώς έτσι, δηλαδή σαν «και».
Γενικά ορίζουμε λοιπόν τη σύζευξη δύο προτάσεων p^q έτσι ώστε αυτή (η σύζευξη) να είναι αληθής μόνον όταν και οι δυο προτάσεις p και q είναι αληθείς και ψευδής σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση. Δηλαδή:
P Q       P^Q
Α Α         Α
Α Ψ        Ψ
Ψ Α        Ψ
Ψ Ψ       Ψ
Εδώ στις δυο πρώτες στήλες του παραπάνω πίνακα έχουμε βάλλει όλους τους δυνατούς (4 )συνδυασμούς αληθείας Α και ψεύδους Ψ των προτάσεων P και Q, ενώ στην τρίτη στήλη έχουμε βάλλει τις τιμές αληθείας της πρότασης P ^ Q για κάθε μία από αυτές τις τέσσερες περιπτώσεις.
Ο παραπάνω πίνακας λέγεται Πίνακας Αληθείας της Σύζευξης Προφανώς είναι λογικό να ορίσουμε τη σύζευξη δυο προτάσεων να είναι αληθινή μόνον όταν αυτές συναληθεύουν και ψευδής σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση. Καμιά διαφωνία σε αυτό, σύμφωνα με τη λογική που ακολουθούμε.
Ας κάνουμε τώρα τη σύζευξη όχι δυο οποιωνδήποτε προτάσεων P και Q, αλλά τη σύζευξη μιας πρότασης P με την άρνησή της –P. Θα πάρουμε τότε τον παρακάτω πίνακα αληθείας:P -P      P ^ (-P )
Α Ψ          Ψ
Ψ Α          Ψ
Εδώ έχουμε μόνο δύο δυνατές περιπτώσεις να εξετάσουμε και παρατηρούμε και για τις δυο το αποτέλεσμα της σύζευξης είναι πάντα ψέμα Ψ, δηλαδή όπως λέμε στη Λογική μια ψευδολογία.
Αυτή είναι φίλοι μου η μαθηματική παρουσίαση (και απόδειξη) του Νόμου της Αντίφασης του Αριστοτέλη, που δείχνει ότι η σύζευξη μιας πρότασης με την άρνησή της είναι πάντα ψευδής . Δεν μπορεί επομένως ένα πράγμα να είναι και να μην είναι συγχρόνως κάτι! Να η μαθηματική του απόδειξη!
Θα είναι είτε Α είτε όχι Α και τίποτε άλλο πέρα από αυτά τα δυο (με άλλα λόγια δεν μπορεί να είναι συγχρόνως Α και όχι Α, το απαγορεύει ρητά ο Νόμος της Αντίφασης!.
Ας συμπληρώσουμε τώρα το Νόμο της Αντίφασης στη σύγχρονη μορφή του που εκφράζεται σαν ο Νόμος της Μη Αντίφασης. Προς το σκοπό αυτό θα συμπληρώσουμε τις τρεις προηγούμενες στήλες με μια τέταρτη, την άρνηση της σύζευξης της P με την -P :
P   -P        P ^ (-P – (P ^ (-) P ))
Α   Ψ                  Ψ Α
Ψ   Α                  Ψ Α
Παρατηρούμε ότι η άρνηση αυτής της σύζευξης των αντιφατικών προτάσεων P και –P είναι πάντα αληθής, αποτελεί όπως λέμε στη Λογική μια Ταυτολογία.
Αυτό ακριβώς θα είναι όλοι οι νόμοι της Λογικής που θα εξετάσουμε: ταυτολογίες, θα σχύουν δηλαδή παντού , σε όλες τις περιπτώσεις, χωρίς καμιά εξαίρεση και γι’ αυτό ακριβώς ονομάζονται Νόμοι της Λογικής.
Ο παραπάνω Νόμος της Μη Αντίφασης, αν και απλός και για τους περισσότερους οφθαλμοφανής είναι η βάση και το θεμέλιο της Τυπικής Αριστοτελικής Λογικής.
Όλοι λοιπόν οι Νόμοι της λογικής που θα αποδείξουμε στη συνέχεια θα είναι ταυτολογίες και θα μας θαμπώσουν με την ομορφιά και «συνέπειά» τους.

Β. Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΚΛΙΣΕΩΣ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΥ

Ας προχωρήσουμε τώρα στο δεύτερο θεμελιώδη νόμο της Αριστoτέλειας λογικής που δεν είναι παρά μια άλλη απόδοση του Νόμου της Μη-Αντίφασης, δηλαδή στο Νόμο της Αποκλίσεως του Τρίτου.
Σύμφωνα με τον ίδιο τον Αριστοτέλη:
Αλλά βέβαια δεν είναι δυνατόν να υπάρχει κάτι ανάμεσα στα δυο μέλη της αντίφασης. Αντίθετα, είμαστε αναγκασμένοι να εκφράσουμε για ένα πράγμα ή μια βεβαίωση, ή μια άρνηση.
Με άλλα λόγια δεν μπορούν δυο αντιφατικές έννοιες που αναφέρονται στο ίδιο πράγμα να είναι και οι δυο ψευδείς. Αν η μία είναι ψευδής, η αντίθετή της θα είναι αληθινή. Αποκλείεται να υπάρχει ένα τρίτο πράγμα ανάμεσα στην αλήθεια και στο ψεύδος στα δυο μέλη αυτής της αντίφασης. Μεταξύ δύο αντίθετων κατηγορουμένων, μόνο το ένα ανήκει στο υποκείμενο, κάθε τρίτο αποκλείεται. Ένα πράγμα θα είναι είτε Α είτε όχι Α και τίποτα άλλο από αυτά!
Ο Αριστοτέλης υποστηρίζοντας αυτό το νόμο λέει ότι αν υπάρχει ανάμεσα στα δυο μέλη μιας αντίφασης ένα τρίτο πράγμα, τότε θα υπάρχει και ένα τρίτο πράγμα ανάμεσα στο όν και στο μη όν κι ένα είδος μεταβολής που δε θα είναι ούτε γέννηση ούτε φθορά. Εκτός απ’ αυτό θα συμβεί κι ένας άπειρος πολλαπλασιασμός των όντων, γιατί αν μεταξύ του Α και του όχι Α υπάρχει το Β, το οποίο δεν είναι ούτε Α ούτε όχι Α, τότε θα υπάρχει κι ένα Γ που δε θα είναι ούτε Β ούτε όχι Β κ.ο.κ.
Επειδή ο Ηράκλειτος αρνήθηκε αυτή την αρχή λέγοντας ότι όλα τα πράγματα και είναι και δεν είναι, έφτασε στο συμπέρασμα ότι όλες οι προτάσεις είναι αληθινές. Από την άλλη μεριά ο Αναξαγόρας, επειδή
δέχθηκε ότι υπάρχει κάτι τρίτο ανάμεσα στα μέλη μιας αντίφασης, έφτασε στο συμπέρασμα ότι όλες οι προτάσεις είναι ψευδείς. Έτσι όμως δεν μπορούμε να βεβαιώσουμε την αλήθεια κανενός πράγματος. Η μη παραδοχή του νόμου της αντίφασης και του νόμου της αποκλίσεως του τρίτου μας μπλέκει σε άλυτα λογικά παράδοξα, αναγκάζοντάς μας να δεχθούμε ότι όλες οι προτάσεις είναι αληθινές ή ότι όλες είναι ψευδείς. Οι απόψεις όμως αυτές, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, καταλήγουν στην αυτοαναίρεσή τους. Η μοίρα του σκεπτικισμού και του σχετικισμού είναι κατά τον Αριστοτέλη η αυτοαναίρεσή τους. Κάθε σχετικιστική ή σκεπτικιστική έννοια που εφαρμόζει με συνέπεια τις αρχές της πάνω στον εαυτό της, ή αυτοαναιρείται, ή πέφτει σε μια ατέρμονη ακολουθία προτάσεων.
Πέρα από την οποιαδήποτε εκτενή επιχειρηματολογία μας εναντίον των φαινομενικά “λογικών” επιχειρημάτων του Αριστοτέλη, θα μπορούσαμε να σημειώσουμε τον απλό συλλογισμό ότι όταν η Τυπική Λογική μας λέει ότι το Γένος (π.χ. το ζώο) αποτελείται από Είδη διαφορετικά μεταξύ τους (όπως το άλογο, ο σκύλος, η γάτα, κ.λ.π .), είναι σα να παραδέχεται ότι η έννοια Γένος περιλαμβάνει μέσα της διαφορετικά στοιχεία, που το ένα αποκλείει το άλλο. Προσπαθώντας έτσι να ξεφύγουμε από την αντίφαση των δύο πρώτων νόμων πέφτουμε σε μια τρίτη αντίφαση. Γιατί ο νόμος της αποκλίσεως του τρίτου αναιρεί τους δύο προηγούμενους. Όταν μας λέει να διαλέξουμε ανάμεσα σε δυο αντίθετα κατηγορήματα, τα οποία ανήκουν στο ίδιο υποκείμενο, είναι σα να ομολογεί έμμεσα ότι το
υποκείμενο αυτό αποτελείται από αντιφατικά στοιχεία. Με άλλα λόγια αυτό που λέμε Ταυτότητα και Ετερότητα συνυπάρχουν στην ίδια έννοια, αποτελούν μια ενότητα, μια ενιαία έννοια και όχι δυο
διαφορετικές.
Ας είναι δε μας ενδιαφέρει εδώ η φιλοσοφία, όπως είπαμε. Θα «αποδείξουμε» τώρα μαθηματικά το Νόμο της Αποκλίσεως του Τρίτου.
Προς το σκοπό αυτό θα ορίσουμε μια δεύτερη λογική πράξη μεταξύ δυο προτάσεων P και Q, τη Διάζευξη, την οποία θα συμβολίζουμε με το σύμβολο V και θα διαβάζουμε σαν ««ή». Η Διάζευξη λοιπόν ορίζεται έτσι ώστε να είναι αληθής μόνον όταν τουλάχιστον μια από τις δυο προτάσεις P και Q είναι αληθής, σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα αληθείας:P Q      PVQ
A A        A
A Ψ       A
Ψ Α       A
Ψ Ψ      Ψ
Κι επομένως είναι ψευδής (Ψ) μόνον όταν και οι δυο προτάσεις είναι ψευδείς. Έχοντας ορίσει τη διάζευξη δύο προτάσεων, μπορούμε τώρα να πάρουμε τη διάζευξη μιας πρότασης P με την άρνησή της (-P) και να φτιάξουμε έτσι την πρόταση PV(-P), την οποία διαβάζουμε «P ή όχι P» , η οποία θα έχει τον παρακάτω πίνακα αληθείας:P -P       PV(-P)
Α Ψ            Α
Ψ Α            Α
Και θα είναι μία ταυτολογία, οπότε και ένας Νόμος της Λογικής.
Αυτή φίλοι μου είναι η μαθηματική έκφραση, μέσω ενός πίνακα αληθείας, του Νόμου της Αποκλίσεως του Τρίτου. Τόσο αυτός ο Νόμος, όσο και ο Νόμος της Μη-Αντίφασης είναι άμεση συνέπεια του διαχωρισμού των λογικών προτάσεων σε αληθείς και ψευδείς και τίποτε άλλο πέραν αυτού.
Απλά σημειώνουμε ότι η σύγχρονη κβαντική φυσική είναι τελείως εναντίον του μέσω π.χ. των αντιφατικών της δηλώσεων ότι ένα ηλεκτρόνιο ή ένα φωτόνιο μπορεί να είναι συγχρόνως κύμα (απεριόριστο) και σωματίδιο (περιορισμένο) ή να υπάρχει και εδώ κι εκεί συγχρόνως κ.ο.κ. Τα ίδια
ακριβώς (εναντίον του Νόμου της Αποκλίσεως του Τρίτου) υποστηρίζουν όλοι οι Μεγάλοι διαλεκτικοί φιλόσοφοι, όπως ο Ηράκλειτος και ο Χέγκελ.
Στοχαστείτε μόνοι σας υπέρ και τα κατά αυτού του νόμου και απαντήστε με συνέπεια μέσα σας για την ουσιαστική ή όχι ισχύ του.
Πάντως πρέπει να ξέρετε ότι χωρίς την παραδοχή αυτού του νόμου δεν μπορεί να υπάρχει η γνωστή μας γυμνασιακή άλγεβρα! Για παράδειγμα στην αριθμητική χωρίζουμε τους ακέραιου αριθμούς σε άρτιους (ζυγούς) και περιττούς (μονούς) και δεχόμαστε με 100% βεβαιότητα ότι όταν ένας αριθμός δεν είναι άρτιος θα είναι αναγκαστικά περιττός και αν δεν είναι περιττός, θα είναι αναγκαστικά άρτιος. Διαφορετικά δε θα μπορούσαμε νακάνουμε πολλές από τις γνωστές αποδείξεις μας. Όλα τα γυμνασιακά
μαθηματικά μας στηρίζονται, όπως θα δούμε, στην τυπική λογική.
Ο Νόμος της Μη Αντίφασης παρουσιάζεται στην παραδοσιακή Λογική σαν ένας Υπερνόμος που κυβερνά την πραγματικότητα στις πιο θεμελιώδεις όψεις της. Όπως το έθεσε οι Αριστοτέλης, αυτή η αρχή ισχύει για την ύπαρξη καθεαυτή.
Η Δυτική φιλοσοφική σκέψη τόσο πολύ αποδέχτηκε αυτό το νόμο και την καθολική του ισχύ, που πολλές φορές φιλόσοφοι διαβεβαίωσαν ότι ακόμη και ο Θεός δεσμεύεται από το νόμο της μη αντίφασης. Δεν μπορεί π.χ. να φτιάξει ένα τρίγωνο τετράγωνο. Ο Νόμος της Μη Αντίφασης κατέληξε έτσι ένας Υπερνόμος στον οποίο οφείλει να υπακούει όλη η ύπαρξη, τόσο το φαινόμενα όσο και τα νοούμενα.
Στο ανθρώπινο επίπεδο υπάρχουν οι ανθρώπινοι νόμοι ή οι ανθρώπινες διατάξεις. Αυτοί μπορούν να παραβιαστούν, αν και τιμωρείται συνήθως η παραβίαση τους, εάν οι παραβάτες συλληφθούν. Πάνω όμως από αυτούς τους ανθρώπινους νόμους, υπάρχουν οι Φυσικοί Νόμοι, όπως π.χ. ο Νόμος της Βαρύτητας. Αντίθετα από τους ανθρώπινους νόμους, αυτοί οι νόμοι (θεωρείται γενικά ότι) δεν μπορούν να παραβιαστούν, εκτός και αν θελήσει ο θεός να κάνει ένα θαύμα και αυτή ακριβώς είναι η έννοια του
θαύματος: η παραβίαση ενός φυσικού νόμου από μια υπερφυσική δύναμη.
Παρόλο όμως που οι φυσικοί νόμοι δεν μπορούν να παραβιαστούν, υποστηρίζεται ότι αυτοί είναι συμπτωματικοί νόμοι. Δεν είναι δηλαδή αιώνιοι. Κάποια άλλη μακρινή εποχή του παρελθόντος μπορεί ο κόσμος να κυβερνιόταν από ένα άλλο σύνολο νόμων, τελείως διαφορετικούς από τους σημερινούς. Και αυτή είναι ακριβώς η διαφορά τους με τους Λογικούς Νόμους: Οι Λογικοί Νόμοι θεωρούνται (παραδοσιακά) Αιώνιοι, Άφθαρτοι και Αμετάβλητοι και πάνω απ’ όλους αυτούς ο Νόμος της μη- Αντίφασης. Υπάρχει έτσι αυτό ακριβώς το ερώτημα της ύπαρξης ή ανυπαρξίας ενός σταθερού και αμετάβλητου «θείου και αιώνιου κόσμου», ο οποίος διέπεται από τους Νόμος της Λογικής.
Ο Αριστοτέλης, ο Σωκράτης και ο Πλάτωνας πίστευαν σθεναρά στην ύπαρξη αυτού του Θείου Κόσμου, το ίδιο και ο Παρμενίδης, αν και χαλάει κάπως τη μαγιά αποδίδοντάς του αντιφατικές ιδιότητες με αποτέλεσμα να σε μπερδεύει, αφού δέχεται γι’ αυτόν τα ίδια κατηγορήματα με τις αντιφάσεις τους. Και μετά έχουμε τον μεγάλο εναντιωτή του Νόμου της Αντίφασης Ηράκλειτο, και βέβαια, όπως είπαμε, τους Σοφιστές και τους Σκεπτικιστές.
Όλους αυτούς τους κουβαλάμε μέσα στο μυαλό μας. Ας ξεκαθαρίσουμε αν μας πάει κάποιος περισσότερο από τους άλλους και γιατί, και ας συνεχίσουμε την κουβέντα μας.

Γ. Η ΚΑΤΑΔΙΚΗ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΥ

Οίδα σου τα έργα, ότι ούτε ψυχρός ει ούτε ζεστός. όφελον ψυχρός ης ή
ζεστός.ούτως ότι χλιαρός ει, και ούτε ζεστός ούτε ψυχρός, μέλλω σε εμέσαι
εκ του στόματος μου.

Δηλαδή «Γνωρίζω τα έργα σου, ότι δεν είσαι ούτε ψυχρός ούτε θερμός. Θα
έπρεπε όμως να είσαι ψυχρός ή θερμός. Έτσι λοιπόν, επειδή είσαι χλιαρός
(το απορριπτόμενο τρίτο), και ψυχρός και ζεστός μαζί θα σε εξεμέσω από
το στόμα μου!

Αποκάλυψη του Ιωάννη ( Γ15 και Γ16)

Φοβερός ο «Κύριος». Αριστοτελικός μέχρι το κόκαλο! Και όχι μόνον αυτό, αλλά τιμωρεί και αποπέμπει όσους ακολουθούν τη .. μέση οδό.
Ο Νίτσε από τη μεριά του παρατηρεί στη «Θέληση για Δύναμη»:
Ο νόμος της αντίφασης (μας λέει ότι ) ο αληθινός κόσμος .. δεν μπορεί να αντιφάσκει με τον εαυτό του, δεν μπορεί να αλλάξει, δεν μπορεί να γίνει, δεν έχει καμία αρχή και κανένα τέλος. Αυτό είναι το μέγιστο λάθος που έχει διαπραχθεί ποτέ!.
Εσείς τι νομίζεται για το Νόμο της Μη Αντίφασης; Έχει καθολική ισχύ ή όχι;
Και εάν όχι, πού του επιτρέπεται να εφαρμόζεται και πού όχι;
Θα τελειώσω τους καθαρά Αριστοτελικούς νόμους συμπληρώνοντάς τους με το Νόμο της Ταυτότητας (που βασικά θα έπρεπε να είναι πρώτος) και το Νόμο του Αποχρώντος Λόγου και μετά θα προχωρήσουμε στον επαγωγικό συλλογισμό ξεκινώντας από τις υποθετικές προτάσεις και την εξαγωγή με βάση αυτών συνεπών συμπερασμάτων.

Δ. Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ

Σύμφωνα με αυτόν κάθε πράγμα και κάθε έννοια είναι το ίδιο με τον εαυτό του (Το ζώο είναι ζώο, η Δικαιοσύνη είναι Δικαιοσύνη κ.ο.κ. Είναι το αντίστοιχο της ανακλαστικής ιδιότητας στα μαθηματικά (Α = Α).
Η αρχή αυτή δε μας λέει βασικά τίποτα. Δεν περικλείει καμιά κίνηση, καμιά μεταβολή. Είναι μια νεκρή αφαίρεση, που κατά βάθος υπονοεί τη μονιμότητα, σταθερότητα και αιωνιότητα όλων των πραγμάτων.
Αυτή έχει δεχτεί έντονα πυρά από τους διαλεκτικούς φιλοσόφους που αποδέχονται τη ροή, το γίγνεσθαι και όχι το «είναι». Αν το ποτάμι είναι κάθε στιγμή διαφορετικό, τότε τι είναι το ποτάμι για να το ταυτίσεις με τον εαυτό του. Ποιος είναι ο εαυτός του, αφού και αυτός συνεχώς μεταβάλλεται; Αυτό, όσο απλό και αν ακούγεται, είναι ένα από τα ισχυρότερα επιχειρήματα αυτών που υποστηρίζουν τη ανυπαρξία οποιουδήποτε σταθερού, αμετάβλητου στοιχείου στην ύπαρξη, τόσα στα όντα όσο και στα πράγματα ή φαινόμενα.

Ε. Ο ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ ΑΠΟΧΡΩΝΤΟΣ ΛΟΓΟΥ

Τίποτα δεν υπάρχει ή συμβαίνει χωρίς έναν επαρκή λόγο,
διαφορετικά γιατί υπάρχει αυτό και όχι κάποιο άλλο στη θέση του;
(Εισίν εκάστω των όντων λόγοι). Για να υπάρχει αυτό, πρέπει να υπάρχει
κάποιος «Λόγος» ή «Αιτία» του, της οποίας αυτό αποτελεί αποτέλεσμα
(Αίτιο – Αιτιατό). Η Αρχή αυτή στηρίζεται βέβαια στην υπόθεση ότι «τίποτα
δε γίνεται από το τίποτα» και ότι για να παραχθεί ένα αποτέλεσμα
χρειάζεται οπωσδήποτε ένα υπαρκτό αίτιο.
Η Αρχή του Αποχρώντος Λόγου έχει χρησιμοποιηθεί για να «αποδείξει»
ακόμα και την ύπαρξη του Θεού («τελολογική απόδειξη», από το τέλος
=σκοπός) σαν τον «Λόγο» ή «Αιτία» του κόσμου που αντιλαμβάνονται οι
αισθήσεις μας. Το κακό είναι ότι σταματά εκεί που τη συμφέρει, γιατί αν
συνεχίσεις την ίδια μέθοδο και ερωτήσεις ποια είναι τότε η Αιτία ή ο Λόγος
του Θεού, προφανώς δεν μπορεί να απαντήσει…
Γενικά η Αρχή του Αποχρώντος λόγου δημιουργεί μια αιτιατή αλυσίδα που
εξαφανίζεται μέχρι το πλην άπειρο, εκτός και αν την φράξουμε κάπου
αξιωματικά και απαγορέψουμε την εγαρμογή της στο αρχικό, βασικό μας
αυτό αξίωμα ή αξιώματα. Αν την αφήναμε ελεύθερη, θα εξαφανιζόταν στο
-  κι επομένως θα υπήρχε πάντα ο κίνδυνος της επανακύλωσής της στην
αφετηρίας της, με άμεσο αποτέλεσμα τη ταύτιση αιτίου και αιτιατού! Αν
συμβαίνουν πράγματι τέτοιες επανακυκλώσεις, εφόσον αποδεχτούμε ότι
δεν υπάρχει στον κόσμο τέτοιο πράγμα όπως η ευθεία γραμμή (υπάρχουν
πολλά σοβαρά επιχειρήματα γι’ αυτό), τότε καταρρίπτονται όλες οι Λογικές
και η «Αντικειμενική Πραγματικότητα» ανάγεται τελικά σε μια
Εικονικότητα. Ας τα αφήσουμε όμως αυτά για τους μετέπειτα φιλοσοφικούς
στοχασμούς μας.
Η Αρχή του Αποχρώντος Λόγου υπέστη κριτική από αρκετούς φιλοσόφους
και ιδιαίτερα από τον Χιουμ και τον Καντ.
Στη Συλλογιστική ο «Λόγος» της Αρχής του Αποχρώντος Λόγου θεωρείται
η βάση του συλλογισμού, δηλαδή μια άλλη προηγούμενη κρίση ή
συλλογισμός, της οποίας η αλήθεια έχει αποδειχθεί. Με αυτό τον τρόπο
μέσω της Αρχής του Αποχρώντος Λόγου εισερχόμαστε στον υποθετικό
συλλογισμό που θα εξετάσουμε παρακάτω.
Εδώ κάθε θεώρημα στηρίζεται (και αποτελεί επομένως το αποτέλεσμα) ενός
άλλου θεωρήματος, προηγούμενου από αυτό στην αποδεικτική διαδικασία,
προς τα πίσω μέχρι τα Αξιώματα, τις βασικές δηλαδή εκείνες προτάσεις
που τις θεωρούμε αξιωματικά σαν αληθινές, χωρίς να μπορούμε να τις
αποδείξουμε και με βάση τις οποίες δομούμε όλο το θεωρητικό μας
σύστημα. Η Αρχή του Αποχρώντος Λόγου εκεί σταματά και δεν μπορεί να
χρησιμοποιηθεί πέρα από τα αξιώματα.
Η ύπαρξη του Θεού είναι το αξίωμα της θεολογίας. Τα αξιώματα των
αριθμών είναι ο Θεός του αριθμητικού συστήματος!
Θα τα δούμε όμως αυτά καλύτερα παρακάτω.

ΙΙ. ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Εδώ μας ενδιαφέρουν σύνθετες προτάσεις της μορφής «εάν P …. τότε
Q». Το πρώτο μέλος P αυτής της διμελούς σχέσης ή πράξης μεταξύ αυτών
των δύο προτάσεων P και Q ονομάζεται Υπόθεση και το δεύτερο
Συμπέρασμα. Μας ενδιαφέρει δηλαδή εδώ η εξαγωγή ενός
συμπεράσματος P με βάση μια ορισμένη υπόθεση Q.
Έστω για παράδειγμα η πρόταση:
«Εάν δυο αριθμοί είναι ίσοι, τότε και τα αθροίσματά τους με έναν τρίτο ίδιο
αριθμό είναι επίσης ίσα».
Εδώ η υπόθεση P είναι η πρόταση: «Δύο αριθμοί είναι ίσοι» ή συμβολικά Α
= Β και το συμπέρασμα Q: «Τα αθροίσματά τους με έναν ίδιο τρίτο αριθμό
είναι ίσα» ή συμβολικά «Α+Γ = Β+Γ»
ή ακόμα η πρόταση: «Εάν είσαι Αθηναίος, τότε είσαι κάτοικος της
Αττικής».
Εδώ η υπόθεση P είναι: «Είσαι Αθηναίος» και το συμπέρασμα Q: «Είσαι
κάτοικος της Αττικής»
Τέτοιου είδους υποθετικές προτάσεις που οδηγούν στην εξαγωγή ενός
λογικού συμπεράσματος Q, στηριζόμενες σε μια αρχική υπόθεση Q,
ονομάζονται στη Λογική Συνεπαγωγές και σημειώνονται συμβολικά σαν
P => Q και διαβάζονται:
«Εάν P τότε Q»
Ή
“Η P συνεπάγεται την Q”
ή ακόμα:
«Η Q είναι λογική συνέπεια της P»
ή
«Η P είναι ικανή συνθήκη της Q»
ή
«Η Q είναι η αναγκαία συνθήκη της P»
ή
«P πρέπει Q»
ή
«Q αρκεί P»
Όλες αυτές οι εκφράσεις είναι ισοδύναμες στη Λογική και στα Μαθηματικά,
δηλαδή λένε ουσιαστικά το ίδιο πράγμα.
Θα ορίσουμε τώρα αυτή την πράξη της συνεπαγωγής μεταξύ δύο δοθέντων
προτάσεων P και Q να είναι ψευδής μόνον όταν η P είναι αληθής και
η Q ψευδής. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση η συνεπαγωγή P => Q θα
είναι αληθής. Αυτό φαίνεται καλύτερα με τον παρακάτω πίνακα αληθείας
της συνεπαγωγής:
P Q
P Q
Α Α Α
Α Ψ Ψ
Ψ Α Α
Ψ Ψ Α
Ήδη από τον ορισμό αυτό βγάζουμε πολύτιμα συμπεράσματα:
1. Αν στηριζόμενοι σε μια αληθή υπόθεση P, εξάγουμε ένα ψευδές
συμπέρασμα Q, τότε η λογική μας (η αποδεικτική μας διαδικασία) είναι
ψευδής ή αλλιώς ο συλλογισμός μας εσφαλμένος
Για παράδειγμα
2 = 2 => 2 + 3 = 2 + 4 Λάθος! (η λογική που στηριχτήκαμε για να
εξάγουμε αυτό το συμπέρασμα είναι τελείως λανθασμένη!)
2. Εάν το συμπέρασμά μας Q είναι αληθές (σωστό) και αληθής (σωστή)
επίσης η λογική διαδικασία που ακολουθήσαμε για την εξαγωγή του
(δηλαδή η συνεπαγωγή PQ ), τότε δεν είμαστε σίγουροι αν η
υπόθεση P είναι αληθής ή ψευδής με άλλα λόγια δεν μπορούμε να
αποφανθούμε τίποτα για την υπόθεση P! (αυτό φαίνεται καθαρά αν
συγκρίνουμε τη πρώτη και την τρίτη σειρά του πίνακα αληθείας της
συνεπαγωγής)
ΠΡΟΣΕΞΤΕ ΤΟ ΑΥΤΟ ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ, διότι είναι ένα από τα
συνηθισμένα σφάλματα (εσκεμμένα–δημαγωγικά ή ακούσια από άγνοια)
πάρα πολλών συλλογισμών μας! Μπορεί με βάση μια λανθασμένη
μερικές φορές υπόθεση και σωστή λογική μέθοδο να οδηγηθούμε
σε σωστό συμπέρασμα!
Επομένως η σωστή λογική και το σωστό συμπέρασμα δεν
εξυπακούουν αναγκαστικά τη σωστή υπόθεση!
Να ένα απλό αριθμητικό παράδειγμα:
3 = – 3 (λάθος) => 32 = (-3)2 δηλαδή 9 = 9 Σωστό!
Εδώ η υπόθεσή μας ότι το 3 είναι ίσο με το -3 είναι ψευδής (λανθασμένη)
και όμως στηριζόμενοι σε αυτή τη λανθασμένη υπόθεση και
χρησιμοποιώντας τη σωστή λογική ότι άμα δύο αριθμοί είναι ίσοι και τα
τετράγωνά τους θα είναι ίσα, φτάνουμε σε ένα φανερά σωστό
συμπέρασμα!
Άρα και από το ψέμα μπορεί να εξαχθεί μια αλήθεια μέσω μιας
σωστής λογικής διαδικασίας!
Επομένως, άμα χρησιμοποιούμε σωστή λογική και οδηγούμαστε σε
σωστά συμπεράσματα, αυτό δε σημαίνει με κανένα τρόπο ότι οι
υποθέσεις μας ήσαν επίσης σωστές – μπορεί να ήσαν και
εσφαλμένες!
Απλό, αλλά τρομερό συμπέρασμα!
Σκαφθείτε απλά την επιστημονική μέθοδο: Σωστές και αποδεκτές
(συνεπείς) θεωρούνται στην επιστήμη, π..χ. στη φυσική, εκείνες οι
θεωρίες που μπορούν να κάνουν επαληθεύσιμες προβλέψεις! Μια πολύ
έωλη διαδικασία, καθόσον τα σωστά και επαληθεύσιμα συμπεράσματα
αυτών των θεωριών που έχουν εξαχθεί με μια καθαρά λογική διαδικασία,
με βάση αυτές τις θεωρίες, δεν αποδεικνύουν με τίποτα ότι οι θεωρίες
αυτές είναι αληθινές. Μπορεί να είναι εξ’ ολοκλήρου εσφαλμένες ή, έστω,
μερικά μόνον σωστές.
Με λίγα λόγια όλο το επιστημονικό οικοδόμημα εξήγησης του κόσμου,
παρόλο που μπορεί να τον εξηγεί, μπορεί να είναι τελείως εσφαλμένο!
Προσέξτε το αυτό πολύ καλά, το ίδιο και στον εαυτό σας και σε
οποιονδήποτε άλλον υποπίπτει σε αυτό το συνηθισμένο σφάλμα του
συνεπακόλουθου, όπως ονομάζεται στη Λογική – χιλιάδες «δάσκαλοί»
σας, δημαγωγοί και καθοδηγητές σας υποπίπτουν συνεχώς σε αυτό για να
σας πείσουν και να σας καθοδηγήσουν στα δικά τους…
Το προηγούμενο Σφάλμα του Συνεπακόλουθου μπορεί να παρουσιαστεί
με δυο διαφορετικές μορφές:
1) Τη Βεβαίωση της Υπόθεσης, εξ’ αιτίας του σωστού συμπεράσματος
και της σωστής λογικής διαδικασίας, που εξηγήσαμε προηγουμένως, και
2) Την Άρνηση του Συμπεράσματος, όπου από τη γνώση ότι η υπόθεση
P είναι ψευδής και σωστή η λογική διαδικασία (η συνεπαγωγή PQ) βγάζει
κάποιος το συμπέρασμα ότι είναι ψευδές και το συμπέρασμα Q, ενώ στην
πραγματικότητα, άμα κοιτάξουμε τον παραπάνω πίνακα αληθείας της
συνεπαγωγής (στις δύο τελευταίες σειρές του) , θα δούμε ότι δεν
μπορούμε να ξέρουμε τι ακριβώς είναι το συμπέρασμα: μπορεί να είναι
ψευδές, αλλά μπορεί να είναι και αληθές κι επομένως το να επιλέξουμε
μόνον το ένα από αυτά καθιστά το συλλογισμό μας ΕΣΦΑΛΜΕΝΟ!
Θα μπορούσαμε να δώσουμε πολλά πρακτικά παραδείγματα αυτού του
σφάλματος του συνεπακόλουθου, αλλά για λόγους οικονομία χώρου το
αποφεύγουμε. Μπορείτε να σκεφθείτε μόνοι σας. Υπάρχουν άπειρα από
αυτά!
Εκείνο που μας ενδιαφέρει τώρα είναι να χρησιμοποιήσουμε τον παραπάνω
πίνακα αληθείας της συνεπαγωγής για να βγάλουμε έναν από τους
ισχυρότερους Νόμους της Λογικής, τον περίφημο Κανόνα
Αποσπάσεως ή Modus Ponens.
Μελετώντας αυτόν τον πίνακα παρατηρούμε ότι όταν η υπόθεσή μας P είναι
αληθής (Α) και η λογική μας (η συνεπαγωγή P  Q) αληθής (σωστός
δηλαδή ο συλλογισμός μας), τότε ΣΙΓΟΥΡΑ το συμπέρασμά μας είναι
Αληθές (Ορθό). Για να το ελέγξουμε αυτό καλύτερα, θα σχηματίσουνε
τον πίνακα αληθείας της σύνθετης πρότασης P ^ (PQ), τη Σύζευξη
δηλαδή της Υπόθεσης P με την Συνεπαγωγή (υποθετική πρόταση) PQ
(εάν P τότε Q):
P Q P ( P Q )
P Q
Α Α Α A
Α Ψ Ψ A
Ψ Α Α A
Ψ Ψ Α A
Δηλαδή μια ταυτολογία, όπως ακριβώς περιμέναμε, κι επομένως ένας
Νόμος της Λογικής
Αυτός ακριβώς είναι ο Νόμος Αποσπάσεως (Modus Ponens) και ο πρώτος
Νόμος Διαλογισμού που μαθαίνουμε:
Αν ισχύει η συνεπαγωγή PQ και η υπόθεση P, τότε ισχύει σίγουρα
και το συμπέρασμα Q, δηλαδή έχουμε τότε, όπως λέμε, την εξαγωγή
ενός ισχυρού συμπεράσματος.
Ας δούμε επίσης και ένα δεύτερο Νόμο Διαλογισμού, το Συλλογισμό
Αρνητικής Μορφής ή Modus Tollens (παρατηρώντας την τέταρτη σειρά
του πίνακα αληθείας της συνεπαγωγής):
Αν ισχύει η συνεπαγωγή P Q και δεν ισχύει το συμπέρασμα Q,
τότε δεν ισχύει και η υπόθεση P. Δηλαδή αν με μια σωστή λογική
διαδικασία οδηγηθούμε σε ένα ψευδές (εσφαλμένο) συμπέρασμα, τότε και
η υπόθεσή μας είναι σίγουρα εσφαλμένη.
O πίνακας αληθείας αυτής της σύνθετης πρότασης [(P Q) ^ (-Q)]  (-
P) είναι:
P Q -Q (P [(P Q) ^ (-Q)] 
P Q -Q
Q) (- P)
Α Α Α Ψ Ψ Α
Α Ψ Ψ Α Ψ Α
Ψ Α Α Ψ Ψ Α
Ψ Ψ Α Α Α Α
Πριν προχωρήσω, μου ήλθε στο μυαλό ένα ακόμα ωραίο παράδειγμα για
τις θεωρίες και τα αξιώματά τους, το οποίο δε θα ήθελα να αμελήσω.
Ξέρουμε ότι η Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας του Αϊνστάιν αποτελεί μία
από τις ιερότερες και οσιότερες θεωρίες της Φυσικής, την οποία κανείς
επιστήμονας δεν επιτρέπεται να αμφισβητήσει, χωρίς τον επαπειλούμενο
κίνδυνο της γελοιοποίησης ή του επαγγελματικού ακόμα θανάτου του. Ο
Ισαάκ Ασίμωφ έχει δηλώσει ότι είναι τελείως παλαβός όποιος επιστήμονας
θα διανοείτο να κάνει κάτι τέτοιο, αφού αυτή η θεωρία έχει
επαληθευθεί μέχρι τώρα χιλιάδες φορές στα επιστημονικά
εργαστήρια!
Η Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας, όπως ίσως ξέρετε, στηρίζεται στο
βασικό, θεμελιώδες αξίωμα της σταθερότητας της ταχύτητας του φωτός
στο κενό για οποιοδήποτε παρατηρητή, για οποιοδήποτε σύστημα
αναφοράς, με όποια ταχύτητα και να κινείται αυτό. Η ταχύτητα μάλιστα
αυτή του φωτός θεωρείται η μέγιστη δυνατή για τη φύση κι ένα
αξεπέραστο έτσι όριο γι’ αυτήν. Στηριζόμενος ο Αϊνστάιν σε αυτή την
αρχική παραδοχή ή αξίωμα, απέδειξε στη συνέχεια μαθηματικά όλα αυτά τα
ωραία παράδοξα με τα οποία είμαστε εξοικειωμένοι: την εξάρτηση της
μάζας (διαστολή μάζας) και του μήκους (συστολή μήκους) ενός
αντικειμένου ή ακόμα του χρόνου (διαστολή του χρόνου) από την
ταχύτητα του παρατηρητή. Ακόμα απέδειξε την ισοδυναμία μάζας και
ενέργειας με την περίφημη εξίσωσή του Ε = mc2. Όλα αυτά έχουν
αποδειχθεί επανειλημμένως στα πειράματα υψηλών ενεργειών στο χώρο
των υποατομικών σωματιδίων, π.χ. στο CERN. Ποιος λοιπόν παλαβός,
σύμφωνα με τον Ασίμωφ, θα τολμούσε να αμφισβητήσει αυτή την
«Αληθινή» θεωρία;
Και όμως πολλοί φυσικοί έχουν ανακαλύψει μέχρι τώρα ποικίλες ανωμαλίες
και αντιφάσεις (όπως π.χ. το φαινόμενο της μη τοπικότητας στην κβαντική
φυσική ή οι πειραματικές επιτεύξεις ταχυτήτων μεγαλύτερων από την
ταχύτητα του φωτός), οι οποίες όμως σπρώχνονται επιτηδείως κάτω από το
χαλί, το οποίο όμως όλο και φουσκώνει και δεν περνά πια απαρατήρητο
από τα μάτια της πεθεράς…
Μια από τις πιο σημαντικές παρατηρηθείσες ανωμαλίες είναι η καταγραφή
πέρυσι το Σεπτέμβρη από το τηλεσκόπιο ακτίνων γάμα MAGIC στο Λας
Πάλμας των Καναρίων Νήσων 4 λεπτών καθυστέρησης των φωτονίων που
προέρχονταν από το γαλαξία Markarian 501, που απέχει μισό
δισεκατομμύριο έτη φωτός από τη Γη – ένα καίριο πλήγμα εναντίον της
Ειδικής Σχετικότητας, αφού αμφισβητεί πρακτικά πια το θεμελιώδες αξίωμά
της.
Η Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας έτσι κάποια στιγμή θα εγκαταλειφθεί από
όχι και τόσο παλαβούς επιστήμονες, όπως απερίσκεπτα και αδόκιμα έκρινε
ο πολύς Ισαάκ Ασίμωφ, και θα παρασύρει μάλιστα στην πτώση της και τη
Γενική Θεωρία της Σχετικότητας (που ασχολείται με τη βαρύτητα), όσο και
αν προσπαθούν οι σχετικιστές επιστήμονες να τις κρατήσουν αλώβητες σαν
το Άγιο Δισκοπότηρο της σύγχρονης φυσικής.
Και τι θα γίνει τότε με τις χιλιάδες πειραματικές επαληθεύσεις αυτής της
θεωρίας; Πώς μπορεί αυτή να μην ισχύει, αφού έχει επαληθευθεί όπως
είπαμε χιλιάδες φορές; Εδώ σας θέλω!
Η πειραματική «επαλήθευση» μιας οποιασδήποτε θεωρίας δεν
αποδεικνύει και την Αλήθεια της!
Και αυτό δεν είναι καθόλου κουφό, ούτε αντιφατικό για όσους γνωρίζουν
τη Λογική και τους Νόμους της!
Μπορεί κάλλιστα να ισχύει κάτι, αλλά να μην ισχύει η εξήγηση γι’ αυτό,
γιατί δηλαδή αυτό ισχύει. Με άλλα λόγια το ίδιο αυτό πράγμα θα μπορούσε
να εξηγηθεί και αλλιώς, με ένα άλλο σύνολο αξιωμάτων, διαφορετικών από
το πρώτο. Ένα τέτοιο, καινούργιο σύνολο αξιωμάτων, που δεν αντιφάσκει
με τα γνωστά μέχρι σήμερα πειραματικά δεδομένα, θα αναγκαστεί να
αποδεχθεί τελικά η φυσική, για να συνεχίσει να στηρίζεται σε μια «συνεπή»
θεωρία για την περαιτέρω διερεύνηση της «Αλήθειας».
Ως πότε όμως και αυτό θα ισχύσει; Πάλι κάποια στιγμή η φύση, με την
περιπαικτική της διάθεση, θα μας παρουσιάσει ένα νέο, άγνωστο μέχρι
τότε, φαινόμενο που θα αμφισβητεί άμεσα αυτά τα νέα αξιώματά μας, τα
οποία έτσι για μια ακόμη φορά θα αναγκαστούμε να εγκαταλείψουμε και να
επινοήσουμε άλλα καινούργια, μη αντιφατικά. Και πάει λέγοντας… Η φύση
συνεχώς θα μας κοροϊδεύει, μέχρι να φτάσουμε σε εκείνο το σημείο όπου
δε θα μπορούμε πια να επινοήσουμε κανένα νέο σύνολο αξιωμάτων
συνεπών με τα τότε πειραματικά δεδομένα και να εγκαταλείψουμε τότε δια
παντός την προσπάθεια εξήγησης του κόσμου, δεχόμενοι στο εξής μόνον
τις σχετικές και λειτουργικές εξηγήσεις του, εκείνες που δημιουργούν
πρακτική τεχνολογία που ικανοποιεί τις ανάγκες μας.
Το παράξενο είναι ότι παρότι η «Αλήθεια» συνεχώς θα μας διαφεύγει,
η τεχνολογία μας συνεχώς θα αυξάνεται!
Τι παράδοξο για τη λογική μας!
Οι εξηγήσεις δεν αντιπροσωπεύουν την Αλήθεια, ούτε και οι
επαληθεύσεις αποδεικνύουν την εγκυρότητα-ορθότητα-αληθότητα
των εξηγήσεων. Υπάρχουν πάντα πολλαπλές εξηγήσεις (ίσως άπειρες) για
το ίδιο πράγμα, όσα και τα δάκτυλα που δείχνουν το φεγγάρι.. και καμιά
από αυτές δεν μπορεί να θεωρηθεί καλύτερη από την άλλη, παρά μόνο σε
σχετικά χρονικά πλαίσια της εκάστοτε κατανόησής μας ή της αποδεκτής
άποψης της πλειοψηφίας.

ΙΙΙ. ΘΕΩΡΙΕΣ ΚΑΙ ΑΞΙΩΜΑΤΑ

Πριν προχωρήσουμε στις διϋποθετικές προτάσεις ή ισοδυναμίες της μορφής
P  Q , θεωρώ πολύ σημαντικό να μιλήσουμε λίγο για τα θεωρητικά
συστήματα (οποιαδήποτε θεωρητικά συστήματα) και τις εγγενείς αδυναμίες
τους σαν δήθεν αντιπροσωπεύσεις μια υποτιθέμενης «Αλήθειας»,
«Αντικειμενικότητας», «Φύσης» ή «Ουσίας» των Πραγμάτων και των
φαινομένων.
Όλα τα θεωρητικά συστήματα: τα μαθηματικά, η φυσική, η χημεία, η
κοσμολογία κ.λ.π., ακόμα και η ίδια η λογική που εξετάζουμε εδώ, είναι
αναγκαστικά αξιωματικά.
Δεν υπάρχει καμιά μη αξιωματική θεωρία!
Τι σημαίνει αυτό; Αυτό σημαίνει ότι όλες οι θεωρίες ξεκινούν από
ορισμένες βασικές αρχικές προτάσεις, τις οποίες θεωρούν σαν αληθείς,
αλλά δεν μπορούν να αποδείξουν την αλήθεια τους, η οποία έτσι θα
πρέπει να γίνει αυθαίρετα αποδεκτή από αυτούς που ικανοποιούνται από
την υποτιθέμενη αληθοφάνειά τους. Αν γίνουν αποδεκτές αυτές οι
«αυταπόδεικτες» αρχικές προτάσεις ή αξιώματα, όπως τις ονομάζουμε, και
συμφωνήσουμε επίσης σε μια ορισμένη Λογική που θα ακολουθήσουμε,
τότε με βάση αυτές τις αρχικές προτάσεις και με τη βοήθεια της Λογικής
μας μπορούμε στη συνέχεια να παράγουμε ένα μεγάλο πλήθος μη
αντιφατικών μεταξύ τους νέων προτάσεων ή θεωρημάτων, όπως τις
ονομάζουμε, που θα αποτελέσουν όλες μαζί το τελικό θεωρητικό μας
σύστημα:. τα «Μαθηματικά» μας, τη «Χημεία» μας ή την «Κοσμολογία»
μας ή ακόμα αν θέλετε τη Θεολογία μας.
Έστω Α ένα αρχικό αξίωμα μιας θεωρίας που θέλουμε να δημιουργήσουμε.
Με βάση την ισχύ αυτής της πρότασης Α μπορούμε στη συνέχεια,
χρησιμοποιώντας το Νόμο Αποσπάσεως (Α ^ (ΑΒ), να αποδείξουμε
την αλήθεια μιας άλλης πρότασης Β (θεώρημα). Με βάση (υπόθεση) τώρα
το θεώρημα Β και τον κανόνα αποσπάσεως, μπορούμε να αποδείξουμε μια
νέα πρόταση (θεώρημα) Γ κ.ο.κ., σε μια άπειρη σειρά συνεπαγωγών της
μορφής:
Α Β Β Β ΓΒ Δ >Β Ε Β κ.λ.π.
Όπου κάθε αποδεικνυόμενη πρόταση (συμπέρασμα ή θεώρημα) γίνεται με
τη σειρά του μια υπόθεση για την απόδειξη ενός νέου συμπεράσματος
(θεωρήματος) κ.ο.κ. Και όχι μόνον σε μια παραγωγή ένα – προς-ένα, αλλά
μπορεί με βάση δύο ή περισσότερες υποθέσεις, που είναι γνωστά
θεωρήματα που έχουμε αποδείξει προηγουμένως, να αποδείξουμε ένα νέο
σύνθετο θεώρημα Χ που στηρίζεται σε αυτά.
Έτσι τα αποδειχθέντα μέχρι τώρα θεωρήματα δημιουργούν με τη σειρά
τους άλλα θεωρήματα και αυτά άλλα θεωρήματα, σε μια ατέρμονη
διαδικασία.. Εφόσον μάθουμε καλά την λογική μας και τους Νόμους της,
δεν είναι καθόλου δύσκολο να αρχίσουμε να ανακαλύπτουμε αυτές τις νέες
«αλήθειες» (νέα θεωρήματα) που στηρίζονται σε άλλες γνωστές
προηγούμενες αλήθειες, που με τη σειρά τους στηρίζονται σε άλλες
προηγούμενες από αυτές αλήθειες κ.ο.κ., μέχρι τα αξιώματα όπου οι
«προηγούμενες αλήθειες» σταματούν, γιατί δεν υπάρχουν! Εδώ είναι το
σημείο αφετηρία μας και δεν υπάρχει τίποτα πριν από αυτό, ούτε
επιτρέπεται καμιά τέτοιου είδους συζήτηση. Ούτε επίσης επιτρέπεται η
αμφισβήτηση των θεωρημάτων στους οπαδούς αυτής της συγκεκριμένης
θεωρίας.
Εφόσον κάποιος αποδεχτεί αυτά τα αξιώματα και τη μέθοδο παραγωγής
αληθών προτάσεων (Νόμους της συγκεκριμένης Λογικής), τότε, ναι, όλα τα
θεωρήματα που παράγονται από αυτά είναι Αληθή και αδιαμφισβήτητα! Και
είναι ανόητο να προσπαθήσει αυτός να βρει κάποιο ψεγάδι σε αυτά, να τα
καταρρίψει Αυτό είναι Αδύνατον, διότι έχουν δομηθεί με μεγάλη προσοχή
και συνέπεια κατά την παραγωγή τους και είναι έτσι Απόλυτα και πλήρως
Αληθινά!
Στην πραγματικότητα όμως είναι σχετικά «Αληθινά», διότι στηρίζονται στα
αξιώματα. Όποιος αμφισβητήσει τα αξιώματα της συγκεκριμένης θεωρίας,
τότε αυτή αμέσως καταρρέει, μαζί με όλα τα περισπούδαστα «Αληθή» της
θεωρήματα!
Αν λοιπόν θέλει κάποιος να εναντιωθεί σε μια θεωρία, δεν αντιτίθεται ούτε
σε ένα από τα θεωρήματά της! Κατανοεί απλά σε ποιες αρχικές προτάσεις
στηρίζονται αυτά και απλά αμφισβητεί αυτές! Αμφισβητεί δηλαδή τα
αξιώματα της θεωρίας. Τότε δεν μπορεί να του αποδείξει κανείς
ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΤΙΠΟΤΑ! Ούτε και ο οπαδός της θεωρίας μπορεί να αποδείξει
τα αξιώματά του και να πείσει τον αμφισβητία τους να τα αποδειχθεί. Άρα
του φεύγει όλος ο αέρας, όλο το ύφος και ο τσαμπουκάς με τον οποίο
ερχόταν να σας αποδείξει ένα σωρό πράγματα! Θα αρχίσει τότε μανιωδώς
να προσπαθεί να σας κάνει τα δεχθείτε τα αξιώματά του με διάφορες
αναλύσεις και υποτιθέμενη φιλοσοφική πειθώ, αλλά εσείς θα χαμογελάτε …
Όχι, δε θα του επιτρέψτε να σας «αποδείξει» τίποτα, όταν καταλαβαίνετε
τις προθέσεις του για μανιπιουλάρισμά σας.
Ένα το κρατούμενο, αλλά υπάρχουν και άλλα!
Αν κάποιος ξεκινούσε από ένα διαφορετικό σύνολο αξιωμάτων από αυτό
αυτού του κυρίου, τότε χρησιμοποιώντας την ίδια ακριβώς Λογική με
τη δικιά του θα έφτιαχνε ένα άλλο θεωρητικό σύστημα, τελείως
διαφορετικό από το προηγούμενο και μερικές φορές με αντιτιθέμενες
και αντιφατικές μεταξύ τους Αλήθειες», παρότι η Αλήθεια του καθενός, στο
δικό του μονοκαθεδρικό σύστημα θα παρέμενε μία και μόνη και
αδιαμφισβήτητη!
Αν πάλι χρησιμοποιούσατε άλλη Λογική και όχι την ίδια (γιατί όπως θα
δούμε αργότερα υπάρχουν και άλλες Λογικές), θα φτιάχνατε πάλι μια άλλη
θεωρία, τελείως ίσως διαφορετική από τις άλλες δυο προηγούμενες, αλλά
πλέρια αληθινή και αυτή στο δικό της κλειστό αξιωματικό σύστημα!.
Αρχίζετε έτσι να προβληματίζεστε και να ψυλλιαζόσαστε για την
υποτιθέμενη μία και μοναδική Αλήθεια την οποία μπορεί να προσεγγίσει ή
ακόμα να αποκαλύψει ο υποτιθέμενος «Ορθός Λόγος». Κουραφέξαλα!
Αρλούμπες! Κανένας δεν μπορεί να αποδείξει σε κανέναν ΤΙΠΟΤΑ.
Μπορεί να του αποδείξει κάτι ή και πολλά, ναι, μόνον όταν τον
παρασύρει να δεχθεί το κλειστό αυθαίρετο αξιωματικό του σύστημα
και την αξιωματική επίσης και κλειστή λογική του!
Κοινώς βράσε ρύζι!….
Απελευθερώνεστε έτσι φίλοι μου από το άγχος σας να βρείτε και να
αποδείξτε την «Αλήθεια» με το μυαλό σας, με την ευφυία σας! Καμιά
τέτοια μοναδική «Αλήθεια» δεν μπορείτε να αποδείξτε, ούτε εσείς, ούτε ο
ευφυέστερος των ανθρώπων! Μόνον την δικιά σας «Αλήθεια» μπορείτε να
αποδείξτε μέσα από το δικό σας σύστημα αξιωμάτων και λογικής που θα
ακολουθήσετε! Και με αυτό τον καθαρά υποκειμενικό τρόπο, μπορείτε να
αποδείξετε ό,τι θέλετε, με εντελώς καθαρή και συνεπή λογική, μέσα στο
σύστημά σας, μέσα στο δικό σας γήπεδο!
Και άμα παρασύρετε αρκετούς άλλους στο σύστημα της υποκειμενικής και
αυθαίρετης αλήθειας σας, τότε ω του θαύματος αυτή αρχίζει σιγά-σιγά να
παίρνει το μανδύα της «αντικειμενικότητας» και υποτιθέμενης
«μοναδικότητας». Είσαστε σίγουρα μια ισχυρή προσωπικότητα και
παρασύρατε πολλά πρόβατα στο μαντρί σας, αλλά για τους γνώστες και
δαήμονες των λεπτομερειών όλων αυτών που σας αναλύω, είστε just a
bulshit and nothing more! – είτε πρόκειται για θρησκευτικό bullshit είτε
για επιστημονικό!
Και όμως άμα δώσετε εμπιστοσύνη σε οποιοδήποτε από αυτά τα καθαρά
αυθαίρετα και υποκειμενικά συστήματα τεχνητής πειθούς, άμα πιστέψτε σε
αυτό και εργαστείτε με προσήλωση και αφοσίωση με αυτό, είναι σίγουρο
100% ότι θα σας αποδώσει καρπούς, θα παράγετε πρακτική τεχνολογία με
απτά, πρακτικά αποτελέσματα που θα ενισχύσουν ακόμα πιο πολύ την
εμπιστοσύνη σας για την Αλήθεια του συστήματός σας. Πώς διαφορετικά
λειτουργεί αυτό πρακτικά; Αν είναι ψεύτικο, δε θα μπορούσε να έχει και
πρακτικές εφαρμογές, έτσι δεν είναι;
ΛΑΘΟΣ!
ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΨΕΥΤΙΚΑ (ή ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΙΝΑ!!!) ΚΑΙ ΟΛΑ ΕΧΟΥΝ
ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ!!!
Δε σκοπεύω όμως να γράψω κανένα βιβλίο εδώ για να σας πείσω. Απλά θα
σας αναφέρω δύο παραδείγματα.
Από το χώρο της Ιατρικής και τις μεθόδους θεραπείας ποικίλων ασθενειών.
Ας πάρουμε ένα σαμάνο, ένα βελονιστή και έναν Δυτικό Ιατρό.
Ας πάρουμε επίσης έναν άρρωστο, τον οποίον μπορούν να θεραπεύσουν
και οι τρεις τους, με τις δικές τους ιδιαίτερες μεθόδους ο καθένας. Ή μήπως
δεν δέχεστε ότι υπάρχουν αρρώστιες που μπορούν να θεραπευτούν και από τους τρεις. Αν δεν το δέχεστε, τότε διαβάστε να δείτε ότι πράγματι υπάρχουν.
Ο σαμάνος λοιπόν εξηγεί την αρρώστια αυτού του ανθρώπου με τον εξής
για μας απλοϊκό και δεισιδαιμονικό τρόπο: Κάποιο κακό πνεύμα ήλθε και
του έκλεψε την ψυχή του. Γι’ αυτό το λόγο αυτό το άτομο είναι άρρωστο
τώρα. Και δεν υπάρχει άλλη μέθοδος θεραπείας, παρά να πάει αυτός ο
ίδιος, σαν ένας καλά εκπαιδευμένος εκστατικός ταξιδιώτης, στο Κόσμο των
πνευμάτων, να βρει το κακό πνεύμα με την κλεμμένη ψυχή, να παλαίψει μαζί του και να την φέρει στον άρρωστο.
Το κάνει και ω του θαύματος ο άρρωστος θεραπεύεται! ΠΑΡΑΛΟΓΟ,
ΑΔΥΝΑΤΟ για μας, ναι, αλλά ο άρρωστος θεραπεύεται!
Κάτι αντίστοιχο κάνει ο βελονιστής με τις βελόνες τους: Εξετάζει τον
άρρωστο και ανακαλύπτει μερικά σημεία όπου το τσι μπλοκάρεται και δεν
κινείται καλά στους ενεργειακούς μεσημβρινούς του αρρώστου. Του χώνει
λοιπόν σε κατάλληλα σημεία μερικές ειδικές βελόνες και μετά από κάποιο
διάστημα τον θεραπεύει και αυτός, στηριζόμενος σε ένα τελείως
διαφορετικό σύστημα θεραπείας, αξιωμάτων και θεωρημάτων από το
σαμάνο!
Το ίδιο ακριβώς κατορθώνει και ο Δυτικός ιατρός, μετά από τη διάγνωσή
του για τα αίτια της νόσου. Αντιμετωπίζει την ασθένεια με κατάλληλη
φαρμακευτική αγωγή ή με εγχείριση και ο ασθενής πάλι θεραπεύεται. Το
θεωρητικό σύστημα στο οποίο αυτός στηρίζεται και με βάση το οποίο
θεραπεύει είναι τελείως διαφορετικό από αυτό του σαμάνου ή του
βελονιστή, τους οποίους μάλιστα μπορεί αυτός να θεωρεί σαν
τσαρλατάνους. Παρόλα αυτά και αυτός θεραπεύει τον άρρωστο.
Ποια από τα τρία αυτά συστήματα θεραπείας είναι το σωστό σε θεωρητικό
επίπεδο και γιατί; Η δική μου προσωπική απάντηση είναι όλα ή κανένα! Η
δική σας;
Ένα δεύτερο τώρα παράδειγμα από τα μαθηματικά:
Επί αιώνες η Ευκλείδεια Γεωμετρία εθεωρείτο το άγιο των αγίων της
καθαρής μαθηματικής σκέψης και κανείς δεν τολμούσε να την
αμφισβητήσει. Ήταν τόσο τέλεια και τα θεωρήματά της και οι αποδείξεις
της τόσο κομψές! Ο Μεγάλος μαθηματικός Γκάους έκρυβε επί δυο
δεκαετίες τη δημιουργία από αυτόν μιας μη Ευκλείδειας Γεωμετρίας από το
φόβο μήπως γελοιοποιηθεί!
Ποιος τολμά να αμφισβητήσει παρακαλώ την Ευκλείδεια Γεωμετρία και
γιατί; Στα θεωρήματά της, ναι, κανείς, στα αξιώματά της όμως; Έχει και η
Ευκλείδεια Γεωμετρία αξιώματα; Σαφώς, το είπαμε: δεν υπάρχει μη
αξιωματική θεωρία πουθενά! Μα αφού η Ευκλείδεια γεωμετρία έχει
τόσες πρακτικές εφαρμογές παντού, σε όλη την καθημερινή ζωή μας, πώς
μπορεί να αμφισβητηθεί; Και όμως μπορεί και μερικοί μάλιστα ευφυείς
μαθηματικοί τόλμησαν και το έκαναν και δημιούργησαν τις λεγόμενες Μη
Ευκλείδειες Γεωμετρίες, με διαφορετικά αξιώματα και με πρακτικές
επίσης εφαρμογές και αυτές.
Ένα από τα βασικά αξιώματα του Ευκλείδη είναι ότι από ένα σημείο εκτός
μιας ευθείας μπορούμε να φέρουμε μία και μόνον ευθεία παράλληλη προς
αυτήν. Είμαστε τόσο βαθιά επηρεασμένοι από την εκπαίδευσή μας στο
σχολείο από αυτή την άποψη, που συμφωνούμε αμέσως με αυτή την
τοποθέηση: Πώς θα μπορούσε άλλωστε να ήταν διαφορετικά. Έχουμε
λύσει εκατοντάδες προβλήματα με βάση αυτό το αξίωμα και τη μέθοδο, ας
πούμε, της απαγωγής σε άτοπο. Τι δηλαδή, να φανταστούμε ότι μπορούμε
να φέρουμε δύο παράλληλες ευθείες, έ όχι, είναι αδύνατον!
Για κάποιους όμως ήταν δυνατόν και αμφισβητώντας αυτό το αξίωμα του
Ευκλείδη έφτιαξαν άλλες γεωμετρίες, όπου ισχύουν διαφορετικά
θεωρήματα από τα γνωστά μας. Για παράδειγμα το άθροισμα των γωνιών
ενός τριγώνου δεν είναι 180ο αλλά λιγότερο ή ακόμα περισσότερο από
180ο κ.λ.π.
Σε μια από αυτές τις μη Ευκλείδειες Γεωμετρίες του μαθηματικού Ρήμαν
στηρίχτηκε ο Αϊνστάιν για να δημιουργήσει την Γενική Θεωρία της
Σχετικότητας που επί 100 χρόνια τώρα αποτελεί τη βασική θεωρία της
Κοσμολογίας για το σύμπαν μας. Και στη θεωρία αυτή του Ρήμαν
προφανώς δεν υπάρχουν ευθείες γραμμές , όπως έχουμε ξαναναφέρει. Από
την άλλη μεριά δημιουργήθηκε η προβολική Γεωμετρία που εξετάζει τις
προβολές και την προοπτική. Ξέρουμε π.χ. το περίφημο σημείο φυγής σε
αυτήν, όπου συγκλίνουν όλες οι παράλληλες ευθείες ενός σχήματος και
χωρίς το οποίο δεν μπορεί να αποδοθεί με συνεπή τρόπο η προπτικότητά
του.
Κ.λ.π. κ.λ.π.
Διαλογισθείτε σε όλα αυτά και θα προχωρήσουμε, όπως είπαμε, στη
συνέχεια στις λεγόμενες διϋποθετικές προτάσεις ή ισοδυναμίες και
στους υπόλοιπους Νόμους ή Κανόνες της Τυπικής Λογικής. Είναι ακόμα
αρκετοί. Μπορεί να μην τους αναφέρουμε συνολικά όλους. Αλλά θα
αναφέρουμε οπωσδήποτε όλους αυτούς που χρησιμοποιούμε συνήθως στις
αποδεικτικές μεθόδους μας, τόσο στα μαθηματικά όσο και στη φιλοσοφία.
Πιστεύω να γίνομαι κατανοητός.

A. ΔΙΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (ΙΣΟΔΥΝΑΜΙΑ)

Έστω η συνεπαγωγή p  q και η αντίστροφή πρόταση q  p.
Σχηματίζουμε τη Σύζευξη αυτών των δύο προτάσεων, δηλαδή την
πρόταση (p  q)  (q  p), δημιουργώντας έτσι μια δι-υποθετική,
όπως λέμε, πρόταση, δηλαδή μια πρόταση δύο υποθέσεων όπου η υπόθεση
της μιας από της δυο συζευγνυόμενες προτάσεις γίνεται συμπέρασμα της
άλλης και το συμπέρασμα της μιας υπόθεση της άλλης: Ο πίνακας αληθείας
αυτής της σύνθετης πρότασης θα είναι τότε:
P Q Q P ( P Q) ^ (Q  P
P Q
)
Α Α Α Α Α
Α Ψ Ψ Α Ψ
Ψ Α Α Ψ Ψ
Ψ Ψ Α Α Α
Παρατηρούμε ότι η σύνθετη αυτή πρόταση αληθεύει μόνο όταν οι δυο
αρχικές προτάσεις είναι αμφότερες αληθείς ή ψευδείς. Σε οποιαδήποτε
άλλη περίπτωση αυτή είναι ψευδής.
Τη σύνθετη αυτή πρόταση της σύζευξης μίας συνεπαγωγής με την αντίθετή
της συνεπαγωγή ονομάζουμε στη λογική και στα μαθηματικά ισοδυναμία
και τη συμβολίζουμε με διπλό βελάκι:
Q  P (αντί να γράψουμε (pq)^(qp) και τη διαβάζουμε:
«P ισοδυναμεί Q»
ή
«P εάν, και μόνον εάν Q»
ή
«η P είναι ικανή και αναγκαία συνθήκη της Q»
ή
«P πρέπει και αρκεί Q»
ή
«P τότε (όταν), και μόνον τότε (όταν), Q»
ή
«P και Q ισοδύναμες»
ή τέλος
«P συνεπάγεται και αντιστρόφως Q»
Θα θυμάστε ίσως αυτές τις εκφράσεις στις ασκήσεις στο Γυμνάσιο και στο
Λύκειο, όπως π.χ. η έκφραση:
«Να αποδειχθεί ότι η ικανή και αναγκαία συνθήκη για να είναι ένας
αριθμός περιττός είναι το τετράγωνό του να είναι περιττό»
ή η ισοδύναμή της:
«Να αποδειχθεί ότι για να είναι ένας αριθμός περιττός πρέπει και αρκεί
το τετράγωνό του να είναι επίσης περιττό»
ή η ισοδύναμή της:
«Να αποδειχθεί ότι ένας αριθμός είναι περιττός όταν και μόνον όταν το
τετράγωνό του είναι περιττό»
Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να αποδειχθούν στην
πραγματικότητα δύο προτάσεις:
α) Αν ένας αριθμός, έστω ν, είναι περιττός, τότε και το τετράγωνό του ν2
είναι περιττό (η ευθεία πρόταση pq και
β) Αν το τετράγωνο ν2 ενός αριθμού ν είναι περιττό, τότε και ο αριθμός ν
είναι περιττός (η αντίστροφη πρόταση q=>p).
Αν αποδείξουμε τη μία μόνον από τις δύο αυτές προτάσεις και όχι και τις
δύο, τότε σίγουρα θα πάρουμε κακό βαθμό…
Στη Λογική λοιπόν και στα μαθηματικά πρέπει να προσέχουμε πολύ τη
διαφορά μεταξύ της συνεπαγωγής p  q και της ισοδυναμίας p  q. Πάρα
πολλοί κάνουν εσκεμμένα (δημαγωγικά) ή από απροσεξία λάθος και τις
ταυτίζουν, ενώ είναι διαφορετικές, όπως δείχνουν και οι διαφορετικές
πίνακες αληθείας τους. Δε σημαίνει ότι επειδή ισχύει μια συνεπαγωγή θα
ισχύει αναγκαστικά και η αντίστοιχη ισοδυναμία (δηλαδή και η αντίστροφη
πρόταση από αυτήν). Μπορεί να ισχύει ή να μην ισχύει, εξαρτάται από την
κάθε περίπτωση, την οποία θα πρέπει να εξετάσουμε προσεκτικά, αν
επιτρέπεται να κάνουμε το μονό βελάκι της συνεπαγωγής μας διπλό ή όχι,
κάνοντάς την δηλαδή ισοδυναμία.
Έστω π.χ. η πρόταση:
«Εάν κάποιος είναι Αθηναίος, είναι κάτοικος της Αττικής» Ισχυρός
συλλογισμός (Αληθής πρόταση).
Και η αντίστροφή της:
«Εάν κάποιος είναι κάτοικος της Αττικής, τότε είναι Αθηναίος» Ανεπαρκής
και ελαττωματικός συλλογισμός (Ψευδής γενικά πρόταση)
Άρα εδώ δεν μπορούμε να έχουμε μια ισοδυναμία, παρά μόνον την ευθεία
πρώτη πρόταση.
Έστω επίσης η μαθηματική σχέση:
2.x + 5 =11 και οι συνεπαγωγές:
2.x +5 =11  (2.x +5) + (-5) = 11 +(-5)  2.x + [5 + (-5)] = 11 – 5 
2.x + 0 = 6  2.x = 6  1⁄2. (2.x) = 1⁄2.6  (1/2.2).x = 6  1.x = 3 
x=3
Όπου σε κάθε βήμα απόδειξης του τελικού συμπεράσματος ότι x = 3
ακολουθήσαμε και ένα θεώρημα ή αξίωμα των πραγματικών αριθμών. Στο
πρώτο βήμα χρησιμοποιήσαμε το θεώρημα ότι τα αθροίσματα δυο ίσων
αριθμών (εδώ τα δυο μέλη της εξίσωσης) με έναν τρίτο αριθμό (εδώ το -5)
είναι ίσα. Στο δεύτερο βήμα χρησιμοποιήσαμε το αξίωμα της
προσεταιριστικότητας των πραγματικών αριθμών ως προς την πράξη της
πρόσθεσης . Στο τρίτο βήμα χρησιμοποιήσαμε το αξίωμα του ορισμού του
αντιθέτου ενός πραγματικού αριθμού (για κάθε πραγματικό αριθμό α
υπάρχει ένας αντίθετος αυτού αριθμός –α, ο οποίος προστιθέμενος με
αυτόν δίνει το ουδέτερο στοιχείο της πρόσθεσης (το 0). Στο τέταρτο βήμα
χρησιμοποιήσαμε το αξίωμα της ύπαρξης ουδετέρου στοιχείου στην
πρόσθεση των πραγματικών αριθμών (του 0), το οποίο προστιθέμενο σε
οποιονδήποτε αριθμό δεν μεταβάλλει την τιμή του. Στο πέμπτο βήμα
χρησιμοποιήσαμε το θεώρημα ότι εάν δυο αριθμοί είναι ίσοι , τότε και τα
γινόμενά τους με έναν τρίτο αριθμό (εδώ το 1⁄2) είναι ίσα. Στο έκτο βήμα
χρησιμοποιήσαμε το αξίωμα της ύπαρξης του αντιστρόφου ενός
πραγματικού αριθμού α διάφορου του μηδενός. Στο έβδομο βήμα
χρησιμοποιήσαμε την προσεταιριστική ιδιότητα του πολλαπλασιασμού
(αξίωμα). Και στο όγδοο βήμα χρησιμοποιήσαμε την ύπαρξη ουδετέρου
στοιχείου στον πολλαπλασιασμό (του 1), το οποίο πολλαπλασιαζόμενο με
οποιονδήποτε αριθμό δεν μεταβάλλει την τιμή του.
Η απόδειξή μας λοιπόν αυτή, επειδή σε όλα τα βήματά της στηρίζεται σε
αξιώματα και θεωρήματα της αριθμητικής θεωρίας και σε τίποτα άλλο πέρα
από αυτά, καθώς επίσης στη λογική πράξη της συνεπαγωγής για την
εξαγωγή όλων των επιμέρους συμπερασμάτων, μέχρι και του τελευταίου x
= 3, είναι μια ισχυρή και συνεπής απόδειξη και το τελικό επομένως
συμπέρασμά της x = 3 θεωρείται αληθές (ορθό).
Στην παραπάνω μέθοδο απόδειξης μέσω διαδοχικών συνεπαγωγών, κάθε
επιμέρους συμπέρασμα γινόταν υπόθεση για την επόμενη στη σειρά
υποθετική πρόταση (συνεπαγωγή) μέχρι και το τελευταίο βήμα.
Βέβαια, όπως θα θυμάστε από το σχολείο, δεν καθόμαστε κάθε φορά να
κάνουμε όλη αυτή την μακρά αναλυτική τεκμηρίωση της ορθότητας της
αποδεικτικής διαδικασίας που παρουσίασα παραπάνω, για να λύσουμε
απλές εξισώσεις πρώτου βαθμού σαν αυτή, αλλά χρησιμοποιούμε διάφορα
ισοδύναμα τεχνάσματα της μεταφοράς π.χ. ενός όρου από το ένα στο άλλο
μέρος της εξίσωσης κάνοντας αντίθετες πράξεις, ξεκινώντας πάντα από
τους προστιθεμένους ή αφαιρούμενους όρους και τελευταία τους
πολλαπλασιαζόμενους ή διαιρούμενους όρους. Έτσι γράφουμε πιο
γρήγορα:
2.x + 5 =11  2x = 11-5 (μεταφέρουμε το 5 από το πρώτο μέλος της
εξίσωσης στο δεύτερο με αντίθετο πρόσημο)  2x = 6 (κάνουμε την
αναγωγή στο δεύτερο μέρος)  x = 6/2 = 3 (μεταφέρουμε τον
πολλαπλασιαζόμενο συντελεστή του Χ από το πρώτο μέλος στο δεύτερο με
αντίστροφη πράξη, δηλαδή τώρα διαιρώντας το δεύτερο μέλος με αυτόν).
Έχοντας αυτόν τον πρακτικό κανόνα στο μυαλό μας μπορούμε να λύσουμε
την προηγούμενη εξίσωση και σε ένα μόνο βήμα:
2.x+5 = 11 x = (11-5) / 2 = 3
Εκείνο που μας ενδιαφέρει επίσης εδώ είναι να ελέγξουμε αν μερικές ή
όλες οι αρχικές συνεπαγωγές που χρησιμοποιήσαμε είναι στην
πραγματικότητα ισοδυναμίες, δηλαδή αν ισχύουν και αντιστρόφως από
δεξιά προς τα αριστερά:
Στο πρώτο βήμα που ακολουθήσαμε, μπορούμε με υπόθεση το
συμπέρασμα (2x +5) + (-5) = 11 +(-5) να φτάσουμε σα συμπέρασμα
στην αρχική υπόθεσή μας 2x +5 =11; Μπορούμε, διότι ισχύει το θεώρημα
του νόμου διαγραφής του ίδιου αριθμού από τα δύο μέλη μιας ισότητας.
Παρόμοια ελέγχοντας όλα τα επόμενα βήματα παρατηρούμε ότι στην
πραγματικότητα όλα τα επιμέρους συμπεράσματα μπορούν να θεωρηθούν
και σαν υποθέσεις για την απόδειξη των αριστερών σχέσεων από αυτά
(των προηγούμενων υποθέσεων). Επομένως εδώ δεν έχουμε στην
πραγματικότητα μόνον συνεπαγωγές, αλλά ισοδυναμίες και θα μπορούσαμε
έτσι να γράψουμε συνολικά ότι:
2x +5 =11  x = 3
Εδώ λοιπόν η συνεπαγωγή ισχύει και σαν ισοδυναμία, αλλά δεν ισχύει
πάντοτε και παντού. Π.χ. η συνεπαγωγή :
x = 2  x2 = 4 δεν είναι και ισοδυναμία, δηλαδή δεν ισχύει και
αντίστροφα, διότι:
x2 = 4  x = 2 ή x = – 2 και όχι πάντα x = 2!
Επομένως πρέπει να προσέχουμε πού θα βάζουμε συνεπαγωγές  και πού
ισοδυναμίες  στην αποδεικτική διαδικασία μέσω διαδοχικών
συνεπαγωγών που θα χρησιμοποιήσουμε. Αυτό ισχύει όχι μόνον στα
μαθηματικά, αλλά παντού στη λογική σκέψη μας. Πρέπει να προσέχουμε
πάντα ότι η ισχύς του συμπεράσματος δεν εξυπακούει πάντα και την ισχύ
της υπόθεσης, με υπόθεση το συμπέρασμα.
Έχοντας ορίσει και την λογική πράξη της ισοδυναμίας μεταξύ δύο
προτάσεων μπορούμε να προχωρήσουμε στη συνέχεια ακάθεκτοι στην
απόδειξη των υπόλοιπων (των Βασικών τουλάχιστον) Νόμων της Λογικής
χρησιμοποιώντας όλες τις πράξεις μεταξύ λογικών προτάσεων που έχουμε
ορίσει μέχρι τώρα, δηλαδή, την άρνηση –P μιας πρότασης P, τη σύζευξη
P ^ Q δύο προτάσεων P και Q, τη διάζευξή τους PVQ, την συνεπαγωγή
τους P  Q και την ισοδυναμία τους P  Q.
Ξεκινάμε λοιπόν από το Νόμο της Διπλής Άρνησης

Β. Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΔΙΠΛΗΣ ΑΡΝΗΣΗΣ

Έστω η πρόταση P και η άρνηση της άρνησής της -(-P) η οποία
ονομάζεται διπλή άρνηση. Εύκολα μπορούμε να αποδείξουμε ότι αυτή
είναι ισοδύναμη με την πρόταση
p , δηλαδή ότι –(-P) P.
Ο πίνακας αληθείας αυτής της ισοδυναμίας είναι:
–(-P) P
P -P -(-P)
Α Ψ Α Α
Ψ Α Ψ Α
Δηλαδή μια ταυτολογία κι επομένως ένας Νόμος της Λογικής.
Ή αλλιώς όπως λέμε «δύο αρνήσεςι κάνουν μία κατάφαση».
Από τον προηγούμενο πίνακα αληθείας παρατηρούμε ότι οι προτάσεις P και
-(-P) παίρνουν τις ίδιες ακριβώς τιμές. Γι’ αυτό και η ισοδυναμία τους
είναι μια ταυτολογία.
Γενικότερα όταν δυο παρατάσεις παίρνουν τις ίδιες ακριβώς τιμές, η
ισοδυναμία τους είναι μια ταυτολογία κι επομένως ένας Νόμος της
Λογικής.
Παρατηρούμε επίσης ότι αν έχουμε περισσότερες από δύο διαδοχικές
αρνήσεις, τότε ένα περιττό πλήθος αρνήσεων μιας πρότασης P είναι
ισοδύναμο με την πρόταση –P, ενώ ένα άρτιο πλήθος αρνήσεων
είναι ισοδύναμο με την πρόταση P.
Έστω π.χ. η πρόταση:
«Δε σου είπα ότι δε σου είπα ότι δε σου είπα ότι δε σου είπα να πας στο
φούρνο»
Τι έγινε τελικά σου είπα ή δε σου είπα;
Μετράω απλά τα «δεν» (τις αρνήσεις) σε αυτή τη σύνθετη πρόταση, τα
οποία εδώ είναι 4, δηλαδή ένας άρτιος αριθμός. Επομένως αυτή είναι
ισοδύναμη με την καταφατική πρόταση «Σου είπα να πας στο φούρνο!»

Γ. Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΘΕΤΟΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗΣ

Έστω ότι έχουμε προς απόδειξη την υποθετική πρόθεση P  Q.
Σχηματίζουμε την αντιθετοαντίστροφη πρόταση αυτής (αντίθετη και
αντίστροφη συγχρόνως): -Q  -P. Θα αποδείξουμε ότι αυτή η
αντιθετοαντίστροφη πρόταση είναι ισοδύναμη με την αρχική P  Q,
δηλαδή ότι η πρόταση:
(P  Q)  ( -Q  (-P)) είναι μια ταυτολογία.
Σχηματίζουμε τον αντίστοιχο πίνακα αληθείας και έχουμε:
pq (-q(- (pq)^ (-q-
p q -p -q
p) p)
Α Α Ψ Ψ Α Α Α
Α Ψ Ψ Α Ψ Ψ Α
Ψ Α Α Ψ Α Α Α
Ψ Ψ Α Α Α Α Α
Τι μας δείχνει αυτός ο σπουδαίος Νόμος της Λογικής;
Ότι αν δεν είναι εύκολη καμιά φορά η απόδειξη μιας υποθετικής
πρότασης P  Q, μπορούμε να διαλέξουμε να αποδείξουμε αντί
αυτής την ισοδύναμή της αντιθετοαντίστροφη πρόταση (-Q)  (-P),
η απόδειξη της οποίας μπορεί να είναι ευκολότερη από την
απόδειξη της ευθείας πρότασης.
Έστω ότι θέλουμε να αποδείξουμε τη μαθηματική πρόταση:
(Ι) «Αν το τετράγωνο ενός φυσικού αριθμού είναι περιττός αριθμός, τότε ο
αριθμός αυτός είναι επίσης περιττός».
Η αντιθετοαντίστροφη πρόταση αυτής είναι η εξής:
«Εάν ένας αριθμός δεν είναι περιττός, τότε το τετράγωνό του δεν είναι
περιττός αριθμός».
Ή ισοδύναμα:
(ΙΙ) «Εάν ένας αριθμός είναι άρτιος, τότε το τετράγωνό του είναι άρτιος
αριθμός».
Διότι όταν ένας αριθμός δεν είναι περιττός, λόγω του νόμου της
αποκλίσεως του τρίτου, θα είναι αναγκαστικά άρτιος.
Αντί λοιπόν να αποδείξουμε την πρόταση (Ι), μπορούμε ευκολότερα να
αποδείξουμε την ισοδύναμη με αυτήν αντιθετοαντίστροφη πρόταση (ΙΙ)
Προχωράμε λοιπόν την απόδειξή μας ως εξής:
Έστω ν = 2κ ένας άρτιος φυσικός αριθμός.
(τον γράφουμε σαν ένα πολλαπλάσιο του δύο, για να δείξουμε ακριβώς ότι
είναι άρτιος).
Το τετράγωνό του θα είναι τότε:
ν2 = 2κ.2κ = 4κ2 = 2. (2κ2), δηλαδή πολλαπλάσιο του 2 κι επομένως
άρτιο και αυτό.
Άρα ισχύει η πρόταση (ΙΙ)
Επομένως θα ισχύει και η αρχική πρόταση (Ι).
Έστω η πρόταση:
«Εάν ο Θεός υπάρχει, τότε είναι πανάγαθος».
Εάν αυτή είναι αληθής, τότε θα είναι αληθής και η αντιθετοαντίστροφη
πρόταση:
«Εάν ο Θεός δεν είναι πανάγαθος, τότε δεν υπάρχει!»
Ποια από τις δυο είναι πιο εύκολο για σας να αποδείξτε ή να διαψεύστε;
Υπάρχουν πολλά άλλα παραδείγματα αυτής της λογικής μεθόδου
αποδείξεως (της αντιθετοαντιστροφής) που μπορούμε να
χρησιμοποιήσουμε τόσο στα μαθηματικά όσο και στη φιλοσοφία,
Προσοχή ο Νόμος της Αντιθετοαντιστροφής δεν πρέπει να μπερδεύεται με
το Νόμο της Απαγωγής σε Άτοπο, που θα αναπτύξουμε αμέσως παρακάτω.

Δ. Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΑΠΑΓΩΓΗΣ ΣΕ ΑΤΟΠΟ

Έστω οι προτάσεις:
P  Q και (P  -Q)  R  (-R)
Το συμπέρασμα R (-R) της δεύτερης είναι βασικά ο Νόμος της Αντίφασης,
δηλαδή μια ψευδολογία (ή αυτοαντίφαση), οπότε παίρνει παντού την τιμή
Ψ. Σχηματίζουμε τον πίνακα αληθείας των δύο αυτών προτάσεων :
pq (p  -q)
p q -q p ^( -q r ^ (-r)
)  r  (-r)
Α Α Ψ Α Ψ Ψ Α
Α Ψ Α Ψ Α Ψ Ψ
Ψ Α Ψ Α Ψ Ψ Α
Ψ Ψ Α Α Ψ Ψ Α
Παρατηρούμε σε αυτόν ότι οι προτάσεις αυτές, δηλαδή:
η P  Q και η (P  -Q)  (R  -R)
Παίρνουν παντού τις ίδιες ακριβώς τιμές. Επομένως είναι ισοδύναμες και η
ισοδυναμία τους :
P  Q  [(P  (-Q)  (R  -R)]
Αποτελεί μια ταυτολογία και επομένως ένα Νόμο της Λογικής. Αυτός
ακριβώς είναι ο Νόμος της Απαγωγής σε Άτοπο, τον οποίο θα πρέπει να
καταλάβουμε πολύ καλά.
Τι μας λέει στην πραγματικότητα αυτός ο Νόμος; Ότι αντί να αποδείξουμε
μια υποθετική πρόταση P  Q (εάν P τότε Q), όταν είναι δύσκολη η
απόδειξή της, μπορούμε να αποδείξουμε μια άλλη ισοδύναμη με αυτήν
υποθετική πρόταση που ερμηνεύεται ως εξής:
Υποθέτω (σα μια νέα υπόθεση) ότι αληθεύει η αρχική υπόθεση P, αλλά δεν
αληθεύει το συμπέρασμα Q στο οποίο θέλω να καταλήξω και με βάση την
υπόθεση αυτή καταλήγω σε μια αντίφαση (ένα αντιφατικό νέο
συμπέρασμα) . Αφού όμως η λογική που χρησιμοποίησα είναι ορθή (η
δεύτερη συνεπαγωγή), δεν μπορεί να είναι ορθή η δεύτερη υπόθεση, διότι
με ορθή υπόθεση και ορθή λογική (συνεπαγωγή) καταλήγω πάντα σε ορθό
συμπέρασμα, όπως βεβαιώνει άλλωστε ο κανόνας αποσπάσεως και ποτέ
σε μια αυτοαντίφαση. Επομένως η υπόθεσή μου είναι εσφαλμένη. Άρα
δεχόμενοι την ισχύ της P, δεν μπορεί να ισχύει η άρνηση (-Q), οπότε
αναγκαστικά θα ισχύει η Q!
Με άλλα λόγια:
Αντί να αποδείξουμε τη συνεπαγωγή «εάν P, τότε Q», δηλαδή ότι η
πρόταση Q είναι η λογική συνέπεια της πρότασης P, υποθέτουμε ότι ισχύει
η P και ότι δεν ισχύει η Q και με βάση αυτή την υπόθεση οδηγούμαστε σε
μια αυτοαντίφαση δηλαδή ότι ισχύει και δεν ισχύει συγχρόνως μια άλλη
πρόταση R (πράγμα που είναι άτοπο με βάση το νόμο της αντιφάσεως). Το
ότι οδηγούμαστε σε άτοπο με βάση αυτή την υπόθεση σημαίνει ότι η
υπόθεσή μας είναι εσφαλμένη κι επομένως δεν μπορεί να ισχύει
συγχρόνως η P και η «όχι Q». Άρα αν ισχύει η P, θα ισχύει σίγουρα και η
Q.
Ένα παράδειγμα από τη Γεωμετρία:
Έστω η υποθετική πρόταση (Θεώρημα) της Ευκλείδειας Γεωμετρίας:
«Αν μια ευθεία τέμνει τη μία από δυο άλλες παράλληλες μεταξύ
τους ευθείες, θα τέμνει σίγουρα και την άλλη».
Μπορούμε να αποδείξουμε αυτό το θεώρημα χρησιμοποιώντας το νόμο της
απαγωγής σε άτοπο και να σκεφθούμε ως εξής:
Έστω ότι αυτή η τρίτη ευθεία που τέμνει τη μία από τις δυο παράλληλες
ευθείες δεν τέμνει τη δεύτερη απ’ αυτές. Τότε όμως, αφού δεν τη τέμνει,
θα είναι παράλληλη με αυτή κι επομένως και με τη πρώτη ευθεία (γιατί ένα
άλλο θεώρημα της Γεωμετρίας λέει ότι αν μια ευθεία είναι παράλληλη προς
μια από δυο παράλληλες ευθείες, θα είναι παράλληλη και προς την άλλη).
Επομένως η τρίτη ευθεία, σαν παράλληλη προς τη πρώτη από τις δυο
παράλληλες ευθείες δε θα την έτεμνε. Αυτό όμως είναι άτοπο, γιατί ήδη
έχουμε υποθέσει ότι τέμνει τη πρώτη ευθεία. Επομένως η υπόθεσή μας ότι
δεν τέμνει τη δεύτερη ήταν εσφαλμένη. Άρα η τρίτη ευθεία θα τέμνει και
τη δεύτερη παράλληλη.
Υπάρχουν πολλές τέτοιους είδους αποδείξεις Γεωμετρικών θεωρημάτων με
τη Μέθοδο της Απαγωγής σε Άτοπο εκμεταλλευόμενοι τον αντίστοιχο Νόμο
της Λογικής.

IV. AΛΛΟΙ ΝΟΜΟΙ ΤΗΣ ΤΥΠΙΚΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ

Α. ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΥ

(P  Q) ^ (Q  R )  ( P  R)
Δηλαδή αν η Q είναι λογική συνέπεια της P και η R λογική συνέπεια
της Q, τότε η R είναι λογική συνέπεια της P
Αλλιώς: αν ισχύουν οι συνεπαγωγές PQ και QR, τότε ισχύει και η PR
(μεταβατική ιδιότητα στη συνεπαγωγή)
Β. ΝΟΜΟΣ ΔΙΑΖΕΥΚΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΥ
(-P) ^ (PVQ)  Q
Δηλαδή αν ισχύει η P ή η Q και δεν ισχύει η P, τότε προφανώς ισχύει η Q .
Ώστε από την P V Q και την όχι P συμπεραίνω Q
Γ. ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΥ ΔΙΛΗΜΑΤΟΣ
[(PQ) ^ (RT) ^ (P V R)]  (Q V T)
Δηλαδή αν η Q είναι λογική συνέπεια της P και συγχρόνως η T είναι λογική
συνέπεια της R ( δηλαδή αν ισχύουν συγχρόνως οι συνεπαγωγές P  Q ^
R  T και συγχρόνως ισχύει ή η P ή η R, τότε θα ισχύει ή το συμπέρασμα
Q ή το συμπέρασμα T.
Δ. ΑΠΟΡΡΟΦΗΤΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ
( P  Q )  ( P  P ^ Q)
Δηλαδή αν η πρόταση Q είναι λογική συνέπεια της πρότασης Q, τότε η
διάζευξη P^Q είναι λογική συνέπεια της πρότασης P (με άλλα λόγια αν
ισχύει η P, τότε θα ισχύει και η Q, οπότε θα ισχύουν και οι δυο συγχρόνως,
δηλαδή θα ισχύει η σύζευξή τους P^Q)
Ε. ΝΟΜΟΣ ΤΩΝ ΔΥΝΑΤΩΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ
[(PQ) ^ (-P)Q)]  Q
Δηλαδή αν η πρόταση Q είναι λογική συνέπεια τόσο της πρότασης P όσο
και της “όχι P”, τότε σίγουρα θα ισχύει. Είναι δηλαδή σαν με βάση το νόμο
της αποκλίσεως του τρίτου να διακρίνουμε τις μόνες δυνατές περιπτώσεις
για τη πρόταση P: να ισχύει ή να μην ισχύει. Αν τώρα με βάση ότι ισχύει
αποδείξουμε ότι ισχύει η Q και μετά με βάση ότι δεν ισχύει η P
αποδείξουμε πάλι ότι ισχύει η Q, τότε η Q θα ισχύει σε όλες τις δυνατές
περιπτώσεις.
ΣΤ. ΝΟΜΟΣ ΕΞΑΓΩΓΗΣ
[ P  ( Q  R ) ]  [ ( P ^ Q ) R ]
Δηλαδή αντί να αποδείξουμε ότι η συνεπαγωγή QR είναι μια λογική
συνέπεια της πρότασης P, μπορούμε να αποδείξουμε ότι η πρόταση R είναι
μια λογική συνέπεια της σύζευξης P^Q. Με άλλα λόγια αν με βάση την
υπόθεση ότι ισχύουν συγχρόνως οι P και Q αποδείξουμε ότι ισχύει και η
πρόταση R, τότε είναι σα να έχουμε αποδείξει ότι με βάση την υπόθεση P
(ή ότι αν ισχύει η P), τότε ισχύει και η συνεπαγωγή QR (δηλαδή ότι αν
ισχύει η Q, θα ισχύει και η R)
Ζ. ΑΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗΣ ΛΟΓΩ ΑΝΤΙΦΑΤΙΚΟΥ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΟΣ
[ P  Q ^ (-Q) ]  ( -P )
Αν δηλαδή με βάση ότι ισχύει η P φτάσω σε αυτοαντίφαση, τότε δεν ισχύει
ηP
Η. ΝΟΜΟΙ ΤΟΥ DE MORGAN
- (P V Q)  ( -P ) ^ ( -Q ) Άρνηση της Διάζευξης
- (P ^ Q)  ( -P )V ( -Q ) Άρνηση της Σύζευξης
Θ. ΣΥΖΕΥΤΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ
Αν ισχύουν οι P, Q, τότε θα ισχύει και η σύζευξή τους P ^ Q. Αντίστροφα
αν ισχύει η σύζευξη P ^ Q, τότε ισχύει η P και η Q.
Ι. ΠΡΟΣΘΕΤΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ
Αν ισχύει η P, τότε ισχύει και η διάζευξή της με οποιαδήποτε πρόταση Q (
δηλαδή η P V Q).
ΙΑ. ΑΛΛΟΙ ΝΟΜΟΙ ΜΕ ΣΥΝΕΠΑΓΩΓΕΣ
(PQ)  (PVR QVR)
(PQ)  (P^R Q^R)
(PQ)  [(PVR)  (QVR)]
(PQ)  [(P^R)  (Q^R)]
(PQ) ^ (QR)  (PR)
(PQ) ^ (RS)  (P^R)  (Q^S)
(PQ) ^ (RS)  (PVR)  (QVS)
(PQ) ^ (RS)  (P^R  Q^S)
(PQ) ^ (RS)  (PVR  QVS)
ΙΒ. ΝΟΜΟΙ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ
Αντικατάσταση της Σύζευξης
P^Q  -(-P ) V (-Q)
Ανικατάσταση της Διάζευξης
P VQ  -[(-P) ^ (-Q)]
Αντικατάσταση της Συνεπαγωγής
(PQ)  [(-P) V Q)]
Αντικατάσταση της Ισοδυναμίας
(PQ)  [(PQ) ^ (QP)]
ΙΓ. ΑΝΤΙΜΕΤΑΘΕΤΙΚΟΙ ΝΟΜΟΙ
PVQQVP
P^Q  Q^P
(PQ)(QP)
Με άλλα λόγια σε μια διάζευξη, σύζευξη ή ισοδυναμία δεν παίζει ρόλο ποιο
είναι το πρώτο μέλος και ποιο το δεύτερο (αντιμεταθετική ιδιότητα). Όλες
οι παραπάνω εύκολα μπορεί να αποδειχθεί ότι δίνουν ταυτολογίες.
Υπάρχουν αντίστοιχα προσεταιριστικοί και επιμεριστικοί νόμοι.
ΙΔ. ΠΡΟΣΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΟΙ ΝΟΜΟI
Προσεταιριστικός Νόμος ως προς τη Διάζευξη
(PVQ)VR  PV(QVR)
Προσεταιριστικός Νόμος ως προς τη Σύζευξη
(P^Q)^R  P^(Q^R)
Ποσεταιριστικός Νόμος ως προς τηςν Ισοδυναμία
[(PQ)R]  [P(QR)]
ΙΕ. ΕΠΙΜΕΡΙΣΤΙΚΟΙ ΝΟΜΟΙ
Επιμεριστικός Νόμος της Διάζευξης ως προς τη Σύζευξη
PV(Q^R)  (PVQ)^(PVR)
Επιμεριστικός Νόμος της Σύζευξης ως προς τη Διάζευξη
P^(QVR)  (P^Q)V(P^R)
Επιμεριστικός Νόμος της της Διάζευξης ως προς τη Συνεπαγωγή
[PV(QR)]  (PVQPVR)
Επιμεριστικός Νόμος της της Διάζευξης ως προς την Ισοδυναμία
[PV(QR)]  (PVQPVR)
Επιμεριστικός Νόμος της Ισοδυναμίας ως προς τη Σύζευξη
[P(Q^R)]  (PQ)^(PR)
Επιμεριστικός Νόμος της Συνεπαγωγής ως προς τη Σύζευξη
[P(Q^R)]  (PQ)^(PR)
Επιμεριστικός Νόμος της Συνεπαγωγής ως πρςο τη Διάζευξη
[P(QVR)]  (PQ) V (PR)
Επιμεριστικός Νόμος της Συνεπαγωγής ως προς τη Συνεπαγωγή
[P(QR)]  (PQ)(PR)
Επιμεριστικός Νόμος της Συνεπαγωγής ως προς την Ισοδυναμία
[P(QR)]  (PQ)(PR)
Αυτoί είναι οι βασικοί Νόμοι της Τυπικής Λογικής και με βάση αυτούς,
υποτίθεται, πρέπει να διαλογιζόμαστε για την εξαγωγή σωστών
συμπερασμάτων.
Οι σπουδαιότεροι απ’ όλους τους συμπερασματικούς νόμους είναι ο
Κανόνας Αποσπάσεως, ο Κανόνας Συλλογισμού (Διαλογισμού)
Αρνητικής μορφής, Ο Κανόνας Υποθετικού Συλλογισμού, Ο Κανόνας
Διαζευκτικού Συλλογισμού, Ο Προσθετικός Κανόνας, Ο κανόνας της
Σύζευξης και ο Κανόνας της Ισοδυναμίας.
Κατά την άποψή μου ο σπουδαιότερος όλων είναι ο Κανόνας
Αποσπάσεως, τον οποίο δύσκολα μπορούν να αρνηθούν και οι άλλες
σύγχρονες Λογικές που δε δέχονται το Νόμο της Μη Αντίφασης και της
Αποκλίσεως του Τρίτου.
Καλό λοιπόν είναι, αν χρησιμοποιούμε τη τυπική αυτή λογική (και ποιος
δεν τη χρησιμοποιεί άλλωστε; Όλα τα μαθηματικά του Γυμνασίου είναι
δομημένα πάνω σε αυτήν), να προσπαθούμε να συλλογιζόμαστε και να
εξάγουμε συμπεράσματα μέσω αυτών των κανόνων, διατηρώντας ωστόσο
τις επιφυλάξεις μας ως προς την καθολική ισχύ τους ή τις δυνατότητες
αυτής της Λογικής – επιφυλάξεις πολλές από τις οποίες ήδη αναφέραμε.
Δε μας μένει παρά να αναφέρουμε κάποια στιγμή πολύ συνοπτικά όλες τις
άλλες μοντέρνες Λογικές που έχουν δημιουργηθεί μέχρι τώρα και σε τι
αυτές διαφέρουν από την Τυπική αυτή παραδοσιακή Λογική. Τελευταίο θα
αναφέρουμε το περίφημο Θεώρημα της Μη Πληρότητας του Γκέντελ
που θέτει σαφή όρια ως προς τις δυνατότητες οποιουδήποτε κλειστού
αξιωματικού συστήματος, με άλλα λόγια οποιασδήποτε Λογικής!
Μετά από όλα αυτά πιστεύω πως θα έχουμε μια άλλη άποψη για τη Λογική
και τις υποτιθέμενες σούπερ ικανότητές της και γενόμενοι έτσι πιο σοφοί η
άγνοιά μας δυστυχώς θα μεγαλώσει!
Αυτό ακριβώς δηλώνει το «εν οίδα ότι ουδέν οίδα». Όσο ψάχνεις, όσο
μαθαίνεις, όσο γνωρίζεις, τόσο πιο πολύ μεγαλώνει η άγνοιά σου!
Μόνον τα κλειστά, δογματικά συστήματα δημιουργούν σταθερή,
αυξανόμενη «γνώση».
Τα ανοιχτά, ελεύθερα συστήματα δημιουργούν Βίωμα, Εγρήγορση,
Διαίσθηση και Κατανόηση, χωρίς την ανάγκη εννοιολογισμού, ερμηνείας ή
«γνώσης».
Αλλά δεν είναι αυτός λόγος για να στρέψουμε την πλάτη μας στη Λογική.
Γιατί ποτέ δε θα την ξεπεράσουμε πραγματικά με αυτό τον τρόπο! Πρέπει
να γνωρίσουμε πολύ καλά την εννοιολογική γνώση για να μπορέσουμε να
απελευθερωθούμε τελικά από αυτήν Πρέπει να μάθουμε για να μπορέσουμε
να ξεμάθουμε. Τότε θα είμαστε πολύ πιο πλούσιοι και γεμάτοι από αυτούς
που ποτέ δεν έμαθαν τίποτα και ήταν, υποτίθεται, πάντα σε αρμονία με
τον εσωτερικό τους εαυτό, αδιαφορώντας για τη Λογική και τη Γνώση. Ο
μόσχος ο σιτευτός όμως δε θα σφαχτεί ποτέ γι’ αυτούς, παρά μόνον για
τους παραπλανημένους στους κόσμους της λογικής και της εννοιολογικής
γνώσης που επιστρέφουν ξανά κάποια στιγμή στον κόσμο της σιωπηλής,
μη εννοιολογικής γνώσης όπου βρισκόταν κάποτε η ανθρωπότητα
φέρνοντας πίσω τους πλούσια δώρα, όπως τονίζει και ο Δον Χουάν στον
Καστανέντα, ένα από τα οποία είναι η Κατανόηση!
Χρειάζεται λοιπόν να φτάσουμε το νου στα όρια του, για να μπορέσουμε να
τον ξεπεράσουμε. Αν δεν τον φτάσουμε στα όρια του, τότε δυστυχώς θα
συνεχίσουμε να τον λατρεύουμε και δε θα μπορέσουμε ποτέ να
προχωρήσουμε πέρα από αυτόν ή – αν δεν υπάρχει τίποτα άλλο πέρα από
αυτόν – να προχωρήσουμε βαθύτερα σε αυτόν, στις ά-λογες εγρηγορικές
και ολιστικές δυνατότητές του.
V. Η ΑΛΓΕΒΡΑ BOOL
H Άλγεβρα Bool ορίζεται σα μια άλγεβρα δύο τιμών (0 και 1) που
περιλαμβάνει τις πράξεις ^ («και» ή “and”) και V («ή» ή “or” ) και
συμπλήρωμα («όχι» ή “not”). Σε αυτήν τα δυαδικά ψηφία (bits) 0 και 1
μπορούν να θεωρηθούν σαν τα αντίστοιχα της Αλήθειας (1) και του
Ψεύδους ( 0) της Τυπικής Λογικής που εξετάσαμε μέχρι τώρα.
Και αυτή η άλγεβρα είναι ένα κλειστό αξιωματικό σύστημα που ορίζεται
έτσι ώστε να ικανοποιεί ορισμένες ιδιότητες, όπως π.χ. την
προσεταιριστικότητα ως προς το «και» και το «ή», την αντιμεταθετικότητα,
και την συμπληρωματικότητα , όπως ότι α v (-α) = 1 και a ^ (-a) = 0, με
το τελευταίο να αντιστοιχεί στο Νόμο της Αντίφασης της Τυπικής Λογικής
κ.λ.π.
Γενικά η εφαρμογή της Άλγεβρας Bool στη Λογική (Boolean Logic), με την
αντιστοιχία όπως είπαμε του 0 με το ψευδής (Ψ) και του 1 με το αληθής
(Α), της πράξης «και» με τη Σύζευξη , της πράξης «ή» με τη Διάζευξη
και της πράξης του συμπληρώματος «όχι» με την Άρνηση της Τυπικής
Λογικής, παράγει μια αντίστοιχη και ισοδύναμη με αυτήν λογική, ιδίως όταν
οριστούν ανάλογα η συνεπαγωγή και η ισοδυναμία.
Η άλγεβρα Bool χρησιμοποιείται και στη σχεδίαση ηλεκτρονικών
κυκλωμάτων. Σε αυτή την περίπτωση τα δυαδικά ψηφία 0 και 1
αντιπροσωπεύουν τις δύο διαφορετικές καταστάσεις του ενός μπιτ σε ένα
ψηφιακό κύκλωμα (περνά, δεν περνά ρεύμα ή συνήθως υψηλής και
χαμηλής τάσης). Εδώ το «και» λέγεται πρόσθεση και σημειώνεται με +
και το «ή» πολλαπλασιασμός και σημειώνεται με .
Σημειώνω επίσης ξανά ότι στον κόσμο της Φιλοσοφίας η πιο εκρηκτική
Λογική, κατά την κλασσική έννοια και την Αρχή της Έκρηξης, είναι η
Διαλεκτική που δέχεται τη διαρκή ροή και μεταβολή όλων των
πραγμάτων και απορρίπτει το Νόμο της Ταυτότητας, το Νόμο της μη
Αντίφασης και το Νόμο της Αποκλίσεως του Τρίτου, τοποθετώντας στη
θέση τους την Αρχή της Διαλεκτικής Ενότητας (ή
Συμπληρωματικότητας) των Αντιθέτων και την Αρχή της Καθολικής
Σύνδεσης και Αλληλεπίδρασης όλων των πραγμάτων μεταξύ τους.
Σύμφωνα με τη Διαλεκτική ένα πράγμα μπορεί να είναι συγχρόνως και Α
και όχι Α! και κάθε προσδιορισμός είναι Άρνηση. Αν προσπαθήσουμε να
ορίσουμε το Α σαν Α, δίνοντάς του διάφορους προσδιορισμούς και
χαρακτηριστικά γνωρίσματα, τότε, μια και το Α, όπως και όλα τα πράγματα,
βρίσκεται σε μια διαρκή κίνηση και μεταβολή, αυτό καταλήγει στο τέλος να
αρνηθεί τους προσδιορισμούς του και να γίνει όχι Α. “Το πεπερασμένο”,
λέει ο Χέγκελ, “είναι αυτό που υπάρχει μέχρι τα όρια του, είναι
συνυφασμένο με την ύπαρξη των ορίων του. Άμα όμως έχουμε ορίσει τα
όρια ενός πράγματος, τότε μπορούμε να τα ξεπεράσουμε. Το πεπερασμένο
αρνείται έτσι συνεχώς τα όρια του, τον εαυτό του, και γίνεται άπειρο!”.
Υπάρχουν θεωρητικά και πειραματικά δεδομένα που μας αποδεικνύουν ότι
το σύμπαν είναι πεπερασμένο. Υπάρχουν άλλα θεωρητικά και πειραματικά
δεδομένα που μας αποδεικνύουν ότι το σύμπαν είναι άπειρο. Τι είναι λοιπόν
τελικά το σύμπαν πεπερασμένο, ή άπειρο; Τι είναι το ηλεκτρόνιο σωματίδιο
ή κύμα; Η φαινομενική αντίθεση και ο αμοιβαίος αποκλεισμός αυτών των
εννοιών αίρεται με την αρχή της διαλεκτικής ενότητας των αντιθέτων,
σύμφωνα με την οποία και οι δυο απόψεις είναι σωστές και η απάντηση
που δίνουμε κάθε φορά εξαρτάται από τον τρόπο που κοιτάμε την ίδια
ολική πραγματικότητα, εξαρτάται από την οπτική μας γωνία, την προοπτική
μας. Οι δυο αντίθετες έννοιες δεν είναι εχθρικές, αλλά συμπληρωματικές
και ενοποιούνται σε μια ανώτερη πραγματικότητα, με τον ίδιο τρόπο που
ενοποιούνται τα Κινέζικα αρχέτυπα Γιν και Γιανγκ στην ύστατη
πραγματικότητα του Ταό.
Σύμφωνα με τη διαλεκτική η βασική μας παρανόηση, το βασικό λάθος της
λογικής μας οφείλεται στην ίδια τη γλώσσα μας που χρησιμοποιεί στατικές
έννοιες όπως τα ουσιαστικά, που μας δίνουν την αίσθηση ότι τα
αντικείμενα που αντιπροσωπεύουν υπάρχουν σταθερά και μόνιμα σαν
ουσιαστικές πραγματικότητες ενός “αντικειμενικού” κόσμου, με άλλα λόγια
ενός κόσμου έξω και ανεξάρτητου από εμάς. Μια μεγάλη επίσης παρανόηση
οφείλεται και στη χρησιμοποίηση του ρήματος είναι, το οποίο δημιουργεί
μια ιδιαίτερη αίσθηση μονιμότητας, σταθερότητας και αντικειμενικότητας
στα πράγματα στα οποία αναφέρεται. Τα πράγματα όμως βρίσκονται σε μια
διαρκή ροή σ’ ένα συνεχές γίγνεσθαι. Δεν υπάρχει κανένα πράγμα που να
είναι, να προσδιορίζεται σαν Α, γιατί το προσδιορισμένο Α αρνείται τον
εαυτό του και γίνεται όχι Α. Προχωρούμε συνεχώς προς την Ανατολή και
φθάνουμε στο τέλος στη Δύση. Προχωρούμε προς το Βορρά και φθάνουμε
στο Νότο. Το πεπερασμένο αρνείται συνεχώς τα προσδιορισμένα όρια του
και γίνεται άπειρο. Το δεξιά γίνεται αριστερά, όταν στραφούμε κατά 180ο,
και το πάνω, κάτω. Το ίδιο πράγμα είναι συγχρόνως και δεξιά και αριστερά,
και πάνω και κάτω, και άπειρο και πεπερασμένο, και σωματίδιο και κύμα,
και κινούμενο και ακίνητο, και υπάρχει και δεν υπάρχει, ανάλογα με την
προοπτική μας και την εστίαση της προσοχής μας κάθε φορά.

VI. TΑ ΠΑΡΑΔΟΞΑ ΤΟΥ ΖΗΝΩΝΑ

Τα λογικά αυτά παράδοξα είναι πολύ σημαντικά και εγείρουν πλήθος
ερωτήματα για την αντικειμενικότητα του χώρου και της κίνησης.

VII. ΕΡΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ

Η έννοια του «εριστικού» ή φιλόνικου αποδόθηκε από τον Πλάτωνα στους
Σοφιστές (τους οποίους δυστυχώς ποτέ δεν κατάλαβε!) και
χρησιμοποιήθηκε με την ίδια έννοια από τον Αριστοτέλη και τους
μεταγενέστερους δηλώνοντας τον «σοφιστή» με τη σημερινή, αρνητική
από την προπαγάνδα των Πλατωνιστών και Αριστοτελιστών σημασία του
υποτιθέμενου «διαστροφέα» της αλήθειας. Οι Σοφιστές όμως δεν πίστευαν
στην ύπαρξη καμιάς αντικειμενικής αλήθειας και με βάση αυτή την άποψή
τους μιλούσαν, οπότε ποια αλήθεια διέστρεφαν; Την ιδεαλιστική βέβαια
δογματική «αλήθεια» του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, γι’ αυτό και αυτοί
τους κατηγορούσαν, διότι με τις ενστάσεις τους και την οξύνοη
επιχειρηματολογία τους κλόνιζαν επικίνδυνα τα δογματικά κάστρα τους!
Ιστορικά όμως οι Σοφιστές έχασαν και κέρδισαν οι Πλατωνιστές και οι
Αριστοτελικοί που έγραψαν και μετά την ιστορία με τον γνωστό
απαράλλακτο τρόπο που γράφουν την ιστορία οι νικητές… Ο σοβαρός όμως
μελετητής και ερευνητής δε μένει στην διατυπωμένη «αλήθεια» των
νικητών, αλλά προχωρά πιο βαθιά και στη μελέτη των αντιπάλων τους και
γιατί αυτοί ήσαν τόσο κακοί, όπως τους περιγράφουν οι νικητές…
Μελετώντας λοιπόν βαθιά ανακαλύπτει πολλές φορές τη διαστρέβλωση της
πραγματικότητας και πώς το σχετικά «καλό» έγινε απόλυτα «κακό» και
πώς το σχετικά «κακό» έγινε απόλυτα «καλό»!
Ο Σοφιστής ήταν ο αρχαίος σοφός, απ’ όπου παράγεται ετυμολογικά και η
λέξη, αλλά πού όμως την κατάντησαν οι νικητές ιδεαλιστές δογματιστές με
την προπαγάνδα τους….
Εριστική Διαλεκτική είναι λοιπόν η τέχνη της πειθούς, η τέχνη του να
έχεις πάντα δίκιο ή να φαίνεσαι ότι έχεις, παρότι μπορεί να έχεις άδικο. Οι
Σοφιστές χρησιμοποίησαν, ναι, τη τέχνη της πειθούς, κάνοντας ακόμα και
τον «ήττονα λόγον κρείττονα» με την επιχειρηματική τους δεινότητα, αλλά
ποτέ δεν διαλάλησαν ότι ήσαν οι σωστοί και οι δίκαιοι ή οι κάτοχοι της μίας
και μοναδικής αλήθειας. Τουναντίον διακήρυτταν και αποδείκνυαν με
αυτόν τον τρόπο, με το να μπορούν να υποστηρίξουν ισχυρά τόσο τη θέση
όσο και την αντίθεση, τόσο το λόγο όσο και τον αντίλογο, ότι δεν υπάρχει
καμιά αντικειμενική αλήθεια ή κριτήριο ορθότητας και ότι στην
πραγματικότητα τα πάντα είναι υποκειμενικά, με γνώμονα όλων των
πραγμάτων τον ίδιο τον άνθρωπο. Οι ίδιοι έτσι γνώριζαν πολύ καλά ότι
όταν έπειθαν τους άλλους με τη ρητορική τους δεινότητα, στην
πραγματικότητα η γνώμη τους δεν ήταν διόλου καλύτερη ή αληθέστερη
αυτών, παρά μόνον «πειστικότερη» στα αυτιά των αδαών συνήθως
ακροατηρίων…
Έπειθε απλά χαϊδεύοντας με τέχνη τα αυτιά της άγνοιας!
Ο λόγος γι’ αυτούς, όπως ακριβώς τον όρισε ο Σοφιστής Γοργίας, ήταν
ένας «Μεγάλος Δυνάστης» ένας τύραννος που μπορεί να επιβληθεί στους
άλλους με το πρόσχημα δήθεν της αληθότητάς του, ένας τύραννος που
μπορεί να παρασύρει τους αδαείς οπουδήποτε, ακόμα και στον γκρεμό!
Οι Σοφιστές κορόιδευαν τη Λογική και την «τέχνη της πειθούς», διότι
ακριβώς τις ήξεραν τόσο καλά που θα ήταν ηλίθιοι να πιστέψουν στην
εγκυρότητα ή αληθότητά τους. Ευτυχώς, μετά από μελέτες πολλών
συγχρόνων φιλολόγων, αποκαταστάθηκαν στο πραγματικό βάθρο τους σαν
οι αληθινοί πατέρες του Ελληνικού Διαφωτισμού!
Υπάρχει όμως και η άλλη πραγματική πλευρά μιας «εριστικής διαλεκτικής»:
αυτή που χρησιμοποιούν μερικοί για να πείσουν πιστεύοντας στη
δοκησισοφίας τους ή απλά προωθώντας με πονηρία και δολιότητα τα
συμφέροντά τους. Χρησιμοποιούν εσκεμμένα τότε την τέχνη της πειθούς
για να θριαμβεύσουν, επιβληθούν, καθοδηγήσουν και υποτάξουν!
Ο Διάλογος γι’ αυτούς δεν είναι μια συν-αναζήτηση, αλλά μια
αντιπαράθεση «εγώ» στην οποία πρέπει να επικρατήσουν μετερχόμενοι
παντός είδους τέχνες και τεχνάσματα. Ένα απαίδευτο κοινό εύκολα μπορεί
να τους θεωρήσει «νικητές» μιας αντιπαράθεσης, παρότι η
«εξυπναδίστικη» λογική τους είναι ουσιαστική σαθρή, ασυνεπής και
αστήρικτη.
Τι κάνουμε σε μια τέτοια περίπτωση όταν ο κριτής, το «αδαές κοινό» είναι
λίαν επιρρεπές στα τεχνάσματα και στα «χαϊδεύματα των ώτων» και
μπορεί να παρασυρθεί εύκολα ως προς μια άποψη ή απόφαση; Πώς θα
δώσουμε με συνέπεια μια τέτοια μάχη; Πριν σκεφθείτε επ’ αυτού, σας
συνιστώ να διαβάσετε το βιβλίο “Εριστική Διαλεκτική” του
Σοπενχάουερ (εκδόσεις PRINTA) ή ίσως το ανεβάσω εγώ για σας..
Προσωπικά θα παρουσιάσω παρακάτω τα συνήθη λάθη των συλλογισμών
και τις πραγματικές «δοκησοφιστίες» που παρασύρουν συνήθως ένα αδαές
ακροατήριο.

VIII. ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΩΝ

Η νοητική διαδικασία με την οποία καταστρώνεται ένα επιχείρημα αποτελεί
το διαλογισμό, αν και αυτός περιλαμβάνεται στην καθημερινή ορολογία
μέσα στην έννοια του επιχειρήματος. Κάθε επιχείρημα που αποτελείται από
δυο ή περισσότερες υποθέσεις και το συμπέρασμα λέγεται επίσης
συλλογισμός. Ο συλλογισμός αποτελεί γενικά μια αυστηρή απόδειξη που
βασίζεται στους Κανόνες ή Νόμους της Λογικής. Μακριά από το να
χρησιμοποιήσουν μια τέτοια αυστηρή απόδειξη οι περισσότεροι ομιλητές,
δημαγωγοί, ρήτορες, προπαγανδιστές ή διαφημιστές, προσπαθούν να
πείσουν το ακροατήριό τους με διάφορους παραπειστικούς λόγους και
τεχνάσματα. Αντί τα επιχειρήματά τους να είναι ισχυρά, αντί δηλαδή η
αλήθεια των βασικών τους προτάσεων ή υποθέσεων να εγγυάται σε όλες
τις περιπτώσεις την αλήθεια του συμπεράσματός τους, αυτά είναι
συνήθως αδύναμα ή είναι αδύναμες οι υποθέσεις τους – δεν αποτελούν
δηλαδή μια λογική βάση για την αποδοχή του συμπεράσματός τους. Τα
ελαττωματικά αυτά (εσκεμμένα, είτε από άγνοια και ανεπάρκεια της
λογικής ικανότητας) επιχειρήματα ονομάζονται εσφαλμένοι
συλλογισμοί.
Δε χρειάζεται να τονίσουμε ότι όλα σχεδόν τα επιχειρήματα, όλων των
δημόσιων πολιτικών προσώπων οποιωνδήποτε κομμάτων και οιωνδήποτε
προπαγανδιστών και διαφημιστών οποιασδήποτε άποψης ή προϊόντος είναι
εσφαλμένοι συλλογισμοί. Θα πρέπει λοιπόν να γνωρίζετε τα «κόλπα» τους,
για να αποκαλύπτετε κάθε φορά την ελαττωματικότητα και
παραπειστικότητα των λόγων τους και να πάψετε κάποια στιγμή να τους
ακούτε, να τους ψηφίζετε, να ακολουθείτε τις προτροπές τους ή να
αγοράζετε τα προϊόντα τους ή για να τους ξεμπροστιάζετε στους άλλους
που δεν κατανοούν όλα αυτά και παρασύρονται από τον έντεχνο
παραπειστικό λόγο τους.
Γενικά ένα επιχείρημα μπορεί να είναι εσφαλμένο:
1) στο περιεχόμενό του, λόγω μιας ανακριβούς παρουσίασης των
γεγονότων.
2) στη φρασεολογία του, λόγω μιας λαθεμένης χρησιμοποίησης των
λεκτικών όρων και
3) στη δομή του, λόγω μιας ακατάλληλης διαδικασίας στην εξαγωγή του
συμπεράσματος.
Ανάλογα με τις τρεις αυτές περιπτώσεις διακρίνουμε τα σφάλματα των
συλλογισμών σε Ουσιαστικά, Λεκτικά και Τυπικά. Σφάλματα. Οι δυο
τελευταίες ομάδες αποτελούν τα λεγόμενα Λογικά Σφάλματα,

IX. ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΛΑΘΗ

Αυτά είναι γνωστά επίσης σα σφάλματα της υπόθεσης, γιατί οι αρχικές
προτάσεις «υποθέτουν» πάρα πολλά πράγματα, προϋποθέτουν κρυφά το
συμπέρασμα ή αποφεύγουν το εν λόγω θέμα.(1) Το Σφάλμα του Απρόβλεπτου Γεγονότοςδιαπράττεται από ένα
επιχείρημα που εφαρμόζει ένα γενικό κανόνα σε μια ιδιαίτερη περίπτωση
που ο κανόνας αυτός δεν εφαρμόζεται. Η αλήθεια π.χ. της πρότασης ότι
«οι άνθρωποι βλέπουν» δεν είναι λογική βάση για το συμπέρασμα ότι «οι
τυφλοί βλέπουν». Αυτό είναι μια ειδική περίπτωση του λεγόμενου Λατινικά
σφάλματος του secundum quid ( = σύμφωνα με κάτι), το οποίο
διαπράττεται όταν μια γενική πρόταση χρησιμοποιείται σαν η βασική
πρόταση για ένα επιχείρημα, χωρίς να δίνεται προσοχή στους σιωπηρούς
περιορισμούς της, που αποκλείουν την εφαρμογή της με αυτό το τρόπο.(2) Το Αντίστροφο του Σφάλματος του Απρόβλεπτου Γεγονότος.
Εδώ εξάγει κάποιος λαθεμένα από μια ειδική περίπτωση ένα γενικό κανόνα.
Έτσι το γεγονός ότι ένα συγκεκριμένο φάρμακο κάνει καλό σε ορισμένους
ασθενείς, δε σημαίνει ότι αυτό είναι καλό για όλους τους ανθρώπους.
Ανάλογα από δύο ή τρία παραδείγματα που ισχύουν εξάγει κάποιος
λαθεμένα ένα καθολικό νόμο υποθέτοντας ότι αυτός ισχύει για όλα τα
δυνατά παραδείγματα.(3) Το Σφάλμα του Άσχετου Συμπεράσματοςδιαπράττεται όταν το
συμπέρασμα είναι άσχετο με το συζητούμενο θέμα στις προτάσεις. Ειδικές
περιπτώσεις άσχετου συμπεράσματος παρουσιάζονται στα λεγόμενα
σφάλματα συνάφειας, τα οποία περιλαμβάνουν:(4) Το Σφάλμα του Κυκλικού Επιχειρήματος ή του «Αιτούντος την
Ερώτηση» (Petitio Principii), κατά το οποίο οι βασικές προτάσεις
προϋποθέτουν, ανοικτά ή κρυφά, το συμπέρασμα που πρόκειται να
αποδειχθεί.
π.χ.: «ο Νίκος ψηφίζει πάντα συνετά». «Και πώς το ξέρουμε αυτό», «Το
ξέρουμε γιατί ψηφίζει πάντα Νέα Δημοκρατία)».
Μια ειδική μορφή αυτού του σφάλματος ονομάζεται φαύλος κύκλος
(,circulus in probando) Κατ’ αυτόν χρησιμοποιείται μια πρόταση p1 για
να αποδείξει τη πρόταση p2 και η p2 για να αποδείξει την p3 κ.ο.κ., μέχρι να
χρησιμοποιηθεί η πρόταση pn – 1 για να αποδείξει τη τελευταία πρόταση pn..
Στη συνέχεια χρησιμοποιείται η pn για να αποδείξει τη p1 και με’ αυτό το
τρόπο θεωρείται σαν αποδεδειγμένη δήθεν ολόκληρη η σειρά των
προτάσεων p1, p2, . . . , pn..
π.χ.:
Η ομάδα μας είναι η καλύτερη ομάδα μπάσκετ στον όμιλό μας». «Είναι η
καλύτερη λόγω του φοβερού επιθετικού τρίδυμου των Νίκου, Γιώργου και
Αλέκου». «Και πώς ξέρεις ότι αυτοί είναι τόσο καλοί;». «Μα είναι η βάση
της καλύτερης ομάδας του ομίλου μας!
Μιλώντας αυστηρά, το σφάλμα του κυκλικού επιχειρήματος δεν είναι ένα
σφάλμα συλλογισμού, αλλά μια ανοησία στην επιχειρηματολογία: Έτσι το
επιχείρημα από την p σα μια βασική πρόταση στην p σα συμπέρασμα δεν
είναι παραγωγικά έγκυρο και του λείπει κάθε δύναμη πειθούς, αφού όποιος
αμφισβητήσει το συμπέρασμα δεν μπορεί να δεχθεί τη βασική πρόταση.(5) Το Σφάλμα της Λαθεμένης Αιτιότητας (non causa pro causa).
Αυτό τοποθετεί λαθεμένα την αιτία ενός φαινομένου σε κάτι με το οποίο
αυτό φαινομενικά μόνο σχετίζεται. Η πιο συνήθης μορφή αυτού του
σφάλματος είναι το “μετά απ’ αυτό, άρα εξ’ αιτίας αυτού” (post hoc
ergo propter hoc), που θεωρεί λαθεμένα τη χρονική ακολουθία σα μια
αιτιατή σχέση, δηλαδή θεωρεί ένα γεγονός Β σαν αιτία ενός γεγονότος Α
απλά και μόνο επειδή το Β συνέβη μετά από το Α, όπως όταν μια κακοτυχία
αποδίδεται σε ένα δήθεν «κακόβουλο» γεγονός», όπως το τυχαίο σπάσιμο
ενός καθρέφτη. Το αν επίσης ο Γιώργος διορίσθηκε ανώτερος υπάλληλος
σε μιας τράπεζα το Μάιο και η Ελένη πήρε ένα δάνειο από αυτήν τον
Ιούλιο, δεν είναι σίγουρο ότι υπάρχει μεταξύ τους κάποια αιτιατή σχέση..
Μια άλλη μορφή αυτού του σφάλματος εμφανίζεται στη χρησιμοποίηση του
συλλογισμού της απαγωγής σε άτοπο. Κατ’ αυτόν συμπεραίνουμε ότι μια
πρόταση είναι εσφαλμένη, αν η πρόσθεσή της σε ένα σύνολο βασικών
προτάσεων οδηγεί σε μια αντίφαση. Αυτός ο τρόπος συλλογισμού μπορεί
να είναι σωστός, μπορεί π.χ. να συμπεράνει με ασφάλεια κάποιος ότι δυο
γραμμές δεν τέμνονται, όταν η υπόθεση ότι τέμνονται τον οδηγεί σε
αντίφαση. Αυτό που χρειάζεται όμως να κάνει για να αποφύγει αυτό το
σφάλμα, είναι να επιβεβαιώσει ανεξάρτητα ότι κάθε μια από τι αρχικές
βασικές προτάσεις είναι αληθής. Όταν π.χ. προσθέσουμε τη πρόταση:
Α: «Ο Φυσικός Κος Νικολάου είναι οπαδός του Ολυμπιακού»
στις προτάσεις:
Β1: «Κανένας επιστήμονας δεν ασχολείται με ανόητα πράγματα», και
Β2: «Το να ασχολείσαι με το ποδόσφαιρο είναι ένα πολύ ανόητο πράγμα»,
τότε οδηγούμαστε σε αντίφαση. Θα μπορούσε όμως να μην ισχύει η Β1 ή η
Β2. Αν ισχύει η Α, τότε σίγουρα δεν ισχύει η Β1 ή η Β2. Αν όμως αυτές
ισχύουν, τότε είτε ο Κος Νικολάου δεν είναι επιστήμονας ή δεν είναι
οπαδός καμιάς ομάδας.(6) Το Σφάλμα των Πολλαπλών Ερωτήσεωναπαιτεί να δοθεί μια
απάντηση σε μια ερώτηση που ανάγεται πρακτικά σε άλλες πολλές
υπερωτήσεις, όπως π.χ.: «Σου αρέσουν οι Αιγώκεροι;». «Και ναι και όχι, η
Νίκη ναι, η Ελένη όχι», ή όταν η ερώτηση περικλείει μια λαθεμένη
προϋπόθεση όπως π.χ.: «Τι έγινε; σταμάτησες να κυνηγάς γυναίκες;». Αν
συνήθως δε κυνηγάς γυναίκες, τότε τι να απαντήσεις;(7) Το Σφάλμα του Ανακόλουθου (Non Sequitur = αυτό δεν έπεται)
συμβαίνει όταν ο συλλογισμός δε πείθει με τίποτα, γιατί είναι ολοφάνερο
ότι οι βασικές προτάσεις δε συνδέονται με το συμπέρασμα που εξάγεται
από αυτές. Μερικοί πάντως ταυτίζουν αυτό το σφάλμα με το σφάλμα του
συνεπακόλουθου που θα δούμε παρακάτω.

X. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ

Το Επιχείρημα «Εναντίον του Ανθρώπου» (ad hominem), όταν κάποιος
τα βάζει με τον άνθρωπο και όχι με την ιδέα που αυτός αντιπροσωπεύει.
Αυτό είναι ένα συνηθισμένο τέχνασμα των παραπειστικών ομιλητών που
βρίζουν ή προσπαθούν να υποτιμήσουν εσκεμμένα τον αντίπαλό τους, αντί
να αντιμετωπίσουν με σοβαρά επιχειρήματα τις ιδέες του.Το Επιχείρημα της Προσφυγής στο Λαό (Αd Populum).Πόσες και πόσες
φορές δε θα έχετε ακούσει τους πολιτικούς σας να αποφεύγουν την
παράθεση λογικών επιχειρημάτων και να καταφεύγουν στο λαϊκισμό ή στην
υποτιθέμενη σοφή και σωστή κρίση του «κυρίαρχου λαού». Μέσα στα
τεχνάσματα που χρησιμοποιούν εδώ είναι το «χάιδεμα» των αυτιών σας με
ωραίες κουβέντες και ουτοπικές υποσχέσεις για την εκπλήρωση των
ιδανικών σας ή των βαθύτερων επιθυμιών σας, δημιουργώντας τεχνηέντως
μια ατμόσφαιρα ουτοπικού οραματισμού και μυθοπλασίας γύρω τους ,
κολακεύοντάς σας συγχρόνως και αποδίδοντάς σας υπερμεγέθεις
ιδιότητες… Συνήθως η πιο προσφιλής τους μέθοδος είναι αυτή της
«Τριπλής Έλξης»: να αποτείνονται δηλαδή άμεσα στα τρία στοιχεία της
προσωπικότητάς σας, κατά Φρόιντ το Εγώ, το Ιδ και το Υπερεγώ. Με άλλα
λόγια προσπαθούν να αποδείξουν ότι αυτό που υποστηρίζουν και
επαγγέλλονται είναι επιθυμητό για σας (προσφυγή στο εγώ σας), ότι θα
σας προσφέρει ευχαρίστηση και μια αίσθηση δύναμης (μια σαγήνη προς το
Ιδ σας) και ότι είναι δίκαιο και ηθικό (σαγήνη προς το υπερεγώ).Το Επιχείρημα της Προσφυγής στην Ευσπλαχνία,όπως όταν ένας
δικηγόρος αντί να παραθέσει επιχειρήματα για την αθωότητα του πελάτη
του, προσπαθεί να διεγείρει τη συμπάθεια των ενόρκων.Το Επιχείρημα της Προσφυγής στο Δέος,που επιζητά την αποδοχή του
συμπεράσματος με βάση το γεγονός ότι αυτό υποστηρίζεται από άτομα των
οποίων η γνώμη είναι γενικά σεβαστή. Το ανόητο αυτό τέχνασμα
χρησιμοποιείται κατά κόρον από τους πολιτικούς δημαγωγούς
προσφεύγοντας σαν πειστήριο της «σωστής» άποψής του σε καταξιωμένες
προσωπικότητες ή κοινωνικά ινδάλματα και αυθεντίες που υποστηρίζουν
επίσης υποτίθεται αυτά που αυτοί λένε.. Για να μπορείτε να καταλάβετε
εύκολα και να αξιολογήσετε άμεσα αυτές τις παραπειστικές προσφυγές του
ομιλητή σας, θα πρέπει να έχετε απαλλαγεί οι ίδιοι από κάθε αυθεντία και
να έχετε μάθει να κρίνετε μόνοι σας τα πράγματα, έχοντας τη δική σας
προσωπική άποψη γι’ αυτά, έστω και αντίθετη από οποιονδήποτε
υποτιθέμενο «Μεγάλο» του κόσμου. Θα πρέπει άλλωστε να ξέρετε ότι
κανείς «Μεγάλος» δεν είναι παντού μεγάλος, Ίσα- ίσα οι «μεγάλοι» και οι
πολλοί γνωστοί και καταξιωμένοι της κοινωνίας σας έχουν συνήθως πολλές
ανοησίες, παρωπιδισμούς, κοντοφθαλμισμούς και μικρότητες να σας
επιδείξουν. Αποφεύγετε επίσης να δημιουργείτε ανόητα ινδάλματα
τραγουδιστών, ποδοσφαιριστών ή ηθοποιών, ούτε και να τους ψηφίζετε
όταν τα διάφορα κόμματα τους συμπεριλαμβάνουν στα ψηφοδέλτιά τους
για να τραβήξουν την ανόητη, άκριτη ψήφο σας.
Θα ήθελα να εντάξω σε αυτή την κατηγορία και τα δήθεν επιχειρήματα του
μεταφυσικού ή «παραξενολογικού» δέους που όσο πιο τραβηγμένη
και πιο εντυπωσιακή είναι η αναφερόμενη ιστορία, τόσο πιο εύκολα γίνεται
πιστευτή από τα αδαή «μεταφυσικά» ή «παραφυσικά» αυτιά των οπαδών
του «παράξενου» και του μυστηριακού». Πολλοί έτσι παλαιοποχίτες και
νεοποχίτες γκουρού, «ειδήμονες» ή «ερευνητές» του παράξενου, του
απόκρυφου και του μυστηριώδους λένε του κόσμου τις ανακρίβειες και
φαντασιοπληξίες, τις οποίες και πιστεύουν με δέος οι οπαδοί τους,
προσδίδοντάς τους μάλιστα με τη συχνή επανάληψη μεταξύ τους την
επίφαση της «εγκυρότητας» ή «αντικειμενικότητας». Είναι πολύ παράξενο:
ο ανεκπαίδευτος ανθρώπινος νους μπορεί να πιστέψει στο οτιδήποτε και
να το υποστηρίξει με σθένος και φανατισμό ή ακόμα να πολεμήσει γι’ αυτό!
Αυτός είναι και ένας από τους σοβαρούς λόγους που δε θα πρέπει να
πιστεύετε τίποτα απ’ όσα σας προπαγανδίζουν οι άλλοι και να αποκτήσετε
τη δική σας προσωπική κρίση γενόμενοι οι ίδιοι οι γκουρού του εαυτού σας
και ερευνητές του αγνώστου και όχι οι οπαδοί οποιωνδήποτε άλλων
ανθρώπων ή θεωριών.Το Επιχείρημα της Προσφυγής στην Άγνοια (Ad Ιgnorantiam),που
επιχειρηματολογεί ότι ένα πράγμα είναι έτσι, επειδή απλά δεν έχει
αποδείξει κανένας μέχρι τώρα ότι δεν είναι έτσι.Το Επιχείρημα της Προσφυγής στη Δύναμη (Ad Baculum)που είναι η
προσφιλής μέθοδος των απολυταρχικών και ολοκληρωτικών καθεστώτων,
αλλά πολλές φορές και του ίδιου του αστικού κράτους με τους
μηχανισμούς καταστολής του. Με αυτό το τρόπο ένα συμπέρασμα γίνεται
αποδεκτό απλά και μόνο κάτω από την απειλή βίας.
Μια άλλη παραπειστική τακτική είναι η προσπάθεια κάποιου να επηρεάσει
τη κρίση σας με ρητορικά σχήματα και με ζωντανά παραδείγματαή
δραματοποιημένες ιστορίες, κάνοντας σας να ξεχάσετε την ακρίβεια και
την συνέπεια των λόγων του. Και αυτή η τακτική χαϊδεύει και σαγηνεύει τ’
αυτιά σας και θα πρέπει επομένως να μάθετε να της αντιστέκεστε και να
συνεχίζετε να αναζητάτε την αλήθεια και ακρίβεια και πραγματική
πειστικότητα στα λόγια του ομιλητή σας. Τα ανέκδοτα επίσης και οι ιστορίες
που λέγονται με έναν ευχάριστο τρόπο, δεν αποτελούν λογικά
επιχειρήματα. Χρησιμοποιούνται για να διασαφηνίσουν μια θέση και όχι για
να την αποδείξουν. Μπορεί να κάνουν το άτομο μαγνητικό, αλλά δεν
αποτελούν κριτήριο για μια υπεύθυνη θέση.
Μια γενικότερη δημαγωγική τακτική είναι η προσφυγή στο συναίσθημα
για την ενίσχυση μιας αδύναμης επιχειρηματολογίας. Το να εντείνεις όμως
τη συναισθηματικότητα ενός επιχειρήματος, δε σημαίνει ότι βελτιώνεις και
την εγκυρότητά του. Πολλές φορές η προσφυγή αυτή γίνεται άμεσα κι
επιθετικά στις φοβίες και ανασφάλειες του ακροατηρίου, το οποίο και
παροτρύνεται από τον ομιλητή προς την ανάληψη μιας συγκεκριμένης
δράσης, άμεσα επωφελή γι’ αυτόν ή για την εκπλήρωση των χιμαιρικών
θεωριών του. Αντί να τρομάζετε και να χέζεστε επάνω σας από τους
επικινδυνολόγους και καταστροφολόγους δημαγωγούς που προσπαθούν
συνειδητά να προκαλέσουν μια σύγχυση στο νου σας, μάθετε πιο απλά να
χέζετε αυτούς τους ίδιους και να τους στέλνετε στην αφάνεια.
Ένα άλλο κλασσικό τέχνασμα είναι ο ομιλητής σας να το παίζει πολύ «in»
και «μοδάτος»και να προσπαθεί να σας πείσει να μπείτε κι εσείς στην
αγέλη του για να πιστέψτε και να κάνετε αυτό που υποτίθεται κάνουν και
πιστεύουν οι περισσότεροι άνθρωποι τότε. Επικαλείται σε τέτοιες
περιπτώσεις την κοινή γνώμη ή το υποτιθέμενο κύρος και τη δήθεν
αληθοφάνεια της άποψης των πολλών; Ας έχετε σε μια τέτοια περίπτωση
υπ’ όψη σας το αρχαιοελληνικό ρητό ότι «ουκ εν τω πολλώ το ευ» και ότι
0Χ1000 = 0, το ίδιο και 0Χ 1.000.000 =0 και να είσαστε επίσης σίγουροι
ότι ο ομιλητής σας είναι οπωσδήποτε δόλιος και παραπειστικός, αν δεν είναι
απλά αδαής και ανόητος. Για να μπορείτε όμως να κρίνετε σωστά και να
αποποιηθείτε την έκκλησή του να μπείτε κι εσείς στην «ομάδα των
πολλών», θα πρέπει να έχετε μάθει να ακολουθείτε το δικό σας προσωπικό
μονοπάτι και όχι τη λεωφόρο των πολλών. Θα πρέπει έχετε μάθει να
αυτοκαθοδηγήστε και να ενδιαφέρεστε όχι για την ποταπή ασφάλεια και
εξομοίωσή σας με τους άλλους μέσα στην αγέλη, αλλά για την γνώση και
την αλήθεια και τη δυνατότητα έκφρασης της προσωπικής σας διαφοράς,
της προσωπικής σας ιδιαιτερότητας από όλους τους άλλους. Είσαστε,
γεννηθήκατε φύσει διαφορετικοί από αυτούς, αρνηθείτε λοιπόν τις
κολακείες και παροτρύνσεις του προπαγανδιστή και δημαγωγού σας και
γίνετε και θέσει διαφορετικοί, εκφράζοντας τη δική σας μοναδική και
ανεπανάληπτη προσωπικότητα.
Ένα άλλο κόλπο είναι ο ομιλητής σας να το παίζει «ένας απλός
άνθρωπος σαν εσάς», για να κερδίσει την εμπιστοσύνη σας και την
συγκατάθεσή σας, αποκρύβοντας επιμελώς τις πραγματικές δραστηριότητές
του και το κοινωνικό και οικονομικό στάτους του. Άλλες πάλι φορές
συνδέει πονηρά την άποψή του με κάποια δήθεν επιστημονικότητα και
υποτιθέμενα εργαστηριακά πειράματα που απέδειξαν την ισχύ της.
Σήμερα., λόγω του γενικότερου σεβασμού που τρέφουμε όλοι μας για την
επιστήμη, όλοι σχεδόν προσπαθούν να την επικαλεστούν, ακόμα και όταν
υποστηρίζουν το πιο ανόητο πράγμα του κόσμου και ειδικότερα όταν
θέλουν συνειδητά να σας παραπλανήσουν.
Άλλες πάλι φορές ο ομιλητής σας προσπαθεί να σας γοητεύσει με το
ωραίο του παρουσιαστικό,έτσι ώστε να δεχθείτε εύκολα και ανώδυνα σα
σωστά και ωραία και αυτά που λέει; Μπορεί να είναι π.χ. ένα μοντέλο που
διαφημίζει ένα προϊόν και που προσπαθεί να σας κάνει να πιστέψτε ότι είναι
ωραίο όχι από τη φύση του, αλλά λόγω της χρησιμοποίησης αυτού του
προϊόντος – αφήνοντας να υπονοηθεί ότι θα μπορούσατε κι εσείς να γίνετε
ωραίοι και ωραίες σαν κι αυτό, αν χρησιμοποιήσατε επίσης αυτό το προϊόν.
Μάθετε να κωφεύετε σε όλες τις διαφημίσεις, χωρίς καμιά απολύτως
εξαίρεση, γιατί όλες τους είναι ψευδείς και παραπειστικές, και αν
χρειάζεστε πραγματικά κάτι, μάθετε να κάνετε μόνοι σας μια έρευνα
αγοράς για να βρείτε το καλύτερο δυνατό προϊόν με τη καλύτερη δυνατή
τιμή που θα μπορεί να καλύψει τη συγκεκριμένη ανάγκη σας. Μάθετε να
προσδιορίζετε εσείς τις ανάγκες σας και όχι οι προπαγανδιστές σας που σας
μετατρέπουν σε υπνωτισμένους ανόητους καταναλωτές, άχρηστων ως επί
το πλείστον προϊόντων.
Ένα άλλο τέχνασμα είναι ο ομιλητής σας να χρησιμοποιεί ειδικά
επιλεγμένες, θετικά φορτισμένες και καταξιωμένες κοινωνικά λέξεις
και κοσμητικά επίθετα γι’ αυτό που υποστηρίζει, αποφεύγοντας κατά τα
άλλα την επιχειρηματολογία. Φτιάχνει με άλλα λόγια ένα ωραίο
περιτύλιγμα, στολίζοντας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το πακέτο του,
θαμπώνοντάς σας με την εξωτερική του εμφάνιση, κάνοντάς σας να
ξεχάσετε το αληθές περιεχόμενό του, το οποίο αποδεικνύεται σχεδόν
πάντοτε άνθρακας αντί για τον υποτιθέμενο χρυσό και φύκια αντί για τις
μεταξωτές κορδέλες; Μάθετε να κρίνετε τις ιδέες με τα επιχειρήματα και
όχι με τα θετικά στολίδια με τα οποία τις ντύνουν οι υποστηρικτές τους.
Στην ίδια αυτή κατηγορία εντάσσονται και οι επανειλημμένες θετικές
βεβαιώσεις που χρησιμοποιεί ο ομιλητής σας για τις θέσεις του,
προσπαθώντας να σας πείσει απλά και μόνο με την στομφώδη επανάληψή
τους για την ορθότητά τους. Η γενικότερη αρχή σε σχέση με τα πολιτικά
δρώμενα είναι να χρησιμοποιούν όλα τα κόμματα θετικά πάντα κοσμητικά
επίθετα και χαρακτηρισμούς για το δικό τους κόμμα και αρνητικά και
απαξιωτικά πάντα για το αντίπαλο κόμμα.
Ένα ακόμα επιτήδειο τέχνασμα που χρησιμοποιούν οι δημαγωγοί μας είναιοι ευφημισμοί,ήπιες δηλαδή εκφράσεις για να σκεπάσουν μια δυσάρεστη
πραγματικότητα και να καθησυχάσουν έτσι το ακροατήριό τους. Για
παράδειγμα στη διάρκεια του πολέμου μιλάνε για «απώλειες», αντί για
σκοτωμούς και για «ανθρωπιστική βοήθεια» αντί για ένα ιμπεριαλιστικό
πόλεμο, όπως π.χ. στη Σερβία. Στις αρχές του πρώτου παγκοσμίου
πολέμου πολλοί τραυματισμένοι στρατιώτες υπέφεραν από το λεγόμενο
«σοκ των οβίδων». Η σύντομη αυτή ζωντανή φράση μεταφέρει άμεσα τη
φρίκη της μάχης και μπορεί να ακούσει κανείς τις οβίδες να σκάνε πάνω
από το κεφάλι του. Μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, οι Αμερικάνοι
άρχισαν να χρησιμοποιούν για την ίδια κατάσταση τη φράση “κούραση από
τη μάχη». Η φράση αυτή ήταν κάπως πιο ευχάριστη, αλλά εξακολουθούσε
να αναγνωρίζει το πόλεμο σαν την αιτία της ενόχλησης. Έτσι κατά την
έναρξη του Πολέμου στο Βιετνάμ, η ίδια ασθένεια άρχισε να αναφέρεται
στο εξής σα “διαταραχή μετατραυματικού στρες”, μια φράση που
αποσυνδέεται τελείως από τη πραγματικότητα και τη φρικαλεότητα του
πολέμου.
Ένα από τα πιο δόλια πάντως τεχνάσματα είναι η χρησιμοποίηση της μισής
αλήθειας.Γνωρίζοντας ότι ένα απόλυτο ψέμα είναι πολύ εύκολο να
αποκαλυφθεί, ο ομιλητής σας λέει ένα μεγάλο ψέμα παρουσιάζοντάς σας
επιλεγμένα τη μισή μόνο αλήθεια από ένα πραγματικό γεγονός, με άλλα
λόγια εκείνο μόνο το κομμάτι της ιστορίας που ευνοεί τον ίδιο,
αποσιωπώντας έντεχνα το υπόλοιπο, το οποίο θα μπορούσε ίσως να τον
καταστρέψει ή να ανατρέψει τελείως το επιχείρημά του. Μια και η μισή
«αλήθεια» που σας παρουσιάζει είναι πειστική και ευαπόδεικτη, καταλήγετε
να πειστείτε για την ορθότητα του επιχειρήματός του. Με αυτό το τρόπο
μπορεί π.χ. να παραποιηθεί πλήρως το νόημα ενός γραπτού ή ενός λόγου
ενός άλλου ατόμου, εναντίον του οποίου αυτός καταφέρεται,
απομονώνοντας δολίως μερικές εκφράσεις του για να συρράψει και να
μοντάρει την ψευδή κατηγορία του. Ένα συνηθισμένο κόλπο στην ίδια
γενική κατηγορία είναι το ντύσιμο δέκα ευαπόδεικτων αληθειών με ένα
δυσαπόδεικτο μεγάλο ψέμα, το οποίο και παρέχει την «απόδειξη» των
ισχυρισμών του ομιλητή σας. Μια και είναι εύκολο να ελέγξετε την
εγκυρότητα των δέκα αληθειών που σας παραθέτει, κάνετε το σφάλμα να
υποθέστε ότι και το ενδέκατο δεδομένο, που δεν μπορείτε να ελέγξετε για
την εγκυρότητά του, είναι και αυτό επίσης αληθές, πέφτοντας έτσι στη
παγίδα του δόλιου θηρευτή σας; Τα τεχνάσματα αυτά είναι καθημερινά και
τετριμμένα στις πολιτικές εφημερίδες και στους πολιτικούς λόγους όλων
σχεδόν των πολιτικών.

XI. ΛΑΘΗ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΩΝ

Μια άλλη, συμπληρωματική, επίσης προσέγγιση και κατάταξη που δίνουν
μερικοί ερευνητές για τα Λάθη των «Συλλογισμών» και των
«Επιχειρημάτων» είναι η εξής:Το Τσίγκλισμα
Όταν προσπαθείς να κάνεις κάποιον να θυμώσει, χωρίς να παρουσιάζεις
άμεσα το επιχείρημά σου.Ο Αχυράνθρωπος:
Όταν επιτίθεσαι σε μια υπερμεγενθυμένη ή ή γελοιοποιημένη θέση του
αντιπάλου σου.Το Στήσιμο της Τράπουλας:
Η χρησιμοποίηση επιχειρημάτων που υποστηρίζουν τη θέση σου, αλλά
αγνοώντας ή μην επιτρέποντας τα ενάντια επιχειρήματα…Το Ψευδές Δίλημμα:
Το να υποθέτεις ότι υπάρχουν μόνο δύο εναλλακτικές λύσεις, όταν στην
πραγματικότητα υπάρχουν περισσότερες…
«Όποιος δεν είναι μαζί μας είναι εναντίον μας…» (που περιέχει και την
προσφυγή στον τρόμο»
Ή πάλι η προτροπή:
Choose your side!…Το «Επιχείρημα» της μη Απόδειξης
Ο ισχυρισμός ότι οτιδήποτε δεν έχει αποδειχθεί ακόμα σαν ψευδές, πρέπει
να είναι αναγκαστικό αληθινό (ή αντίστροφα). Ουσιαστικά ο ομιλητής
υποστηρίζει ότι πρέπει να κερδίσει εξ ορισμού, εάν ο αντίπαλός του δεν
μπορεί να δώσει αρκετά ισχυρά επιχειρήματα. Η απουσία της απόδειξης
όμως δεν είναι η απόδειξη της απουσίας…To Επιχείρημα Μέσω Μιας Ρητορικής Ερώτησης
Καθοδηγώντας έτσι το ακροατήριο να δώσει την απάντηση που θέλει ο
ομιλητής…Η Πλάνη του Γενικού Κανόνα (Η Αδαής Γενίκευση)
Αυτή σχετίζεται με το αδόκιμο συμπέρασμα ότι επειδή κάτι ισχύει σε
μερικές ή και σε πολλές έστω περιπτώσεις, θα ισχύει σε όλες τις
περιπτώσεις!
Π.χ. “Όλες οι καρέκλες έχουν τέσσερα πόδια”… εκτός βέβαια από τις
κουνιστές και όχι μόνον..Το Σφάλμα της Υπεραναγωγής ή Υπεραπλούστευσης
Όπως επεσήμανε και ο Αϊνστάιν, κάθε θεωρία πρέπει να είναι όσο το
δυνατόν πιο απλή, αλλά όχι απλούστερη της απλής!Το Ψυχογενετικό Σφάλμα:
Το ότι αν μάθετε τον ψυχολογικό λόγο που ο αντίπαλός σας συμπαθεί ένα
επιχείρημα, τότε αυτός είναι προκατειλημμένος και επομένως το επιχείρημά
του λάθος! (φοβερή λογική…)Η Μετάθεση στο Μέλλον
Ο ισχυρισμός ότι θα ανακαλυφτούν κάποια μέρα στοιχεία που θα
υποστηρίξουν τη θεωρία σας.Η Δησφήμηση των Πηγών:
Η δυσφήμηση των πηγών που χρησιμοποιεί ο αντίπαλός σας, αντί να
αντιμετωπίσετε τα ίδια τα επιχειρήματά του. Είναι μια παραλλαγή του
«επιχειρήματος εναντίον του ανθρώπου»…Η Προσφυγή στη Δύναμη:
Απειλές ή και η χρησιμοποίηση βίας αν συνεχίζεις να υποστηρίζει αυτά που
υποστηρίζεις. Σε πιο ήπιες περιπτώσεις η τιμωρία σου μπορεί να είναι η
φίμωσή σου, το κλείσιμο του μικροφώνου…. η απαγόρευση οποιασδήποτε
ομιλίας σου ή το ..μπανάρισμά σου…. lolΟ Κυκλικός Συλλογισμός
Όταν το συμπέρασμα περιλαμβάνει μια από τις υποθέσεις.
Π.χ. “Πρέπει να έχουμε την ποινή του θανάτου για να αποθαρρύνουμε τα
μεγάλα εγκλήματα»Το Επιχείρημα της Αυθεντίας:
Το έχουμε ξανατονίσει: όλες οι αυθεντίες είναι αυθεντίες μόνον σε ένα
πολύ ειδικό και περιορισμένο πεδίο, στο οποίο μάλιστα πολλές φορές
σφάλουν τρομερά, όπως επιβεβαιώνεται και από ένα μεγάλο πλήθος
ιστορικών παραδειγμάτων. Ο πατέρας της σύγχρονης χημείας Αντουάν
Λαβουαζιέ αρνιόταν επιμόνως να δεχθεί τις «ψευδαισθητικές» όπως
υποστήριζε, ιστορίες των χωρικών για μετεωρίτες που πέφτουν από οτν
ουρανό, παρατηρώντας με στόμφο ότι ο ουρανός δεν περιέχει πέτρες!
Άλλοι μεγάλοι επιστήμονες της εποχής τους κορόιδευαν επίσης τις
προσπάθειες των αδελφών Ράιτ, υποστηρίζοντας ότι καμιά μηχανή
βαρύτερη από τον αέρα δεν μπορεί να πετάξει… Όπως έχει τονίσει ο
Σοπενχάουερ (δυστυχώς) ο καθένας θεωρεί τα όρια της άποψής του σαν τα
όρια του κόσμου!
Από την άλλη μεριά, η δήλωση μιας αυθεντίας μπορεί να είναι
απηρχαιωμένη και να μην ισχύει πια ή η δήλωση αυτή να έγινε από
ευγένεια ή κάτω από ειδικές συνθήκες και περιστάσεις που αποκρύβονται
εσκεμμένα από τον ομιλητή.Το Επιχείρημα της Ψεύτικης ή Ανώνυμης Αυθεντίας :
Η επίκληση μιας αυθεντίας που δεν υπάρχει ή που αν υπάρχει δεν έχει πει
αυτό που ισχυρίζεται ο ομιλητής,
Π.χ. «οι εμπειρογνώμονες συμφωνούν ότι…”
«Οι επιστήμονες λένε ότι ….”Η Δήλωση της Μεταστροφής:
Ο ομιλητής υποστηρίζει ότι και αυτός αποδεχόταν παλιότερα αυτή τη
θεώρηση, αλλά σήμερα (που έμαθε περισσότερα και είναι πιο
«εξελιγμένος») δεν την υποστηρίζει πια.
Αυτό δεν είναι βεβαίως με τίποτα επιχείρημα αληθότητας της νέας θεώρησή
του και ψευδότητας της παλιάς. Δεν αποκλείεται κάποια στιγμή στο μέλλον
να επανέλθει στην παλιά την οποία θα δει με ένα καινούργιο μάτι. Τέτοιους
κύκλους κάνουν όλοι οι άνθρωποι…Η Κακή Αναλογία:
Ο ισχυρισμός ότι δύο καταστάσεις είναι εντελώς παρόμοιες, ενώ δεν είναι,
παρότι μπορεί να μοιάζουν σε μερικά πράγματα.
Π.χ. το άτομο μπορείς να μας θυμίζει το ηλιακό σύστημα, αλλά είναι πολύ
διαφορετικό από αυτό, αφού π.χ. τα ηλεκτρόνια δεν περιστρέφονται σε
ορισμένες συγκεκριμένες τροχιές γύρω από τον πυρήνα και μπορούν
επίσης να μεταπηδήσουν από μια τροχιά σε μια άλλη, κάτι βέβαια που δεν
μπορούν να κάνουν με τίποτα οι πλανήτες.Ψευδής Αιτία
Ο ισχυρισμός ότι επειδή συνέβησαν δύο πράγματα το ένα μετά το άλλο, το
πρώτο προκάλεσε το δεύτερο (Η ακολουθία δεν είναι αιτιολογία.).Η Σύγχυση Συσχέτισης και Αιτιότητας
Έγινε μια προσέγγιση του Άρη στη Γη και συνέβη κάπου ένας μεγάλος
σεισμός. Άρα ο Άρης προκάλεσε το σεισμό….
Το Ότι η Αιτία Προηγείται πάντα χρονικά του Αποτελέσματος
Όχι πάντα! Σε ένα βουλιαγμένο π.χ. από μια πέτρα μαξιλάρι η αιτία και το
αποτέλεσμα συμβαίνουν συγχρόνως.Αιτιώδης Υπεραπλούστευση:
Το να προσπαθείς να χρησιμοποιήσεις μια αιτία για να εξηγήσεις κάτι, όταν
αυτό έχει στην πραγματικότητα πολλές αιτίες.
Π.χ. “Το ατύχημα προκλήθηκε από το ταξί που ήταν παρκαρισμένο στο
δρόμο”. Και άλλοι όμως οδηγοί είδαν το ταξί και το παρέκαμψαν και μόνον
ο μεθυσμένος οδηγός κτύπησε πάνω του…Το Επιχείρημα : «Η Εξαίρεση Επιβεβαιώνει τον Κανόνα»
Η εξαίρεση δεν επιβεβαιώνει τον κανόνα, αλλά αντιθέτως τον αμφισβητεί
αποδεικνύοντας ότι αυτός δεν έχει καθολική ισχύ κι επομένως θα πρέπει να
χρησιμοποιείται πολύ προσεκτικά και ίσως μάλιστα να χρειάζεται να
εγκαταλειφθεί!Το Επιχείρημα της «Μόδας», του «In» ή των «Πολλών»
Ο ισχυρισμός ότι μια ιδέα είναι σωστή επειδή την ακολουθούν ή την
υποστηρίζουν πολλοί άνθρωποι. Ή η δικαιολογία ότι «όλοι το κάνουν»,
όπως υποστηριζόταν παλιότερα για τη δουλεία.Το Σφάλμα της Διαίρεσης:
Ο ισχυρισμός ότι αυτό που ισχύει για το σύνολο ισχύει και για κάθε
συστατικό μέρος του.Το Σφάλμα της Διασύνδεσης:
Όταν άσχετα μεταξύ τους στοιχεία αντιμετωπίζονται σαν ένα όλο, σα να
πρέπει να γίνουν μαζί αποδεκτά ή να απορριφθούν μαζί., ενώ καθένα από
αυτά πρέπει να γίνει αποδεκτό ή να απορριφθεί ανάλογα με την αξία του.Το Σφάλμα της Ολισθηρής Πλαγιάς ή η Μύτη της Καμήλας Ή η
Χιονοστιβάδα
Σύμφωνα με ένα παλιό ρητό, αν επιτρέψεις σε μια καμήλα να βάλει τη
μύτη της μέσα σε μια σκηνή, σύντομα ο θα ακολουθήσει ολόκληρη η
καμήλα.
Π.χ. “Εάν νομιμοποιήσουμε τη μαριχουάνα, τότε περισσότεροι άνθρωποι θα
δοκιμάσουν την ηρωίνη”.
Ή
“Εάν κάνω εξαίρεση σε σας, τότε θα πρέπει να κάνω σε όλους εξαίρεση!”Η Έκκληση στη Σύμπτωση:
Η βεβαίωση ότι κάποιο γεγονός οφείλεται σε δεκάδες συμπτώσεις.
Κάποιος προκάλεσε τέσσερα τροχαία ατυχήματα σε ένα μήνα και
εξακολουθεί να ισχυρίζεται ότι ήταν όλα συμπτώσεις.
Το επιχείρημα αυτό όμως δεν είναι πάντα εσφαλμένο. Υπάρχουν όντως και
τυχαία γεγονότα.Το Επιχείρημα της Μισής Αλήθειας
Αποκρύβοντας άλλα σημαντικά στοιχεία που οδηγούν σε τελείως
διαφορετικό συμπέρασμα από αυτό που θέλει ο ομιλητής.
Π.χ. το βιβλίο “Το Τρίγωνο των Βερμούδων” αναφέρει ότι στις 26
Σεπτεμβρίου 1955 βρέθηκε στην περιοχή το γιωτ Connemara IV, χωρίς
καθόλου πλήρωμα Δεν αναφέρει όμως το γεγονός ότι το γιωτ βρισκόταν
μέσα στην πορεία του τυφώνα Iona που έτρεχε με 180 μίλα την ώρα και
σήκωνε κύματα 40-ποδιών…..Η Εκλεκτική Παρατήρηση:
Το επιχείρημα των πολλών επιτυχιών, όταν αποκρύβονται οι πολλές επίσης
αποτυχίες…Η Εκλεκτική Ανάγνωση:
Όταν παρουσιάζεις το ασθενέστερο επιχείρημα του αντιπάλου σου σαν το
καλύτερο του, το αντικρούεις και διαλαλείς ότι τα επιχειρήματά του είναι
σαθρά και αδύναμα. Μοιάζει με την Εκλεκτική Παρατήρηση, αφού ο
ομιλητής αγνοεί τα επιχειρήματα που δεν συμπαθεί. Σχετίζεται επίσης με το
Επιχείρημα του Αχυράνθρωπου, εφόσον δεν αντιπροσωπεύουμε δίκαια το
επιχείρημα του αντιπάλου μας.Επιχείρημα με Ποιητική Γλώσσα και Καλολογικά Στοιχεία εις Βάρος
της Λογικής και της Συνέπειας
Ό,τι χαϊδεύει τα’ αυτιά είναι σωστό!Το Επιχείρημα της Ακαταλαβίστικης Επαγγελματικής Γλώσσας
που δημιουργεί κύρος και σπουδαιοφάνεια….Ο Ευφημισμός
Η χρησιμοποίηση λέξεων που ακούγονται καλύτερα και πιο ανώδυνα από
τις ουσιαστικές αντιπροσωπεύσεις τους.
Π..χ η μαζική δολοφονία δεν είναι γενοκτονία, αλλά φυλετική κάθαρση.
Ο θάνατος αθώων πολιτών είναι «παράπλευρες απώλειες». Η Microsoft δεν
βρίσκει bugs ή προβλήματα, στο λογισμικό της, αλλά ανακαλύπτει απλώς
«κάποιο θέμα με ένα κομμάτι του λογισμικού»…
Όλα τα παλιά Υπουργεία Πολέμου μετονομάστηκαν ευφημιστικά σε
«Υπουργεία Άμυνας». Ο ιμπεριαλισμός έτσι «αμύνεται» ακόμα και στις πιο
βάναυσες επιθέσεις του!
Το επιχείρημα αυτό σχετίζεται και με τη χρησιμοποίηση Συγκινησιακής
Γλώσσας για να κάνεις πιο εύγεστο και πιο εύπεπτο ένα ανίσχυρο
επειχείρημά σου…Η Αλλαγή του Θέματος (Παρέκκλιση)
Αλλάζει κάποιος εσκεμμένα το θέμα, για να αποφύγει την υποστήριξη ενός
ανίσχυρου συλλογισμού….Το Επιχείρημα της Γρήγορης Ομιλίας
Η γρήγορη ομιλία δεν επιτρέπει στο ακροατήριο να καταλάβει καλά τι
λέγεται. Αν λάβουμε μάλιστα υπόψη μας και τον ισχυρισμό μερικών
ψυχολόγων ότι για να καταλάβουμε αυτό που ακούμε, πρέπει για ένα
σύντομο διάστημα να το πιστέψουμε, τότε με τη γρήγορη ομιλία δεν
έχουμε χρόνο για να απορρίψουμε αυτό που ακούμε.Το Επιχείρημα των Πολλών Ερωτήσεων:
Εάν κάνετε αρκετές επιθέσεις, και υποβάλλετε αρκετές ερωτήσεις, μπορεί
να μην χρειαστεί να καθορίσετε τη θέση σας πάνω στο θέμα…..Η Επιβεβαίωση του Συμπεράσματος
Όταν αντί της σωστής πρότασης “εάν p τότε q”, χρησιμοποιείται η “q άρα
p”.Η Μετακίνηση των Δοκαριών …
Εάν ο αντίπαλός σας εξετάζει επιτυχώς κάποιο σημείο, του λέτε ότι πρέπει
να εξετάσει και κάποιο άλλο σημείο. Εάν μπορέσετε να καταστήσετε αυτά
τα σημεία όλο και πιο δύσκολα (ή διαφορετικά), τότε ο αντίπαλός σας
κάποια στιγμή θα αποτύχει. Σίγουρα θα βρείτε ένα θέμα όπου αυτός δεν
είναι τόσο καλός…
Το επιχείρημα αυτό σχετίζεται και με το επιχείρημα μέσω ερωτήσεων. Το να
κάνεις όμως ερωτήσεις είναι εύκολο – η απάντησή τους είναι δύσκολη.Έκκληση στην Πολυπλοκότητα:
Εάν ο ομιλητής δεν καταλαβαίνει το θέμα, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι
κανένας δεν το καταλαβαίνει οπότε οι απόψεις του είναι το ίδιος καλές με
οποιουδήποτε άλλου.Το Επιχείρημα του Κοινού Νου..
Πάρα πολλές φορές ρηχό και έωλο!Το Επιχείρημα της Οκνηρίας:
Ο ομιλητής ξέρει ελάχιστα για το θέμα. Εντούτοις έχει μια άποψη, και
προσβάλλεται, εάν αυτή δεν αντιμετωπιστεί με σεβασμό!Σωστό Συμπέρασμα, Σωστή Λογική!
Μια εσφαλμένη λογική μπορεί μερικές φορές να οδηγήσει σε σωστό
συμπέρασμα!
Έστω π.χ. η διαίρεση 64/16. Διαγράφουμε τα 6άρια στον αριθμητή και
στον παρανομαστή (κάνε ανεπίτρεπτο λογικά) και καταλήγουμε στο
συμπέρασμα ότι 64/16 = 4/1 = 4 (Σωστό!).
Σωστό συμπέρασμα λοιπόν δε σημαίνει απαραίτητα και σωστή λογική.Δύο Λάθη κάνουν κάτι Σωστό!
Οι πολεμικές αγριότητες και η τρομοκρατία υπερασπίζονται συχνά με αυτό
τον τρόπο. Παρόμοια, μερικοί άνθρωποι υπερασπίζονται τη θανατική ποινή
λόγω του ότι το κράτος σκοτώνει τους ανθρώπους που έχουν σκοτώσει….Ευσεβής απάτη:
Γίνεται μια απάτη για την επίτευξη κάποιου καλού σκοπού με βάση την
άποψη ότι «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα…»
Πολλά σύγχρονα θρησκευτικά «θαύματα» έχουν μια τέτοια βάση..Προσφυγή στη Γελοιοποίηση
Σα μέσον «απόδειξης» ενός επιχειρήματος… Γελοιοποιείς τον αντίπαλό σου
ή τις απόψεις του, άρα είσαι σωστός!!!Βεβαιωτικό Συμπέρασμα από μια Αρνητική Μείζονα Πρόταση
Κανένα ψάρι δεν είναι σκύλος και κανένας σκύλος δεν μπορεί να πετάξει.
Άρα όλα τα ψάρια μπορούν να πετάξουν!
Το μαθηματικό εδώ λάθος είναι το εξής:
Εάν Α δεν είναι υποσύνολο του Β και το Β δεν είναι υποσύνολο του Γ, τότε
το Α είναι υποσύνολο του Γ!
Είναι σφάλμα, διότι οποιεσδήποτε ισχύουσες μορφές ενός κατηγορηματικού
συλλογισμού που βεβαιώνουν μια αρνητική μείζονα πρόταση, πρέπει να
έχουν αναγκαστικά ένα αρνητικό συμπέρασμα.

XII. ΛΕΚΤΙΚΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ

Αυτά τα σφάλματα εμφανίζονται όταν το συμπέρασμα επιτυγχάνεται μέσω
μιας ακατάλληλης χρησιμοποίησης των λέξεων. Οι βασικές περιπτώσεις που
μπορούμε να συναντήσουμε εδώ είναι οι εξής:(1) Η Αμφιλογία,όταν μια λέξη ή φράση χρησιμοποιείται με μια έννοια σε
μια πρόταση και με μια άλλη έννοια σε μια άλλη πρόταση ή στο
συμπέρασμα.
π.χ.: «Το θράσος του Γιάννη τρέλανε την Άννα (τη θύμωσε). «Οι τρελοί
πρέπει να κλείνονται στο τρελοκομείο». «Άρα η Άννα πρέπει να κλειστεί
στο τρελοκομείο».(2) Η Αμφιβολία,όταν η σύνταξη μιας πρότασης είναι τέτοια, ώστε αυτή
να έχει πολλά νοήματα, όπως το περίφημο «ήξεις αφήξεις ου θνήξεις εν
πολέμω», όπου η απουσία στίξεως στη μαντεία που έδωσε η Πυθία στον
απερχόμενο στο πόλεμο πολεμιστή, δίνει δύο εντελώς αντίθετες σημασίες
στη πρόταση, ανάλογα με το πού θα τοποθετηθεί το κόμμα – πριν ή μετά το
«ου».
(3) Ο Τονισμός,που μπορεί να ενταχθεί στην αμφιβολία, και εμφανίζεται
όταν μια πρόταση μπορεί να έχει διαφορετικές σημασίες, ανάλογα με το
ποια λέξη τονίζεται σε αυτή, όπως π.χ. “οι άνθρωποι θεωρούνται ίσοι» και
“οι άνθρωποι θεωρούνται ίσοι”.(4) Η Σύνθεσηπου συμβαίνει όταν η αρχική πρόταση ότι τα μέρη ενός
όλου έχουν μια ορισμένη φύση χρησιμοποιείται ακατάλληλα για να
συμπεράνει κάποιος ότι και το ίδιο το όλον πρέπει να έχει αυτή τη φύση,
όπως π.χ. μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι μια ιστορία που αποτελείται από
καλές παραγράφους είναι μια καλή ιστορία.(5) Η Διαίρεση,το αντίθετο της σύνθεσης, που συμβαίνει όταν η
πρόταση ότι ένα όλον έχει μια ιδιαίτερη φύση χρησιμοποιείται ακατάλληλα
για να συμπεράνει κάποιος ότι και ορισμένα μέρη αυτού του όλου πρέπει
να έχουν αυτή τη φύση, όπως π.χ.. όταν ισχυρίζεται κάποιος για ένα
μακροσκελή λόγο ότι κάθε πρότασή του είναι μακρά. Το σφάλμα όμως
αυτό και το προηγούμενό του μπορούν να θεωρηθούν σαν ειδικές
περιπτώσεις της αμφιλογίας.

XIII. ΤΥΠΙΚΑ ΛΑΘΗ.

Κλασσικό τυπικό λάθος είναι το λάθος του συνεπακόλουθου, που
αναφέρεται σε υποθετικές προτάσεις της μορφής “εάν Α (υπόθεση), τότε Β
(συμπέρασμα)”. Αυτό το χρησιμοποιούν κατά κόρον οι προπαγανδιστές και
ιδιαίτερα οι πολιτικοί δημαγωγοί. Το λάθος αυτό έχει δυο μορφές:
1) Την άρνηση της υπόθεσης, όπου από τις προτάσεις “εάν Α, τότε Β” και
“όχι Α” (δηλαδή από το γεγονός ότι ισχύει η συνεπαγωγή Α  Β και δεν
ισχύει η υπόθεση Α), επιχειρηματολογεί κάποιος εσφαλμένα το
συμπέρασμα “όχι Β” (ότι δηλαδή δεν ισχύει η πρόταση Β).
Π.χ.:
Α: “Εάν το ΠΑΣΟΚ ήταν ένα Δεξιό κόμμα, τότε θα ιδιωτικοποιούσε
οπωσδήποτε τα ναυπηγεία”,
Β: “Το ΠΑΣΟΚ δεν είναι ένα δεξιό κόμμα”
Και το συμπέρασμα:
“Άρα το ΠΑΣΟΚ δεν θα ιδιωτικοποιήσει ποτέ τα ναυπηγεία”.
Ή πάλι ανόητες επιχειρηματολογίες στη Βουλή του τύπου Παναθηναϊκός -
Ολυμπιακός: “Θα νικήσουμε εμείς, γιατί είμαστε οι καλύτεροι”. Πραγματικά
φοβερή λογική, ευφυέστατος συλλογισμός!
Βασικά σημαίνει τα εξής:
Α: “Νικάει πάντα ο καλύτερος”,
Β: “Εμείς είμαστε οι καλύτεροι»
Σ: “Άρα θα νικήσουμε εμείς”.
Βέβαια ξέρουν ότι αυτά που λένε, μεγάλοι άνθρωποι, είναι παιδικές
ανοησίες και όμως τους βλέπουμε και τους ακούμε. Είμαστε δυστυχώς
μικρά παιδιά και το ξέρουν! Γι’ αυτό και μας εξαπατούν. Θα μεγαλώσουμε
ποτέ άραγε;(2) Τη βεβαίωση του συμπεράσματος,όπου από τις προτάσεις “εάν Α, τότε
Β” και “Β”, (δηλαδή από την ισχύ της συνεπαγωγής Α  Β και του
συμπεράσματος Β, επιχειρηματολογεί κάποιος λαθεμένα την ισχύ της
υποθέσεως Α.
Π.χ.:
Α: “Εάν κάποιος είναι Αθηναίος, τότε είναι κάτοικος της Αττικής”
Β: “Ο Γιώργος είναι κάτοικος της Αττικής”
Σ: “Άρα ο Γιώργος είναι Αθηναίος”.
Ή ακόμα ̈
3 = -3 ( Υπόθεση λάθος)
Αν δυο αριθμοί είναι ίσοι, τότε και τα τετράγωνά τους είναι ίσα (σωστή
συνεπαγωγή ή λογική διαδικασία).
Άρα 32 = (-3)2 (Συμπέρασμα σωστό).
Δηλαδή εδώ έχουμε συμπέρασμα σωστό, λογική διαδικασία σωστή και
όμως υπόθεση εσφαλμένη!. Η ορθότητα επομένως του συμπεράσματος και
της λογικής διαδικασίας δεν εξυπακούει και την ορθότητα της υπόθεσης.

XIV. ΛΟΓΙΚΑ ΠΑΡΑΔΟΞΑ

Από την αρχαιότητα είχαν επισημανθεί πολλά λογικά παράδοξα, προτάσεις
δηλαδή που αυτοαντιφάσκουν, που σε αφήνουν μετέωρο, μην μπορώντας
να τις χαρακτηρίσεις σαν αληθείς ή ψευδείς. Αυτές έχουν την αντιφατική
δομή να αληθεύουν όταν είναι ψευδείς και να είναι ψευδείς όταν
αληθεύουν!
Π.χ. η πρόταση : «Αυτή η πρόταση είναι ψευδής». Ο Επιμενίδης
φθάνοντας στην Αθήνα από την Κρήτη τον 6ο π.χ. αιώνα μπέρδεψε τους
Αριστοτελικούς φιλοσόφους δηλώνοντας: «Όλοι οι Κρητικοί λένε ψέματα!»
Ή πάλι: ο Αριστοτέλης δηλώνει: «Ο Πλάτωνας λέει πάντα την αλήθεια»,
αλλά ο Πλάτωνας έχει άλλη άποψη: «Ο Αριστοτέλης λέει πάντα ψέματα!».
Ποιος απ’ αυτούς λέει αλήθεια και ποιος ψέματα;
Από τη μεριά του, ο Ευβουλίδης ο Μιλήσιος άσκησε έντονη κριτική στη
θεωρία κατηγοριών του Αριστοτέλη και εναντίον του ορισμού απ’ αυτόν
της κίνησης. Επινόησε μάλιστα προς το σκοπό αυτό διάφορα ωραία
παράδοξα, ένα από τα οποία ήταν επίσης αυτό του ψεύτη:
Εάν κάποιος παραδεχτεί ότι αυτή τη στιγμή ψεύδεται, αυτό που λέει είναι
αλήθεια ή ψέμα;.
Υπάρχουν πολλά τέτοια «Παράδοξα του Ψεύτη», όπως γενικά ονομάζονται,
τα οποία αφορούν αυτοαναφορικές προτάσεις.
Σύμφωνα με το Παράδοξο του Κουρέα του Ράσελ σε ένα χωριό, όπου όλοι
οι άντρες είναι όλοι φρεσκοξυρισμένοι κάθε μέρα, υπάρχει ένας μόνον
κουρέας, ο οποίος ξυρίζει όλους τους άντρες που δεν ξυρίζονται μόνοι
τους. Το ερώτημα είναι: Ποιος ξυρίζει τον κουρέα; Μια ανάλογη μορφή
αυτού του παράδοξου συντάραξε τη μαθηματική κοινότητα στις αρχές του
20ου αιώνα αποκαλύπτοντας μια ισχυρή αντίφαση στη θεωρία των
συνόλων.
Όταν ο μαθηματικός Gottlob Frege τελείωσε μετά από μια περίπου δεκαετία
σκληρής δουλειάς την αξιωματικοποίηση της αριθμητικής θεωρίας,
εξάγοντας εκατοντάδες θεωρήματα της αριθμητικής από μερικά μόνον
αρχικά βασικά αξιώματα, και ενώ ήταν έτοιμος να δημοσιεύσει το δεύτερο
τόμο της μελέτης του, έλαβε μια επιστολή από το διάσημο μαθηματικό και
φιλόσοφο Μπέρναρντ Ράσελ που του επιστούσε την προσοχή για ένα
σοβαρό λάθος που αυτός είχε ανακαλύψει στον πρώτο τόμο του.
Ας κατανοήσουμε αρχικά ότι ορισμένα σύνολα μπορούν να
περιλαμβάνουν σαν ένα στοιχείο τους και τον εαυτό τους, όπως π.χ. το
σύνολο όλων των ιδεών, που προφανώς είναι επίσης μια (σύνθετη) ιδέα ή
το σύνολο όλων των συνόλων, που είναι προφανώς επίσης σύνολο. Μερικά
πάλι άλλα σύνολα δεν περιλαμβάνουν και τον εαυτό τους σαν ένα από τα
στοιχεία τους, όπως π.χ. το σύνολο όλων των ανθρώπων ή ανθρωπότητα,
που προφανώς δεν είναι το ίδιο άνθρωπος ή το σύνολο όλων των βιβλίων
που δεν είναι ένα βιβλίο και αυτό. Έτσι λοιπόν μπορούμε να χωρίσουμε όλα
τα δυνατά σύνολα σε δυο μεγάλες κατηγορίες: σε αυτά που
περιλαμβάνονται και σαν στοιχεία του εαυτού τους και σε αυτά που δεν
περιλαμβάνονται σα στοιχεία του εαυτού τους. Ας ονομάσουμε Α το
σύνολο όλων των συνόλων που δεν αποτελούν μέλη του εαυτού
τους, όπως και το σύνολο όλων των ανθρώπων. Ο Ράσελ έθεσε το εξής
ερώτημα: Είναι το σύνολο Α μέλος του εαυτού του, στοιχείο δηλαδή και
αυτό του συνόλου Α; Αν είναι, τότε με βάση τον ορισμό του συνόλου Α,
αυτό δεν μπορεί να είναι μέλος του Α. Αν πάλι το Α δεν είναι μέλος του Α,
τότε πρέπει, με βάση τον ορισμό του, να είναι μέλος του Α. Το Α λοιπόν
ανήκει και δεν ανήκει στο Α, δημιουργώντας έτσι μια οξυτάτη αντίφαση.
Ο 82ετής Frege πικράθηκε πολύ από αυτή την ασυνέπεια, αλλά ήταν ήδη
αργά για να κάνει διορθώσεις και να ξαναγράψει από την αρχή το έργο της
ζωής του. Έτσι συμπεριέλαβε την επιστολή του Ράσελ στον δεύτερο τόμο
του, δηλώνοντας τα εξής: «Δύσκολα μπορεί να βρεθεί ένας επιστήμονας σε
πιο δυσάρεστη θέση από αυτή του να δει να προδίδεται η θεμελίωση του
έργου του, τη στιγμή ακριβώς που το έχει ολοκληρώσει. Σε αυτή τη θέση
βρέθηκα μετά από μια επιστολή του κ. Μπέρναρντ Ράσελ τη στιγμή που το
έργο μου ετοιμαζόταν να εκδοθεί». Παρότρυνε στη συνέχεια τις επόμενες
γενεές μαθηματικών να ασχοληθούν με την επίλυση αυτής της αντίφασης.
Ο Ράσελ, βέβαια, δε θα άφηνε την πρόκληση, υποθέτοντας αρχικά ότι θα
έβρισκε γρήγορα την απάντηση. Πάλεψε αρκετά, αλλά δεν τα κατάφερε.
Μετά από τέσσερα χρόνια αποφάσισε πώς βρήκε επιτέλους τη λύση: Απλά
δε θα επέτρεπε στο παράδοξο να συμβεί. Θα το απαγόρευε! Θα
αναθεωρούσε αξιωματικά τον ορισμό του συνόλου, ώστε να μην το
περιλαμβάνει, να μην το δημιουργεί! Ωραίος πραγματικά τρόπος για να
απαλλάσσεσαι από τις αντιφάσεις που δεν μπορείς να αντιμετωπίσεις! Ο
Ράσελ απαγόρεψε λοιπόν στον αναθεωρημένο ορισμό του συνόλου που
πρότεινε ένα σύνολο να μπορεί να θεωρηθεί και σαν ένα μέλος από τα
στοιχεία του και η αντίφαση ως εκ θαύματος εξαφανίστηκε…
Κατάλαβε επίσης ότι το βασικό πρόβλημα ήταν η αυτοαναφορική πρόταση
ως προς την ιδιότητα του συνόλου και γενικότερα όλων των
αυτοαναφορικών προτάσεων που δημιουργούν παράδοξα. Έτσι σε μια
«λογική» συζήτηση απαγορεύονται οι αυτοαναφορικές προτάσεις. Ο
κόσμος μας γίνεται με αυτό τον τρόπο «λογικότερος», αλλά σίγουρα
φτωχότερος!
Μπορεί ο Ράσελ να «έλυσε» με τη «Θεωρία των Τύπων» του τα παράδοξα
της αυτοναφοράς, απαγορεύοντάς τα, αλλά αυτή, όπως έχει παρατηρηθεί,
είναι η δική του λογική και οι δικοί του κανόνες και δεν πρέπει σώνει και
καλά να παίξουμε το παιχνίδι με τους δικούς του όρους. Όπως επεσήμανε ο
von Foerster: «όπως γνωρίζετε, η αυτοαναφορά είναι ένα σύνηθες
φαινόμενο. Απλά, επειδή ο κύριος Ράσελ επινόησε αυτούς τους κανόνες,
πρέπει αυτό να σημαίνει ότι δεν πρέπει να επιτρέψουμε ποτέ σε κανένα
άτομο να εξετάσει τις ίδιες τις εμπειρίες του (επειδή έτσι αυτοαναφαίρεται);
Πρέπει το σύστημα που παρατηρείται και το σύστημα που παρατηρεί να
είναι πάντοτε διαφορετικά; Εάν έχουμε δύο παρατηρούμενα συστήματα,
π.χ., δύο ανθρώπους, πώς αποφασίζουμε ποιο είναι “μετά” σε ποιο;».
Σύμφωνα επίσης με τον Keeney, εάν υπακούαμε πάντα στη «Θεωρία των
Τύπων» του Ράσελ που εξοβελίζει τις αντιφάσεις, ο εμπειρικός κόσμος θα
ήταν επίπεδος και στάσιμος ή, όπως έχουν επισημάνει άλλοι: «χωρίς
χιούμορ, ποίηση, μάθηση και δημιουργικότητα, οι οποίες μπορούν να
υπάρξουν μόνο όταν συμβαίνουν σφάλματα της λογικής, όταν δηλαδή
αναμιγνύονται τα δυο επίπεδα!»
Η λογική, για χάρη της «αντικειμενικότητας» ή της συνέπειας και της μη-
αντίφασης, επιδιώκει να διαχωρίσει τον παρατηρητή από τα
παρατηρούμενα. Δεν του επιτρέπει να συμπεριλαμβάνει τον εαυτό του στις
παρατηρήσεις του, κάτι όμως που είναι αναπόφευκτο στα κβαντικά
φαινόμενα, όπου ο παρατηρητής είναι συμμέτοχος, επηρεάζοντας άμεσα
το αποτέλεσμα της παρατήρησης και ποτέ δεν μπορεί να απομονωθεί από
αυτήν! Στην κβαντική επίσης φυσική το ηλεκτρόνιο είναι ένα περιορισμένο
σωματίδιο και ένα απεριόριστο κύμα συγχρόνως. Υπάρχει και δεν υπάρχει,
είναι συγχρόνως εδώ και εκεί και έχει γενικά όλες σχεδόν τις
αντιφατικότητες που απαγορεύει η «λογική» της μη αντίφασης, αλλά
επιτρέπει άνετα η διαλεκτική ή η «κβαντική» λογική και η Αρχή της
Συμπληρωματικότητας (των αντιθέτων) του Μπορ. Ποια λοιπόν από τις
δυο αυτές λογικές είναι η πιο σωστή; Η κλασσική, του απομονωμένου, μη
αυτοαναφορικού παρατηρητή ή η κβαντική λογική του συμμέτοχου
παρατηρητή; Διαλέξτε και πάρτε!
Ο ίδιος ο θεμελιωτής της θεωρίας των συνόλων, μεγάλος μαθηματικός
Cantor, είχε ανακαλύψει ένα ακόμα παράδοξο στη θεωρία του: Αν
θεωρήσουμε το δυναμοσύνολο ενός συνόλου, το σύνολο δηλαδή όλων των
υποσυνόλων του, αποδεικνύεται εύκολα ότι αυτό έχει πάντα περισσότερα
στοιχεία από το ίδιο το σύνολο. Αν όμως θεωρήσουμε τώρα το σύνολο
όλων των συνόλων, τότε το δυναμοσύνολό του αναγκαστικά δεν μπορεί να
περιέχει περισσότερα στοιχεία από τον εαυτό του, αφού θα περιλαμβάνει
όλα τα δυνατά σύνολα. Έτσι λοιπόν το δυναμοσύνολο ενός συνόλου θα
έχει συγχρόνως ίδια ακριβώς στο πλήθος στοιχεία με αυτό και περισσότερα
από αυτό!
«Και λοιπόν;», θα μου πείτε. «Πού είναι το πρόβλημα; Ορίζουμε απλώς
αξιωματικά ότι το σύνολο όλων των συνόλων δεν είναι σύνολο και
απαγορεύουμε έτσι και αυτή την αντίφαση! Δε λύνονται όμως έτσι τα
προβλήματα της λογικής, η οποία θέλει σώνει και καλά να περιορίσει τον
κόσμο σε μια δική της τεχνική κατασκευή. Ο κόσμος είναι από τη φύση του
αντιφατικός και όσο και να προσπαθούν οι μαθηματικοί της λογικής να
διώξουν δια νόμου ή δια ροπάλου το δαίμονα της ασυνέπειας και
αντίφασης, αυτός θα βρίσκει πάντα τον τρόπο να παρεισφρέει μυστικά και
δόλια και να διαταράσσει τα υποτιθέμενα συνεπή τους συστήματα.
Η Ανατολή ποτέ δεν ήταν τόσο άκαμπτη και απόλυτη όσο η Δύση. Ποτέ δε
φοβήθηκε το «δαίμονα της αντίφασης», ούτε και προσπάθησε να τον
εξοβελίσει από τη φιλοσοφία της ή τα λογικά της συστήματα. Αντίθετα, τον
χρησιμοποίησε με τέχνη σα βοηθό για να μεταδώσει τα βαθύτερα μηνύματά
της και τις ενοράσεις της. Δεν υπάρχει μόνον το φως και το σκοτάδι, αλλά
και οι αποχρώσεις της σκιάς, όπου υπάρχει αμφότερα φως και σκοτάδι!
Ακόμα και το απόλυτο φως είναι σκοτάδι! Και μέσα επίσης στο οποιοδήποτε
σκοτάδι, οσοδήποτε βαθύ για τα μάτια μας, υπάρχει πάντα αόρατο φως με
μικρότερες ή μεγαλύτερες συχνότητες από αυτές του οπτικού φάσματος. Η
Αντίφαση δεν είναι ένας δαίμονας. Ανόητοι είναι οι δονκιχώτες της λογικής
που πολεμούν με τις χίμαιρές τους.
Ένα άλλο γνωστό σόφισμά του Ευβουλίδη του Μιλήσιου είναι ο
“εγκεκαλυμμένος”, ένα εριστικό παιχνίδι με βάση το ρήμα “γνωρίζω” και
τις σημασίες του:
Λες ότι γνωρίζεις τον αδερφό σου. Τον άνθρωπο που ήλθε αυτή ακριβώς
τη στιγμή με το κεφάλι καλυμμένο δεν τον γνώρισες. Κι όμως είναι ο
αδερφός σου!
ή ακόμα
Πότε θεωρείται φαλακρός ένας άνθρωπος, όταν έχει μία μόνο τρίχα, δύο,
τρεις ή μέχρι πόσες τρίχες;
Το τελευταίο συγκαταλέγεται στα παράδοξα των «σωρειτών». Ένα
παρόμοιο είχε παρουσιάσει και ο Σκεπτικός Αρκεσίλαος σχετικά με το εάν
ένας, δύο, τρεις,… κ.λ.π. κόκκοι σιταριού αποτελούν ένα σωρό.
Το όλο επιχείρημα παρουσιάζεται με λογική συνέπεια μέσω της μεθόδου
της τελείας επαγωγής ως εξής:
Υπόθεση:
1. Ένας κόκκος σιταριού δεν αποτελεί ένα σωρό.
2. Εάν κ κόκκοι σιταριού δεν αποτελούν ένα σωρό, τότε ούτε κ+1 κόκκοι
σιταριού αποτελούν ένα σωρό.
Συμπέρασμα:
Οσοιδήποτε κόκκοι σιταριού, ακόμα και άπειροι δεν αποτελούν ένα σωρό!
Αν π.χ. εφαρμόσουμε εδώ τον Κανόνα Αποσπάσεως 1.000.00. φορές θα
φτάσουμε στο συμπέρασμα ότι 1.000.000 κόκκοι σιταριού δεν αποτελούν
ένα σωρό!
Υπάρχουν αμέτρητα παράδοξα σωρειτών τα οποία μπορούν να εκφραστούν
με αυτόν τον τρόπο, όπως π.χ. το παραπάνω παράδειγμα του Ευβουλίδη
για τον φαλακρό άνθρωπο:
1. Ένας άνθρωπος με μια μόνο τρίχα στο κεφάλι του είναι φαλακρός.
2. Εάν ένας άνθρωπος είναι φαλακρός, τότε και με μια ακόμη τρίχα στο
κεφάλι του είναι πάλι φαλακρός.
Συμπέρασμα: Ένας άνθρωπος με 100.000 τρίχες στο κεφάλι του είναι
φαλακρός!
Μια απλή ανάλυση δείχνει ότι τα παράδοξα αυτά δημιουργούνται από την
ασάφεια των ορισμών του «σωρού» και της «φαλάκρας», με άλλα λόγια
από την μη ύπαρξη μιας διαχωριστικής γραμμής μεταξύ σωρού και μη
σωρού ή μεταξύ φαλάκρας και μη φαλάκρας. Για μα ξεπεράσουμε λοιπόν
αυτή την ασάφεια θα πρέπει να ορίσουμε μια κατάσταση όπου ένα πλήθος
κόκκων σιταριού είναι και δεν είναι συγχρόνως ένας σωρός ή μία
διαχωριστική γραμμή όπου ένας άνθρωπος είναι και δεν είναι
συγχρόνως φαλακρός. Πάνω από αυτό το όριο η διαχωριστική γραμμή
θα υπάρχει ο σωρός ή αντίστοιχα η μη φαλάκρα και κάτω από αυτό ο μη
σωρός ή η φαλάκρα. Στο ίδιο όμως το όριο, όπου γίνεται η μετάβαση από
τη μια κατάσταση στην άλλη, το αντικείμενο θα είναι αναγκαστικά
συγχρόνως και σωρός και μη σωρός και φαλακρός και μη φαλακρός,
αρνούμενο έτσι το Νόμο της Μη Αντίφασης!
Τι θα κάνουμε λοιπόν; Αν ορίσουμε με σαφήνεια τη φαλακρότητα, θα
καταλήξουμε στην άρνηση του θεμελιώδους νόμου της Λογικής μας και εάν
την αφήσουμε έτσι όπως είναι ασαφής θα οδηγηθούμε σε λογικά
παράδοξα!
Είναι εμφανές ότι τα παράδοξα των σωρειτών έρχονται κατά ζεύγη.
Μπορούν δηλαδή να εκφραστούν και αντίστροφα, με αφαίρεση τώρα αντί
για πρόσθεση της βασικής δομικής τους μονάδας. Μπορούμε δηλαδή να
ξεκινήσουμε από έναν σωρό που αναγνωρίζουμε σαν τέτοιο και αν
αρχίσουμε μετά να αφαιρούμε έναν-έναν κόκκο σιταριού ή άμμου ή μία-
μία τρίχα από το κεφάλι ενός ανθρώπου με μαλλιά, θα φτάσουμε τελικά σε
ένα μόνον κόκκο ή σε μία μόνον τρίχα και θα έχουμε πάλι σωρό!
Τέτοια ακριβώς προβλήματα αντιμετώπισαν οι σύγχρονοι επιστήμονες της
Λογικής και προχώρησαν στη συνέχεια στη δημιουργία άλλων μη
κλασσικών Λογικών που μπορούν να επιλύουν αυτά τα παράδοξα.

XV. Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ….ΕΚΡΗΞΗΣ (EXPLOSION)

Στην κλασσική λογική και σε μερικά άλλα λογικά συστήματα, όπως π.χ.
στην «Διαισθητική Λογική (Intutionistic Logic), ισχύει η λεγόμενη Αρχή
της Έκρηξης (explosion), σύμφωνα με την οποία «από μια αντίφαση
μπορεί να εξαχθεί το οποιοδήποτε συμπέρασμα» με άλλα λόγια, αν
δεχτούμε τη μη ισχύ του Νόμου της Μη Αντίφασης, δηλαδή αν
επιτρέψουμε να ισχύουν ταυτόχρονα το Α και το όχι Α, τότε μπορούμε από
οποιαδήποτε υπόθεση να εξάγουμε λογικά οποιοδήποτε συμπέρασμα. Με
απλά λόγια τότε όλα είναι δυνατά ή αληθινά!
Αυτό εκφράζεται συμβολικά ως εξής:
{P, -P} |- Q
Και διαβάζεται:
«Εάν ισχυριστεί κάποιος ότι αμφότερες οι προτάσεις P και –P είναι αληθείς,
τότε μπορεί να εξάγει λογικά οποιοδήποτε συμπέρασμα»
Η Αρχή αυτής της Έκρηξης αποτελεί Θεώρημα της Τυπικής λογικής!
Έτσι, σύμφωνα με την κλασσική Λογική, μια Λογική που αποδέχεται την
έκρηξη είναι τελείως υποκειμενική και ασυνεπής, ή, θα μπορούσε να πει
κανείς πιο απλά, «Σοφιστική» ή «Πρωταγορική»
Αυτό είναι το κατεξοχήν επιχείρημα την Τυπική Λογικής εναντίον των
αμφισβητιών της!
Είναι γεγονός ότι όλη η γνωστή αριθμητική θεωρία και άλγεβρα
καταρρίπτονται αν επιτρέψουμε την έκρηξη… Η φιλοσοφία μπορεί εύκολα
να την επιτρέψει, π.χ. με την Διαλεκτική, αλλά τα μαθηματικά την
αρνούνται κατηγορηματικά, τουλάχιστον τα μαθηματικά που ξέρουμε.
Η λογική του Ράσελ απαγορεύει την έκρηξη και όπως λέει μια ιστορία
κάποτε αυτός υποστήριξε σε ένα φιλικό γεύμα ότι στη λογική του από μια
αντίφαση μπορεί να συμπεράνει κανείς οτιδήποτε. Ένας συνδαιτυμόνας
τότε φίλος του τον προκάλεσε να του αποδείξει από την αντίφαση 2 = 3
ότι είναι ο Πάπας! Αφού σκέφτηκε για λίγο ο Ράσελ, απάντησε ως εξής: Αν
αφαιρέσουμε και από τα δύο μέλη αυτής της αντιφατικής ισότητας το 1
παίρνουμε ότι 1 = 2. Εγώ λοιπόν και ο Πάπας είμαστε δύο. Σύμφωνα όμως
με την ισότητα είμαι και ένας. Άρα εγώ και ο Πάπας είμαστε ένας!
Φανταστείτε ένας αριθμός να είναι και να μην είναι άρτιος, να είναι και να
μην είναι μεγαλύτερος ενός άλλου ή ίσος με ένα άλλο, να διαιρείται και να
μην διαιρείται με αυτόν κ.ο.κ. ή μια αλγεβρική παράσταση να είναι και να
μην είναι ταυτότητα, μια εξίσωση να έχει και να μην έχει λύσεις και πάει
λέγοντας. Είναι γεγονός ότι με μια τέτοια παραδοχή δεν μπορεί να σταθεί
ούτε το αριθμητικό σύστημα με τα θεωρήματά του, ούτε καμιά κλασσική
άλγεβρα. Σε μια τέτοια περίπτωση θα μπορούσε ο καθένας με βάση
οποιαδήποτε υπόθεση να αποδείξει οποιαδήποτε συμπέρασμα. Γι’ αυτό
ακριβώς μια τέτοια «ασυνεπής» Λογική λέγεται από τους υποστηρικτές του
κλασσικού ορθολογισμού «εκρηκτική», διότι καταστρέφει τα πάντα, με το
να αρνείται κάθε συνεπή αποδεικτική διαδικασία ή εξαγωγή συνεπών
συμπερασμάτων.
Είναι ακριβώς το ίδιο με το να επιτρέψουμε στο μηδέν να έχει αντίστροφο,
να είναι δυνατή δηλαδή η διαίρεση με το μηδέν. Αμέσως όλο το αριθμητικό
σύστημα γκρεμίζεται, διότι εύκολα μπορούμε να αποδείξουμε τότε ότι κάθε
αριθμός είναι ίσος με οποιοδήποτε άλλο αριθμό ή ακόμα μεγαλύτερος και
μικρότερος συγχρόνως από οποιονδήποτε άλλο αριθμό! Αυτός είναι ο
λόγος που οι μαθηματικοί ανακατεύονται όταν ακούν για μια διαίρεση με το
μηδέν…
Για παράδειγμα, θα σας αποδείξω ότι 2 = 5:
Έστω ότι α = β. Πολλαπλασιάζουμε και τα δύο μέλη αυτής της σχέσης με
το 3 και έχουμε 3α = 3β ή 5α-2α = 5β-2β ή 2β-2α = 5β-5α ή 2.(β-α) =
5.(β-α) και διαιρώντας και τα δύο μέλη με το β-α παίρνουμε αμέσως ότι 2
= 5!
Το λάθος μας σε αυτή την αποδεικτική διαδικασία είναι η τελευταία πράξη
της διαίρεσης με το α-β, διότι επειδή είναι εξ’ αρχής α=β θα είναι και α–β =
0 κι επομένως διαιρέσαμε ανεπίτρεπτα με το μηδέν (καταστρατηγήσαμε
δηλαδή ένα από τα βασικά αξιώματα της αριθμητικής θεωρίας) γι’ αυτό και
καταλήξαμε σε ένα ασυνεπές συμπέρασμα.
Τι Λογική λοιπόν θα είναι αυτή, επιχειρηματολογούν οι υποστηρικτές του
Νόμου της Μη Αντίφασης, αφού μέσω αυτής θα μπορείς να αποδείξεις ό,τι
θέλεις, χωρίς καμιά συνέπεια και χωρίς κανένα βάρος ή εγκυρότητα ως
προς το εξαγόμενο με αυτόν τον τρόπο συμπέρασμα; Σύμφωνα έτσι με την
κλασσική άποψη ένα ασυνεπές σύστημα που επιτρέπει την έκρηξη έχει
κάθε πρόταση σα θεώρημα και είναι επομένως «επουσιώδες» ή
«αναξιόλογο» (trivial), απ’ όπου και η trivial logic.
Και το επιχείρημά τους αυτό είναι όντως πολύ ισχυρό. Πώς μπορούμε να το
αντιμετωπίσουμε; Πριν όμως συζητήσουμε πάνω σε αυτό και για το πώς θα
μπορούσαμε να είμαστε λογικοί, παρόλο που επιτρέπουμε την έκρηξη, ας
δούμε τι απάντησαν άλλες σύγχρονες Λογικές ως προς αυτό το θέμα.

XVI. ΠΑΡΑΣΥΝΕΠΕΙΣ ΛΟΓΙΚΕΣ

Κάθε μεγάλη πρόοδος στην επιστήμη έχει προκύψει από ένα καινούργιο
θράσος της φαντασίας.
John Dewey, The
Quest for Certainty
Δεν υπάρχει ούτε μια ιδέα, οσοδήποτε παράλογη και αποκρουστική, που
δεν έχει μια λογική πτυχή και δεν υπάρχει ούτε μια άποψη, οσοδήποτε
εύλογη και ανθρωπιστική, που να μην ενθαρρύνει και να κρύβει μετά την
ηλιθιότητά μας και τις εγκληματικές τάσεις μας .
Paul Feyerabend, Three Dialogues
on Knowledge
Οι υποστηρικτές των σύγχρονων Παρασυνεπών Λογικών (Paraconsistent
Logic), όπως ονομάζονται, απορρίπτουν την Αρχή της Έκρηξης. Αρνούνται
την υπόθεση ότι δεν μπορεί να υπάρχει κανένα μοντέλο της σύζευξης του
Α με την άρνησή του (που είναι το σημασιολογικό επιχείρημα των
υποστηρικτών αυτής της Αρχής) και επινοούν σημασιολογικά συστήματα
στα οποία υπάρχουν πράγματι τέτοια μοντέλα.
Μια Λογική θεωρείται έτσι παρασυνεπής όταν ο Νόμος Διαλογισμού η
Συμπερασματικός Κανόνας της επιτρέπει την έκρηξη, αλλά δεν
επιτρέπει την εξαγωγή οποιουδήποτε συμπεράσματος από ένα
ζευγάρι αντίφασης. Με άλλα λόγια απορρίπτει και αυτή την
επουσιώδη (non-trivial) ασυνέπεια.
Οι παρασυνεπείς Λογικές επομένως αποδέχονται την αλήθεια μερικών
αντιφάσεων και ότι το ασυνεπές (αντιφατικότητα) μιας θεωρίας δεν
αποτελεί πάντα ένδειξη για την ανακρίβειά της.
Η άποψη αυτή ονομάζεται σύμφωνα με τον σύγχρονο νεολογισμό
Διαληθισμός (dialetheism) και οι υποστηρικτές της Διαληθιστές (δι-
αλήθεια).
Είναι εμφανές ότι οι διαληθιστές δε δέχονται την καθολική ισχύ επίσης του
Νόμου της Απαγωγής σε Άτοπο, ο οποίος, όπως είδαμε, στηρίζεται στο
Νόμο της Μη –Αντίφασης. Σύμφωνα με αυτούς η εξαγωγή μιας αντίφασης
από μια δοσμένη υπόθεση δεν εξυπακούει αναγκαστικά και τη μη ισχύ της
υπόθεσης.
Μέσα από την πίεση των πολλαπλών εμφανιζόμενων παραδόξων της
κλασσικής λογικής αρκετοί πρωτοπόροι δυτικοί μαθηματικοί τόλμησαν να
δημιουργήσουν συστήματα λογικής που να συμπεριλαμβάνουν την
αντίφαση. Τα συστήματα αυτά, τα οποία ξεκίνησαν τουλάχιστον από το
1910 με την τρισήμαντη λογική του Πολωνού μαθηματικού Lukasiewicz,
δέχονται τρεις, τέσσερες ή και άπειρες τιμές αληθείας και όχι μόνο την
αλήθεια και το ψέμα! Τα παρα-συνεπή αυτά συστήματα, όπως ονομάζονται
θεμελιώθηκαν αξιωματικά με τέτοιο τρόπο ώστε να επιλύουν τις
περισσότερες γνωστές αντιφάσεις των παραδόξων της κλασσικής λογικής,
επιτρέποντάς τες και όχι απαγορεύοντάς τες.
Οι υποστηρικτές της παρασυνεπούς λογικής απορρίπτουν την Αρχή της
Έκρηξης. Αρνούνται την υπόθεση ότι δεν μπορεί να υπάρχει κανένα
μοντέλο σύζευξης του Α με την άρνησή του και επινοούν σημασιολογικά
συστήματα στα οποία υπάρχουν πράγματι τέτοια μοντέλα. Μια λογική
ορίζεται έτσι σαν παρασυνεπής όταν η συμπερασματική της αρχή είναι
τέτοια που επιτρέπει την έκρηξη, αλλά δεν επιτρέπει την εξαγωγή
οποιουδήποτε συμπεράσματος από ένα ζεύγος αντίφασης. Δε δέχεται
δηλαδή την επουσιώδη (non-trivial) ασυνέπεια.
Όπως είδαμε, όταν εφαρμόσουμε τον Κανόνα Αποσπάσεως 20.000 φορές
σε έναν άνθρωπο με 20.000 τρίχες στο κεφάλι που δεν είναι φαλακρός,
καταλήγουμε με έναν άνθραπο με καμιά τρίχα στο κεφάλι που συνεχίζει να
μην είναι φαλακρός! Αναλύοντας αυτό το πρόβλημα ασαφούς διάκρισης
της φαλακρότητας με μια παρασυνεπή λογική, μπορούμε να δεχτούμε μια
διαχωριστική γραμμή όπου ένα άτομο μπορεί να αναγνωριστεί σα φαλακρό
και μη φαλακρό συγχρόνως. Η αποδοχή αυτή δεν συμπεριλαμβάνει καμιά
δέσμευσή μας ότι όλες οι προτάσεις είναι αληθινές, που αποτελεί και το
φόβο των νέων συστημάτων λογικής μήπως και καταλήξουν στο σοφιστικό
υποκειμενισμό.
Υπάρχουν πολλά παράδοξα ασάφειας όπως το προηγούμενο, η μελέτη και
ανάλυση των οποίων οδήγησε στην ανάπτυξη των ασαφών συνόλων
(fuzzy sets) και της αντίστοιχης ασαφούς λογικής (fyzzy logic). H
ασαφής λογική είναι μια μέθοδος μοντελοποίησης ανακριβών συλλογισμών
ή ανακριβών ιδεών και κανόνων προσεγγιστικής συλλογιστικής. Η
δημιουργία της μεταδίδει την πεποίθηση ότι η σκέψη με όρους ασαφών
συνόλων είναι ένα τυπικό χαρακτηριστικό της ανθρώπινης αντίληψης. Ας
σημειωθεί ότι η ανάπτυξη της θεωρίας των ασαφών συνόλων έχει
ξεπεράσει κάθε προσδοκία με ποικίλες πρακτικές εφαρμογές, ιδιαίτερα στη
θεωρία διακοπτών και στην επιστήμη των υπολογιστών.

XVII. ΤΟ ΘΕΩΡΗΜΑ ΤΗΣ ΜΗ ΠΛΗΡΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΓΚΕΝΤΕΛ

Κατά τα τέλη του 19ου, όπως είδαμε προηγούμενα με τον Gottlob Frege,
ξεκίνησε μια μεγάλη προσπάθεια φορμαλισμού των μαθηματικών, ώστε να
αποτελέσουν ένα συνεπές, αδιαμφισβήτητο σύστημα παραγωγής αληθών
προτάσεων από ορισμένα βασικά αξιώματα. Το ερώτημα τότε του μεγάλου
Γερμανού μαθηματικού Hilbert και άλλων ήταν αν θα μπορούσαμε με τη
βοήθεια των γνωστών νόμων της λογικής να παράγουμε κάθε δυνατή
αληθινή πρόταση για το μαθηματικό σύστημα και να εξασφαλίσουμε
συγχρόνως ότι μόνον αληθινές προτάσεις θα μπορούν να παραχθούν από
αυτό. Η αναμενόμενη απ’ όλους απάντηση ήταν «ναι». Το ίδιο πίστευε και
ο και ο νεαρός τότε Τσέχος μαθηματικός Κουρτ Γκέντελ που βάλθηκε να
αναζητήσει αυτή την επιβεβαίωση.
Αρχικά Ο Γκέντελ απέδειξε ότι οποιεσδήποτε προτάσεις και να ληφθούν
σαν αξιώματα, μπορεί κάποιος να αποδείξει μόνον εκείνες τις προτάσεις
που ισχύουν στις δομές που ικανοποιούν αυτά τα αξιώματα. Αν όμως ισχύει
κάποια πρόταση για τους φυσικούς αριθμούς, αλλά δεν ισχύει για ένα άλλο
σύστημα οντοτήτων που ικανοποιεί τα ίδια αξιώματα, τότε αυτή η πρόταση
δεν μπορεί να αποδειχθεί. Αυτό δε θορύβησε ιδιαίτερα τους μαθηματικούς,
διότι πίστευαν ότι δεν υπάρχουν άλλες οντότητες, μεταμφιεσμένες σαν
αριθμοί, αλλά ουσιαστικά διαφορετικές από αυτούς. Το δεύτερο έτσι
θεώρημα του Γκέντελ ήλθε σαν καταπέλτης πάνω τους.
Στη συνέχεια ο Γκέντελ απέδειξε το 1931 ότι, ανεξάρτητα από το πώς
διαμορφώνουμε τα αξιώματα της αριθμητικής θεωρίας, θα υπάρχει πάντα
μια αληθής πρόταση για τους φυσικούς αριθμούς, η οποία δε θα
μπορεί να αποδειχθεί. Κατά μια έννοια δηλαδή υπάρχουν πράγματι
αντικείμενα που υπακούουν στα αξιώματα της αριθμητικής θεωρίας, αλλά
δεν συμπεριφέρονται σαν τους φυσικούς αριθμούς. Και γιατί να μην
μετατρέψουμε αυτή την αληθινή, αλλά αναπόδεικτη, πρόταση σε ένα
αξίωμα; Έτσι κι αλλιώς όλα τα αξιώματά μας είναι τέτοιες «αυταπόδεικτες»
προτάσεις, τις οποίες θεωρούμε a priori σαν αληθείς. Ο Γκέντελ όμως
απέδειξε ότι αδιάφορο από το ποιες προτάσεις λαμβάνονται σαν αξιώματα,
θα υπάρχουν πάντα μερικές άλλες αληθείς προτάσεις για τους φυσικούς
αριθμούς που δε θα μπορούν να αποδειχτούν μέσα στο ίδιο το σύστημα.
Ό,τι και να κάνουμε, όπως και να διευθετήσουμε τα κομμάτια του παζλ,
ποτέ δε θα το ολοκληρώσουμε πλήρως. Θα καταλήγουμε πάντα σε μερικά
κομμάτια που δε θα ταιριάζουν πουθενά! Τα μαθηματικά δεν θα είναι ποτέ
το απόλυτα πλήρες και αυτοσυνεπές σύστημα που ονειρεύονταν επί
χιλιετίες οι μαθηματικοί.
Το όνειρο έτσι του Hilbert για τη διαμόρφωση ενός τέλειου τυπικού
συστήματος που θα μπορούσε να παράγει μηχανικά τα μαθηματικά
θεωρήματα από τα βασικά αξιώματα της αριθμητικής θεωρίας απεδείχθη
μια χίμαιρα. Ποτέ δε θα μπορέσουμε να συλλάβουμε το σύνολο των
μαθηματικών αληθειών από ένα πεπερασμένο σύνολο αξιωμάτων.
Υπάρχουν όρια στη γνώση μας, γιατί θα απαιτούνται πάντα περισσότερα
στοιχεία γι’ αυτήν, τα οποία θα πρέπει να ληφθούν αναγκαστικά απ’ έξω
από το μελετούμενο σύστημα. Δεν υπάρχει απόλυτη βεβαιότητα στα
μαθηματικά, όπως δεν υπάρχει και στην κβαντική φυσική. Ό,τι και να
κάνουμε, όσο κομψά και να δομήσουμε τις θεωρίες μας, θα υπάρχουν
πάντα μη αποδείξιμες αλήθειες που θα εδραιώνουν όρια της λογικής μας,
αμφισβητώντας την παντοδυναμία της.
Ο γνωστός Βρετανός μαθηματικός Roger Penrose έχει χρησιμοποιήσει το
Θεώρημα της Μη Πληρότητας του Γκέντελ για να υποστηρίξει (ενάντια
στον ισχυρισμό της τεχνητή νοημοσύνης) ότι δε θα μπορέσουμε να
κατασκευάσουμε ποτέ υπολογιστές με ανθρώπινη ευφυία, διότι κάθε
υπολογιστής περιορίζεται εκ των πραγμάτων από ένα μηχανικό σύνολο
αξιωμάτων που του θέτει ο άνθρωπος και δεν μπορεί έτσι να αποκτήσει
ποτέ «διαισθητική γνώση» σαν κι αυτόν. Γενικότερα το Θεώρημα της Μη
Πληρότητας του Γκέντελ δείχνει τη μη πληρότητα ή ανεπάρκεια όλων των
κλειστών συστημάτων και γι’ αυτό έχει χρησιμοποιηθεί για να υποστηριχθεί
επίσης ότι δε θα αποκτήσουμε ποτέ μια πλήρη κατανόηση του εαυτού μας,
διότι και ο νους μας είναι ένα κλειστό σύστημα.
Πολλοί επιστήμονες πάντως συνεχίζουν τη χιμαιρική αναζήτηση μιας
Θεωρίας των Πάντων που θα εξηγεί τα πάντα για το φυσικό κόσμο και θα
μπορεί να προβλέψει τα πάντα, που όμως αν αυτό ήταν δυνατό θα
δημιουργούσε με τη σειρά του παράδοξα αυτοναφοράς όπως αυτό του
Ράσελ.
Το δεύτερο θεώρημα του Γκέντελ απέδειξε επίσης ότι τα μόνα αριθμητικά
τυπικά συστήματα που είναι ασυνεπή είναι αυτά που βεβαιώνουν τη
συνέπειά τους. Αυτό καλό είναι να μας προβληματίσει ιδιαίτερα για τον
διαβεβαιωμένο με υπερηφάνεια υποτιθέμενο ορθολογισμό μας….
Το σύστημα της Τυπικής Λογικής και γενικότερα της Μαθηματικής Λογικής
είναι ένα «κλειστό», αξιωματικό σύστημα με ορισμένους βασικούς κανόνες
που ορίζονται για το σκοπό του παιχνιδιού (τα αξιώματα), οι οποίοι δεν
πρέπει ποτέ να αμφισβητηθούν, γιατί χωρίς αυτούς παιχνίδι δε γίνεται…
Όταν όμως το παιχνίδι αυτό γίνεται για την ορθολογιστική κατάκτηση και
επιβολή μιας δήθεν αντικειμενικής πραγματικότητας ή «Αλήθειας» πάνω
μας, τότε τα πράγματα αλλάζουν. Τότε μπορούμε να μη δεχτούμε τους
κανόνες αυτού του παιχνιδιού (τα αξιώματά του) και να διασκεδάσουμε με
πιο ελεύθερα, ανοιχτότερα και ελαστικότερα παιχνίδια χωρίς απόλυτους και
απαράβατους κανόνες. Όλοι οι νόμοι και όλοι οι κανόνες είναι για να
παραβιαστούν για τη χαρά του φυσικού και ελεύθερου παιχνιδιού ή έστω
αυτού που τους κανόνες τους βάζουμε εμείς οι ίδιοι και μπορούμε όποτε
θέλουμε να τους καταργήσουμε και δεν τους επιβάλλουν κάποιοι άλλοι
μόνιμα πάνω μας. Ακόμα και στα ηλεκτρονικά παιχνίδια άλλωστε κάνουμε
cheating ή μερικές φορές ο ίδιος ο δημιουργός τους συμπεριλαμβάνει
κρυφά μέσα στο πρόγραμμα του παιχνιδιού τρόπους αναίρεσης μερικών
αυστηρών κανόνων του…Μήπως υπάρχουν και στη φύση άραγε ανάλογοι
μηχανισμοί;
Τα φυσικά συστήματα είναι ανοιχτά και σε συνεχή ροή, ανταλλάσσοντας
συνεχώς ενέργεια με το περιβάλλον τους, γι αυτό και είναι ζωντανά.
Συμπεριλαμβάνουν έτσι πάντα την αντίφαση μέσα τους. Δεν την
αποφεύγουν, δεν την αρνούνται, δεν την σπρώχνουν κάτω από το χαλί
όταν φανερωθεί… Την συμπεριλαμβάνουν μέσα στην ίδια τη δομή τους,
στο ίδιο το γίγνεσθαί τους. Η αντίφαση προκαλεί κίνηση και ζωή και όχι τη
άχαρη νέκρα και μονιμότητα των αξιωματικών «συνεπών», κλειστών
συστημάτων. Προσπαθώντας να αποφύγουμε την αντίφαση και
σφραγίζοντας τα συστήματα λογικής μας για χάρη της «συνέπειας», το
μόνο που καταφέρνουμε είναι να παίζουμε ένα ευφυές παιχνίδι με τον
εαυτό μας, αλλά μόνον ένα παιχνίδι. Δεν ανακαλύπτουμε στην
πραγματικότητα τίποτα με τις «ανακαλύψεις» μας, όσο λειτουργικές και να
είναι αυτές, όσο περίτεχνη και εντυπωσιακή και να είναι η τεχνολογία μας.
Αν δεχόμασταν αξιωματικά ένα άλλο σύνολο «ευλόγων» αρχικών
προτάσεων, θα μπορούσαμε να δομήσουμε ένα άλλο, «κλειστό» και αυτό
σύστημα, με τη δική του συνέπεια και τα δικά του θεωρήματα, το οποίο θα
ήταν επίσης λειτουργικό και θα παρήγαγε τη δική του εντυπωσιακή
τεχνολογία!
Επινοούμε διαρκώς, ποτέ δεν ανακαλύπτουμε και το παράξενο είναι ότι η
φύση μας βοηθά σε αυτό. Προσαρμόζεται στα τερτίπια μας και στις
εξηγήσεις μας και ω του θαύματος, σε κάποιο σημείο της αναζήτησής μας
το θεωρητικό καθίσταται επίσης πρακτικό και λειτουργικό, ενισχύοντας την
εμπιστοσύνη μας για τις «ορθές» μέχρι τώρα ερμηνείες και θεωρίες μας! Η
επιβεβαίωση όμως αυτή δεν πρόκειται να διατηρηθεί ποτέ για μεγάλο
διάστημα. Η φύση δε θα σταματήσει εδώ. Θα μας δείξει πως έχει και αυτή
τη δυνατότητα που της προσδώσαμε, αλλά όχι μόνον αυτή. Περιλαμβάνει
ακόμα και την άρνηση αυτής της δυνατότητας! Και το Είναι και το Μη
Είναι! Αλίμονο, σιγά – σιγά θα αρχίσουν να εμφανίζονται ασυνέπειες και
παραδοξότητες στο προηγούμενο κομψό κατασκεύασμά μας,
διασαλεύοντας την τάξη και οργάνωσή του που με τόσο κόπο δομήσαμε και
περιφρουρήσαμε μέχρι τώρα.
Δεν μπορούμε όμως να αρνηθούμε τόσο εύκολα το δημιούργημά μας, το
παιδί μας, την τεχνολογία μας, τη μέχρι τώρα κατανόησή μας. Αρχίζουμε
αμέσως να αμελούμε και να παραβλέπουμε τις ασυνέπειες και τις
αντιφάσεις που προβάλλουν στον ορίζοντα ή να της χώνουμε κάτω από το
χαλί, για να μην τις δουν και άλλοι και βροντοφωνάξουν γι’ αυτές,
απαιτώντας την αναθεώρηση των ασυνεπών πια θεωριών μας. Οι
ασυνέπειες όμως και οι αντιφάσεις συνεχώς μεγαλώνουν και δεν μπορούν
να κρυφτούν πια κάτω από το χαλί. Έρχεται έτσι η ώρα της κρίσης, αλλά η
αναθεώρηση ή η συντριβή του ασυνεπούς πια τεχνητού οικοδομήματός μας
συνεχώς αναβάλλεται. Το μπαλώνουμε εδώ κι εκεί για να συνεχίσει να
«φοριέται» μέχρι να λιώσει εντελώς και να αναγκαστούμε πια να το
απορρίψουμε …
Τι κρίμα! Τώρα που ήμασταν έτοιμοι να διεκδικήσουμε με υπερηφάνεια μια
Θεωρία των Πάντων που θα εξηγούσε και θα πρόβλεπε τα πάντα, την ίδια
την ουσία και λειτουργία της πραγματικότητας, μπήκε ο δαίμονας της
αντίφασης μέσα στα συνεπή μέχρι τώρα συστήματά μας και τα κατέστρεψε!
Πάντα έτσι συμβαίνει και πάντα έτσι θα συμβαίνει, διότι η ασυνέπεια και η
αντιφατικότητα δεν μπορούν να εξοβελιστούν από τη φύση, δεν μπορούν
να της επιβληθούν από τους τεχνητούς κανόνες μας, όσο και να
προσπαθήσουμε, όσο κομψή και περίτεχνη και να είναι η κατασκευή μας
και όσο ευφυείς κι εκπαιδευμένοι και αν είμαστε στην αποφυγή των
αντιφάσεων.
Όταν ρωτήθηκε ο Γκέντελ για το τι δίδαγμα προσφέρει το έργο του στην
ανθρώπινη καθημερινότητα, απάντησε ως εξής: «Μια κοινωνία που
προσπαθεί να λειτουργήσει αποκλειστικά και μόνον με βάση ορισμένους
κανόνες, δε θα μπορέσει να επιλύσει ποτέ τα προβλήματα που της θέτει η
ζωή».

via

Σωστό η λάθος!

July 28, 2013, 5:58 am

≫ Next: H Αλήθεια, η αποδοχή της, το ψέμα, η συνείδηση και οι αμυντικοί μηχανισμοί του ανθρώπου

≪ Previous: Λογική

$

0

0

Σωστό… λάθος…

Χμ…

Ας μιλήσουμε λοιπόν κυριολεκτικά και με συνείδηση αυτών των λέξεων…

Τι σημαίνουν αυτές οι δύο λέξεις; Τις έχετε αναλογιστεί;

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε, πως η κρίση μας σε κάτι, η οποία αποφασίζει αν κάτι είναι σωστό ή λάθος,
δεν έχει να κάνει πάντα με την αλήθεια.

Στην πραγματικότητα, αυτό που κάνουν οι άνθρωποι, είναι να συμφωνούν… ή να διαφωνούν…

Θέλω να πω, πως θεωρούν σωστό αυτό με το οποίο συμφωνούν μαζί του και βρίσκουν λάθος αυτό με το οποίο διαφωνούν…

Η αλήθεια ενός πράγματος, βρίσκεται μακριά από αυτήν την διαδικασία…

Για να την δούμε, πρέπει να σταθούμε έξω από τον τρόπο που δομήσαμε τον εγκέφαλο μας και τα όσα μας έμαθαν
και να δούμε αυτό καθ αυτό το ίδιο το «πράγμα» ή «φαινόμενο», για να έχουμε πρόσβαση στην αλήθεια του.

Οπότε ας μην ψάχνουμε τι είναι σωστό και τι λάθος, αλλά την αλήθεια.

Διότι διαφορετικά, πολύ εύκολα αφήνουμε και αγνοούμε την ουσία.
Διότι κάτι είναι «σωστό» διότι είναι αληθές και κάτι είναι «λάθος» διότι είναι ψευδές…

Σωστό… λάθος… είναι λέξεις που, σχεδόν εν αγνοία τους, οδηγούν σε μια πλάνη…
(σύμφωνα με τον τρόπο που τις αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι, βέβαια...)

Με αυτά τα δύο, δεν κάνουμε τίποτα άλλο, από το να δηλώνουμε με ένα σύντομο και εύκολο (έως βολικό) τρόπο, την θέση μας σε «Κάτι»…
Αυτό όμως, δεν δηλώνει και δεν αντιπροσωπεύει την αλήθεια του (από αυτό το Κάτι...)



Να έχετε αγάπη στην καρδιά, φως στο πνεύμα,
θάρρος στην ψυχή και αλήθεια στο στόμα...

via

Υπάρχει λάθος και σωστό;...παλεύουμε στην πορεία της ζωής μας για να ανακαλύψουμε τι είναι σωστό και τι λάθος..από όλα όσα έχουμε μέσα μας.Ρωτάμε δεξιά κι αριστερά,κοιτάμε,προσπαθούμε να καταλάβουμε για να απελευθερωθούμε από τα λάθη μας.Είναι όμως έτσι;
"Αμαρτία εξομολογουμένη ουκ εστι αμαρτία",λέει ο εξομολογητής στον κακότυχο εξομολογούμενο,επιβεβαιώνοντας μέσα του κάτι που ήδη πίστευε βαθύτερα για τον εαυτό του.Πόσο κακός είναι και πόσα λάθη κάνει.Και ο εξομολογητής επιβεβαιώνει κάτι τέτοιο και προσφέρει τη λύτρωση αναδεικνύοντας την παραδοχή του εσωτερικού κακού..."πες το και θα ανακουφιστείς...είναι όντως λάθος και αμαρτία,αλλά αν το πεις,κάτι καλύτερο θα γίνει για σένα".Αλλά ίσως ένας άλλος εξομολογούμενος,ένας που δεν ικανοποιείται με τις εύκολες και δεδομένες διαδικασίες,να έλεγε στον εξομολογητή..."Πριν μοιραστώ τις αμαρτίες μου,θα ήθελα να μου προσδιορίσετε τι είναι αμαρτία και ποιος καθορίζει την έννοια.Για να καταλάβω τι είναι κακό μέσα μου και τι όχι".Δεν είναι σίγουρο ότι ο εξομολογητής θα είχε άλλη μια έτοιμη απάντηση να δώσει στον εξομολογούμενο.Ίσως γιατί τελικά,εξ αρχής δεν τίθεται θέμα αμαρτίας.Θέμα καλού και κακού.Βιώνω τον εαυτό μου ως κακό,όχι γιατί υπάρχει μια λίστα που καθορίζει το καλό και το κακό,αλλά γιατί έτσι μου έμαθαν να βιώνω τον εαυτό μου,κάποτε.Και στο δρόμο "τραβώ" ανθρώπους που θα με βοηθήσουν να αναδείξω την άποψη που έχω ήδη για τον εαυτό μου.Ψάχνω "εξομολογητές",που θα μου δείξουν το κακό μέσα μου...για να το μοιραστώ και να αμβλυνθεί ο πόνος.Και τελικά το μόνο που επί της ουσίας και σε βαθύτερο επίπεδο γίνεται,είναι η επισημοποίηση αυτού που ήδη πίστευα.Πως όντως τελικά είμαι κακός.Και στο δρόμο,γίνεται μια ανούσια πάλη με τον εαυτό.Να πειστεί δηλαδή κάποιος,ότι πρέπει να πετάξει πράγματα από πάνω του,όχι όμως με βάση τη δική του ομοιόσταση και ισορροπία,αλλά με βάση το δοκούν.Κύκλος ατέρμονος έχει ήδη αρχίσει.Ο φίλος κι ο εχθρός,απροσδιόριστοι.Θα μπορούσε,στον παραπάνω φανταστικό διάλογο,να συνεχίσει μιλώντας ο εξομολογούμενος,και να πει στον εξομολογητή..."μα εγώ δε θέλω να ξεκινήσω με την παραδοχή ότι είμαι κακός.Γιατί με πηγαίνετε προς τα εκεί;Εγώ θέλω να καταλάβω τι από όσα έχω το χρειάζομαι και τι όχι.Τι ανήκει σε εμένα και τι μου έχουν προσδώσει και αναγκάζομαι να κουβαλώ.Αλλά για να γίνει κάτι τέτοιο,θα πρέπει να καταλάβω..να αποδεχτώ όσα έχω μέσα μου και να μη ζω τη ζωή μου,προσπαθώντας διαρκώς να αρνούμαι.Γιατί αν δεν αποδεχτώ,ποτέ δε θα καταλάβω τι μου χρειάζεται από όσα με αποτελούν και τι όχι.Τι θα αφήσω πίσω μου και τι θα πάρω μαζί μου στη συνέχεια του δρόμου"
Επίσης δεν είναι σίγουρο πως ο "εξομολογητής",θα είχε κάτι να απαντήσει.Είναι βλέπεις,πολύ πιο εύκολο να κατακεραυνώνουμε και να αρνούμαστε,από το να καταλαβαίνουμε και να αποδεχόμαστε.Είτε αυτό έχει να κάνει με τους άλλους είτε με τον εαυτό μας τον ίδιο.Είτε έχουμε το ρόλο του εξομολογητή,είτε του εξομολογούμενου.Και αυτός ο κόσμος είναι γεμάτος από εξομολογητές και εξομολογούμενους.
*Στο παραπάνω κείμενο,δε συμμετέχουν οι συλλογικές διαδικασίες για τον καθορισμό των εννοιών σωστού και λάθους...
Υπάρχει λάθος και σωστό τελικά;..

via

H Αλήθεια, η αποδοχή της, το ψέμα, η συνείδηση και οι αμυντικοί μηχανισμοί του ανθρώπου

July 28, 2013, 7:34 am

≫ Next: Hot Greece

≪ Previous: Σωστό η λάθος!

$

0

0

Απεικονίζεται η προσωποποίηση του χρόνου Πατέρα ως φτερωτός γέρος που, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στηρίζει τη διάσωση της νεαράς και εξιδανικευμένης Αλήθειας αλληγορικά, από ένα πηγάδι. Μαζί και νικηφόρα το ζευγάρι καταπατά την διπρόσωπη μορφή του ψεύδους. Παραπλεύρως συγχαίρονται για την επιτυχία (οι θεότητες των καλών αποτελεσμάτων), η ευτυχής κατάληξη, και η ευδαιμονία, οι οποίοι βρίσκονται στη δεξιά και αριστερή πλευρά του καμβά αντίστοιχα.

Perhaps they never will ...


Λένε ότι όταν ο Θεός ρώτησε τον Καιν γιατί σκότωσε τον Αβελ, εκείνος με μια κίνηση απορίας και έκπληξης του απάντησε: Ποιος; Εγώ;
Γνωρίζετε ποια είναι σημαντικότερη δυσκολία του ψυχοθεραπευτή στην δουλειά του; Η σημαντικότερη δυσκολία είναι ότι ο θεραπευμένος δυσκολεύεται να πει την αλήθεια. Πολλές φορές μάλιστα εσκεμμένα την αποφεύγει. Στην Ψυχανάλυση-ξέρετε αυτό που έχετε δει ίσως σε κινηματογραφικές ταινίες-κάποιον ξαπλωμένο σε ένα ντιβάνι να μιλάει, και πίσω του έναν άλλον να σημειώνει. Στην Ψυχανάλυση λοιπόν γίνεται ένα πολύχρονο ταξίδι αναζήτησης της αλήθειας. Οι Γκουρού των Ιμαλαΐων με άλλο τρόπο βρίσκονται σε μια παρόμοια αναζήτηση.
Ο κύριος στόχος της ψυχοθεραπείας είναι να βοηθήσει τον θεραπευμένος να αναγνωρίσει τα ψέματα του και να φωτίσει τις αλήθειες του. Να θυμηθεί, να συνδυάσει γεγονότα και καταστάσεις που έζησε, ν’ απαλλαγή από μια ψεύτικη πραγματικότητα που έχτισε . Να σχηματίσει την εικόνα του πραγματικού εαυτού του, που χάθηκε μέσα από τις συνήθως πιεστικές η αφόρητες καταστάσεις των εμπειριών του. Να φοβάται δηλαδή όσο γίνεται λιγότερο!

Οι αλήθειες και τα ψέματα ισχυρίζομαι είναι οντότητες που χρησιμεύουν στην ζωή μας για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε. Είναι στοιχεία της ανθρώπινης λειτουργίας στο πάρε -δώσε με το περιβάλλον μας. Δεν γίνεται να ζήσουμε χωρίς αυτές.

Όλοι έχουμε κάποια στιγμή αντιληφθεί τις αρνητικές συνέπειες της αλήθειας. Όλοι έχουμε αντιληφθεί τις αρνητικές συνέπειες του ψέματος. Φυσικά έχουμε αντιληφθεί και τις θετικές τους πλευρές. Αλλά θα είναι ψέμα κανείς να πει, ότι η αλήθεια είναι μόνον θετική, η το ψέμα είναι μόνον αρνητικό. Ισχύουν και τα δυο, αλλά κατά περίπτωση. Είναι θέμα πολύπλοκων συγκυριών για το ποια έννοια θα χρησιμοποιήσουμε σε μια ανάλογη στιγμή η κατάσταση.

Κι’ όλα αυτά γιατί; Γιατί(;) ο άνθρωπος είναι υποχρεωμένος, κατασκευασμένος έτσι, ούτως ώστε με κάθε τι που τον περιβάλει να συμπεριφέρεται πότε με μια αλήθεια και πότε με ένα ψέμα;

Αυτή την αλήθεια θα προσπαθήσω να σας περιγράψω ,χρησιμοποιώντας , (νομίζω άθελα μου), μια σειρά από αληθινά και ψεύτικα επιχειρήματα. Γιατί υποστηρίζω ότι κάθε φράση, κάθε πράξη, κάθε ανθρώπινη λειτουργία εμπεριέχει και τις δυο ιδιότητες. Σε σας εναπόκειται μέσα από αυτή την ομιλία να ερμηνεύσετε αυτό που ο καθένας ξέχωρα, θεωρεί αληθινό η ψεύτικο.

Ο άνθρωπος απ’ ότι λένε οι ερευνητές , στην σχέση του με τον κόσμο συνδιαλέγεται με διάφορες λειτουργίες. Που είναι για όλους μας κοινές.

Η Συνείδηση,το Ασυνείδητο, η Αντίληψη, η Προσοχή, η Μνήμη, η Σκέψη, το Συναίσθημα είναι λειτουργίες σε όλους μας γνωστές, άλλα χωρίς να το πολυσυνειδητοποιούμε, μας είναι και... άγνωστες!!! Άγνωστες για το πώς ακριβώς λειτουργούν.

Η Συνείδηση για παράδειγμα. Για τους περισσότερους από μας νομίζω έχει την ηθική σημασία. «Δεν μου το επιτρέπει η συνείδησημου» λέει κάποιος και μάλλον εννοεί ότι πρόκειται για κάτι ηθικά απαράδεκτο. H πάλι λέμε σε κάποιον: “Καλά συνειδητοποιείς τι κανείς;» η «Είσαι ασυνείδητος» κ.λ.π.

Είναι η πολυσημία των λέξεων. Ανθρώπινη επινόηση κι’ αυτό. Ο όρος συνείδηση κρατά την καταγωγή του από το αρχαίο ρήμα ειδω=που σημαίνει γνωρίζω. Η λέξη που είναι σύνθετη αποτελείται από το είδησης=γνώση και το ΣΥΝ,που συν-δέει δηλαδή τις γνώσεις μας για τις αισθήσεις μας και τις γνώσεις μας για τις πράξεις μας.

Με άλλα λόγια δηλαδή συνείδηση σημαίνει η γνώση που έχω για ό,τι αντιλαμβάνομαι από αυτά που συμβαίνουν γύρω μου και για ό,τι κάνω βάσει αυτής της γνώσης.Θα δούμε στην συνέχεια ότι αυτή η γνώση είναι πολύ περιορισμένη. Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που παρεμβαίνουν ενδιάμεσα και αλλοιώνουν αυτή την λειτουργία. Το εν οίδα ότι ουδέν οίδα που συνήθως το λένε άνθρωποι με βαθύτατη γνώση, πρέπει να είναι μια αλήθεια. Όσο πλησιάζει κανείς το άπειρο των πληροφοριών που μας περιτριγυρίζουν τόσο καλύτερα αντιλαμβάνεται το τι δεν ξέρουμε και έχουμε να μάθουμε ακόμη διαπίστωση ότι προς το παρόν χρησιμοποιούμε το 3 έως 5% των δυνατοτήτων του εγκέφαλου μας πρέπει να μας βάλει σε σκέψεις για την αλαζονεία μας να δηλώνουμε γνωστές του τι συμβαίνει στο σύμπαν. Ακόμη δεν ξέρουμε πως λειτουργεί ο εγκέφαλος μας,ξέρουμε πως λειτουργεί το σύμπαν;

Για παράδειγμα στον ύπνο μας.: Οι αισθήσεις μας υπολειτουργούν και δεν έχουμε ιδέα για το τι γίνεται γύρω μας.. Μόνον για τα όνειρα μας έχουμε πλήρη συνείδηση, μέχρι να ξυπνήσουμε βέβαια και συνήθως να μην θυμόμαστε τίποτε. Στον βαθύ χωρίς όνειρα ύπνο , δεν έχουμε συνείδηση ούτε για το τι γίνεται έξω μας , ούτε για το τι γίνεται μέσα μας..

Σαν συμπέρασμα λοιπόν για να μην μπω σε ποιο άχαρες και κουραστικές λεπτομέρειες, η καταγραφή των γεγονότων της συνείδησης είναι αποσπασματική, περιορισμένη και μερικώς ενημερωμένη. Αν λοιπόν η αλήθειαείναι η σύνθετη λέξη από το στερητικό άλφα και την λέξη λήθη που μαζί μπορεί να σημαίνουν δεν ξεχνώ, η θυμάμαι τα πάντα, τότε η συνείδηση μας δεν μπορεί να κατέχει όλη την αλήθεια των γεγονότων

Σκεφτείτε απλά ότι αυτή την στιγμή που μιλώ και σεις ακούτε πολλοί από μας δεν είμαστε μόνον εδώ. Δεν είμαστε συνειδητά παρόντες 100%.

Λίγα λόγια για την Προσοχή

Όταν βρισκόμαστε σε κατάσταση άγχους το παιδί της συνείδησης που είναι η ΠΡΟΣΟΧΗ εύκολα χάνει τον εστιασμό της. Το άλλο παιδί της συνείδησης που είναι η ΑΝΤΙΛΗΨΗ περιορίζει τον ορίζοντα της. Όσο για το τρίτο της παιδί την ΚΡΙΣΗ, αυτή πάει περίπατο

. Ένας πολύ γνωστός Αντί- Ψυχίατρος της δεκαετίας του 70’ ο Ρόναλντ Λανγκ έλεγε:

“Το φάσμα των όσων σκεφτόμαστε και πράττουμε οριοθετείται από όσα δεν παρατηρούμε.

Και επειδή δεν παρατηρούμε, το ότι δεν παρατηρούμε

Δεν μπορούμε να κάνουμε και πολλά πράγματα για ν’ αλλάξουμε...

.. .Μέχρι να παρατηρήσουμε Πως το ότι δεν παρατηρούμε Δίνει μορφή στις σκέψεις και στις πράξεις μας..”

Η Προσοχή είναι μια λειτουργία που με αυτήν το άτομο αποκτά γνώσεις. Η προσοχή μας βοηθάει να προσδιορίζουμε στον χώρο και τον χρόνο κάτι που γίνεται. Δηλαδή καταγράφει, που έγινε κάτι και πότε έγινε κάτι. Η Προσοχή έχει και αυτή δικά της παιδιά, που είναι η Μνήμη, ο Προσανατολισμός , η Εγρήγορση. Η Προσοχή έχει και κάποιες ιδιότητες.. Για παράδειγμα να συγκεντρώνεται σε κάτι η να μην μπορεί να συγκεντρωθεί σε κάτι. Να προσηλώνεται με ένταση η να μην μπορεί να προσηλώνεται με ένταση. Να μπορεί να παρακολουθεί παράλληλα πολλά ερεθίσματα (παράδειγμα να γράφει κάποιος και να ακούει ταυτόχρονα και μουσική) η να μην μπορεί να παρακολουθεί κανένα πραγματικά ερέθισμα. Να είναι σταθερή η να είναι ασταθής και λοιπά και λοιπά.

They would not listen, they did not know how.Perhaps they'll listen now... Λίγα λόγια για την Νευροφυσιολογια της προσοχής

Στον αριστερό κυρίως χώρο (εννοώ πολιτικά) συνηθίζεται να λέγεται ότι η Θρησκεία είναι το όπιο του λαού. Βέβαια με τον ίδιο τρόπο θα μπορούσαμε να πούμε ότι κάθε ιδεολογία είναι ένα βάλσαμο στον ανθρώπινο πόνο και φόβο απέναντι στον παράξενο κόσμο που ζούμε. Πολλές φορές θα έχουμε αναρωτηθεί για το αν η Θρησκεία η οι ιδεολογίες είναι ανθρώπινες επινοήσεις η όχι. Αν είναι δηλαδή ένα ψέμα που χρειαζόμαστε για να ανακουφιστούμε η είναι αληθινές.

Αλλά όπως κοινωνικά χρειαζόμαστε όπιο για να τα βγάλουμε πέρα, έτσι και το σώμα μας παράγει όπιο για τον ίδιο ακριβώς λόγο.

Ο σωματικός και ο ψυχικός πόνος προκαλούν στον ανθρώπινο εγκέφαλο ειδικότερα στον υποθάλαμο την έκκριση μιας ουσίας η οποία περνά στον αδένα της υπόφυσης και προκαλεί την απελευθέρωση κάποιων χημικών ουσιών, όπως και των απιοειδών, ιδιαίτερα δε των ενδορφινών.

-Ο εγκέφαλος παράγει ενδορφίνες ( δηλαδή νευροδιαβιβαστές που παράγονται στον εγκέφαλο και έχουν επιδράσεις στα κύτταρα και στην συμπεριφορά όμοιες με εκείνες της μορφίνης). Οι ενδορφίνες αυτές, ηρεμούν τις περιοχές επεξεργασίας του πόνου και της επιθετικότητας, ηρεμούν το νου και μειώνουν το άγχος. Οι ενδορφίνες είναι μια ομάδα νευροδιαβιβαστών που δρουν στον εγκέφαλο σαν ναρκωτικά. Οι ενδορφίνες που ονομάστηκαν επίσης” η μορφίνη που παράγει ο εγκέφαλος” είναι ένα φυσικό βάλσαμο για τον πόνο. Η ενδορφίνη όπως και τα ναρκωτικά, μορφίνη, ηρωίνη δημιουργούν ευφορία, ένα ανεβασμένο Συναίσθημα ότι είσαι καλά. Προκαλούν δηλαδή μια αναλγησία στον σωματικό και τον ψυχικό πόνο η το στρες. Για παράδειγμα έχει παρατηρηθεί ότι οι μαθητές κατά την διάρκεια των εξετάσεων παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα ενδορφίνης. Το ψυχικό στρες που έχουν οι ποδοσφαιριστές μιας ομάδας σε ένα δύσκολο αγώνα καταλαγιάζει με την παραγωγή υψηλών επιπέδων ενδορφίνης, και αν αυτές δεν είναι αρκετές, χρειάζεται οι έξωθεν προσπάθειες των φιλάθλων να χρησιμοποιήσουν τις δικές τους ενδορφίνες, για να γιγαντώσουν το ηθικό της ομάδας τους. Είναι η εμψύχωση με άλλα λόγια που μεταφέρει κάποιος σε εκείνον που διαλύεται από άγχος.

Η δεύτερη διαπίστωση είναι η εξής. Οι ενδορφίνες καταλαγιάζοντας τον πόνο τον σωματικό η το άγχος το ψυχικό, μας κάνουν να γινόμαστε και λιγότερο προσεκτικοί. Ένας ποδοσφαιριστής που χτυπά άσχημα σε έναν αγώνα και του δίνουν ένα ισχυρό παυσίπονο, μη αισθανόμενος τον πόνο, προσέχει πολύ λιγότερο το τραύμα του από κάποιον άλλον που δεν έχει πάρει παυσίπονο. Κάποιος που παίρνει μεγάλες ποσότητες αγχολυτικών για να μειώσει το άγχος δίνει μικρότερη προσοχή στο χαρτί της εφορίας που τον καλεί να παρουσιασθεί την επόμενη άνευ καθυστερήσεως για υπόθεση του. Τελικά πληρώνει ένα χοντρό πρόστιμο και ακόμη να συνειδητοποίηση πως συνέβη αυτό. Οι ενδορφίνες λοιπόν και όχι μόνον, φαίνεται πως παρεμποδίζουν την ικανότητα του ανθρώπου για συγκέντρωση της προσοχής του.

Ευτυχώς όμως ο εγκέφαλος μας είναι σοφά κατασκευασμένος και υπάρχει και μία άλλη χημική ουσία η αδρενοκορτικοτροπίνη η οποία λειτουργεί αντίθετα από τις ενδορφίνες. Η λειτουργία της αυξάνει την προσοχή, είτε στον πόνο είτε στο άγχος.

Η σχετική αναλογία των δυο αυτών τουλάχιστον νευροδιαβιβαστών είναι εκείνη που αποφασίζει σε μεγάλο βαθμό πόσο προσεκτικοί και πόσο ευαίσθητοι θα είμαστε στον πόνο.

Συνοπτικά θα σας αναφέρω έξη σημεία της λειτουργίας της προσοχής του ανθρώπου.

-1- Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αντιδρά σε καταστάσεις πόνου η άγχους. Τι εννοώ αντιδρά; Εννοώ ότι ο εγκέφαλος παράγει οποιοειδή η αλλιώς την εγκεφαλική μορφίνη, η οποία απαλύνει την αίσθηση του άγχους. Αυτό όμως έχει σαν αποτέλεσμα να αποδυναμώνει την προσοχή μας.

-2-Ο φόβος ξέρουμε ότι επηρεάζει την προσοχή και μας οδηγεί σε μια επιλεκτική αντίληψη των πραγμάτων. Αυτό που λέμε απλά, κάνουμε την πάπια, η σφυρίζουμε κλέφτικα,

-3-Η επιλεκτική προσοχή μας προστατεύει από το άγχος που όταν όμως αυτή η διαδικασία γίνει συνήθεια μορφοποιεί τον χαρακτήρα μας, και την προσωπικότητα μας.

-4- Αυτές οι συνήθειες αποφυγής του άγχους κληρονομούνται από τον γονιό στο παιδί. Έτσι δημιουργείται μια πολιτισμική αλυσίδα στις χιλιετίες της ανθρώπινης εξέλιξης.

-5-Αυτή η πολιτισμική κληρονομικότητα της προστασίας του ανθρώπου από το άγχος, τον πόνο και τον φόβο, έχει σαν αποτέλεσμα την διατάραξη της προσοχής και δημιουργεί ένα οικογενειακό μοντέλο συλλογικού τρόπου αντίληψης. Δηλαδή όλα τα μέλη της οικογένειας προσέχουν επιλεκτικά τα όσα γίνονται γύρω τους.

-6-Αυτός δε ο τρόπος οικογενειακής αντίληψης διαμορφώνει μια κοινωνική πραγματικότητα.

Όλη η Κοινωνία προσέχει με επιλεκτικό τρόπο τα γεγονότα της ζωής. Άθλιο παράδειγμα τα δελτία ειδήσεων της τηλεόρασης. Ανάμεσα σε εκατοντάδες διαφημιστικά σποτ, μαθαίνουμε για μια φωτιά στην Γουατεμάλα, έναν φόνο στο Μπουρνάζι, για τις αυξήσεις στο φόρο εισοδήματος και πάει λέγοντας.

Λένε ότι οι σχιζοφρενείς βρίσκονται στα Ψυχιατρεία. Είναι αλήθεια η ψέματα.; Για πάτε μια βόλτα στα τηλεοπτικά κανάλια και κάντε μια συζήτηση με τους διευθυντές ειδήσεων!!! Εδώ βρίσκεται η σεβάσμια εικόνα της σχιζοφρένειας!!!

Τι θα λέγατε τώρα, να διακόψουμε την ομιλία μου για διαφημίσεις:;

Η Μνήμη

Η Μνήμη είναι σαν την μεμβράνη ενός πολυγράφου. Πάνω σε αυτήν χαράσσονται με την μορφή παραστάσεων οι εντυπώσεις των ερεθισμάτων που προσλαμβάνουμε. Εκτός από μεμβράνη πολυγράφου είναι και σαν αποθήκη, αφού συγκρατεί τα πάντα. Κάνει και συγκρίσεις, ανάμεσα σε κάτι καινούργιο που θα πέσει στην αντίληψη της, με κάτι παλιότερο που έχει αποθηκεύσει.

Το κακό πάλι όμως και με αυτή την λειτουργία είναι ότι η Μνήμη επηρεάζεται. Γιατί τα ερεθίσματα που χαράσσονται πάνω της φορτίζονται και συναισθηματικά. Ο Σβάιτσερ έλεγε ότι για τον άνθρωπο οι προϋποθέσεις της ευτυχίας είναι η καλή υγεία και η κακή μνήμη. Ότι μας είναι ευχάριστο δηλαδή, παραμένει μέσα μας σαν μια αξέχαστη εμπειρία. Ο,τι είναι δυσάρεστο προσπαθούμε να το στείλουμε στα αζήτητα.

Οι αλκοολικοί, και οι γέροντες, (από τα πενήντα και πάνω εννοώ...) μοιάζει σαν να μην καταγράφουν τις καινούργιες μνημονικές εικόνες στο παρόν. Σαν να μην δουλεύει η Μνήμη τους. Αυτό λέγεται όχι αμνησία-που είναι λανθασμένη ερμηνεία του όρου, αλλά αμνημοποιησία.Διότι αν αυτά τα άτομα τα ναρκώσουμε ελαφρά η τα υπνώσουμε, διαπιστώνουμε ότι αναδύεται ένα υλικό που φαινότανε να μην καταγράφεται κατά την περίοδο της αμνημοποιησίας.

Υπάρχει φυσικά και η εκλεκτική αμνημοποιησία, να μην θυμόμαστε δηλαδή ότι δεν μας συμφέρει. Στην αμνημοποιησία των γερόντων παρατηρούμε, ότι πρώτα αρχίζουν να ξεχνάνε τις αφηρημένες έννοιες, μετά τις έννοιες που στην ζωή τους δεν εμπεδώσανε καλά και τέλος αρχίζουνε να ξεχνάνε τις πιο πρόσφατες. Όλοι όσοι συμβιώνουμε με γεροντότερους θα θυμόμαστε πολλές φορές με απελπισία να μας διηγούνται για μια χιλιοστή φορά τι έκαναν στην Κατοχή με τους Γερμανούς. Στα παραμύθια πάντα η περιγραφή θα παρουσιάζει έναν παππού να διηγείται στα εγγόνια του ιστορίες από το παρελθόν. Οι ηλικιωμένοι προς το τέλος της ζωής τους ξαναγίνονται παιδιά, κι’ έτσι θυμούνται περισσότερο τα παλιά γεγονότα από τα πρόσφατα.

Τέλος στην Υπερμνησία που είναι μια υπερ-λειτουργία της μνήμης αυτό που είναι αξιοπρόσεκτο είναι η υπερφυής μνήμη. Όλοι θα έχουμε μείνει άναυδοι από κάτι τύπους που μπορούνε να αποστηθίζουν ολόκληρο τον τηλεφωνικό κατάλογο, η να κάνουν πολύπλοκες αριθμητικές πράξεις. Μια εξήγηση είναι ότι αυτά τα άτομα οργανώνουν οπτικά στον χώρο τα στοιχεία που προσλαμβάνουν. Πράγμα που δεν έχει καμιά σχέση με την υψηλή νοημοσύνη.

Συναίσθημα

Λίγα λόγια και για το συναίσθημα. Το Συναίσθημα θα μπορούσα ίσως να το παραλληλίσω με τα χρώματα ενός πίνακα. Το Συναίσθημα είναι αυτό που χρωματίζει ευχάριστα η δυσάρεστα τις σκέψεις μας ,τον λόγο μας, την ψυχική μας κατάσταση. Ο φόβος, το άγχος, η αηδία , ο θυμός, η χαρά, η ευτυχία, η σεξουαλική απόλαυση και ένα σωρό άλλα είναι τα χρώματα του.

Το Συναίσθημα θα έλεγα είναι η πηγή που μας επηρεάζει όσο τίποτε άλλο τον δρόμο μας προς την αλήθεια.

Το Συναίσθημα μπορεί να υπολειτουργεί οπότε ο άνθρωπος εμφανίζει μια μακάρια αδιαφορία η ψυχρότητα, η απάθεια η εμβροντησία που σημαίνει πλήρη ακινησία και απάθεια.(ίσως κάποιοι να θυμούνται στην κινηματογραφική ταινία «η φωλιά του κούκου», εκείνον τον μελαγχολικό Ινδιάνο).

Το Συναίσθημα επίσης μπορεί να υπερλειτουργεί. Οι ενδείξεις αυτού του φαινομένου είναι οι εκδηλώσεις φόβου κατάθλιψης κ.λ.π.

Άλλες καταστάσεις του συναισθήματος είναι το άγχος, η αμφιθυμία, το να κυριαρχούν δηλαδή μέσα μας ταυτόχρονα αντίθετα και συγκρουόμενα συναισθήματα. Για παράδειγμα σε καταστάσεις Αγάπης και μίσους, όπου η κόρη ενώ φροντίζει τον άρρωστο πατέρα της που τον αγαπάει, ταυτόχρονα οραματίζεται με αδημονία πότε θα έρθει η στιγμή για να απαλλαγή από αυτή την ευθύνη.

Η Ενοχή επίσης είναι ένα γνώρισμα του συναισθήματος που συνήθως είναι ένα μείγμα άγχους και κατάθλιψης.

ΟΙ ΑΜΥΝΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Φαίνεται ότι ο άνθρωπος έχει και άλλα όπλα για να αμύνεται στις δυσάρεστες καταστάσεις που έχει ν’ αντιμετωπίσει. Πέρα από τις χημικές του αντιδράσεις, έχει εφεύρει με την νόηση και άλλους τρόπους να διαστρεβλώνει την πραγματικότητα του αφιλόξενου κόσμου μας. Περιληπτικά οι ψυχολογικοί μηχανισμοί που χρησιμοποιεί είναι οι εξής.

ΑΠΩΘΗΣΗ

Πρόσφορες για απώθηση είναι οι απαράδεκτες ερωτικές επιθυμίες-(όπως η επιθυμία να κάνεις έρωτα με τον γονιό σου). Άλλες για απώθηση είναι οι επιθετικές παρορμήσεις-(όπως να θέλεις να σκοτώσεις τον γονιό η τον αδελφό, η τον συγγενή σου). Τέλος οι ατελείωτες φαντασιώσεις που μας γεμίζουν ντροπή, φόβο, οι ενοχλητικές μνήμες. Με την απώθηση πρώτα ξεχνάμε κάτι και μετά ξεχνάμε ότι το ξεχάσαμε. Στην Ψυχοθεραπεία για παράδειγμα πολλές φορές δεν θέλουμε να πάμε γιατί φοβόμαστε ότι εκεί ίσως διηγηθούμε αυτό που θέλαμε να ξεχάσουμε .

Η ΑΡΝΗΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΑΡΝΗΣΗΣ

Άρνηση είναι να μην αποδεχόμαστε τα πράγματα όπως είναι. Συχνά ασθενείς που μαθαίνουν πως τους απομένουν λίγες μόνον μέρες ζωής αρνούνται να το δεχτούν. Με την αντιστροφή της άρνησης πάμε ένα βήμα πάρα πέρα. Το σε μισώ πολλές φορές μπορεί να μετατρέπεται σε αγαπώ, το λυπάμαι να γίνεται χαίρομαι. Για παράδειγμα η σφοδρή επιθυμία κάποιου να είναι ακατάστατος μετατρέπεται μέσα του σε υπερβολική καθαριότητα. Ο Θυμός κάποιες φορές φτάνει στην υπερπροστασία. Ο μηχανισμός της άρνησης λέγεται αλλιώς και ψυχικός στρουθοκαμηλισμός

ΠΡΟΒΟΛΗ

Πολλές φορές δεν αντέχουμε ένα Συναίσθημα μας για κάποιον και τότε λέμε ότι εκείνος το έχει προς σε μας. Πχ. Δεν τον μισώ εγώ αλλά εκείνος με μισεί. Παράδειγμα. Ο ηθικός και σοβαρός σύζυγος που θέλει ν’ απατήσει την γυναίκα του, που βέβαια δεν μπορεί να το αποδεχτεί με τίποτε για τον εαυτό του, αρχίζει και κατηγορεί την σύζυγο του ότι εκείνη τον απατά.

ΜΟΝΩΣΗ

...θυμάμαι τα πάντα που συνέβησαν στην κηδεία του πατέρα μου, αλλά δεν έχω κανένα Συναίσθημα γι’ αυτά. Απομονώνω δηλαδή τα γεγονότα από τα συναισθήματα.

ΥΠΕΡΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗ

Αυτόν τον μηχανισμό άμυνας τον χρησιμοποιεί το άτομο εκείνο που δεν αρνείται απλώς μια τάση του άλλα περνάει και στην αντίθετη της. Για παράδειγμα τα υπέρ ευγενή άτομα που τσακίζονται να εξυπηρετούν τους άλλους,ενώ κατά βάθος περιφρονούν τους πάντες, και νοιώθουν μια φοβερή επιθετικότητα γιαυτους. Αντίστοιχα είναι τα υπερσυντηρητικά άτομα που μισούν κάθε τι νεωτεριστικό γιατί τους ξυπνά μέσα τους δικές τους καταπιεσμένες επιθυμίες..Για παράδειγμα η φρίκη που τάχα ένοιωθαν οι Ναζιστές για τους θηλυπρεπείς άνδρες. Το 1934 σφάχτηκαν εκατοντάδες ομοφυλόφιλοι στην Γερμανία. Βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο ίδιος ο Χίτλερ ήταν αυτό που λέμε κρυφοομοφυλόφιλος.

ΕΞΙΔΑΝΙΚΕΥΣΗ

Ο άνθρωπος δίνει υπερβολική σημασία σε ένα μέρος από χαρίσματα ενός ανθρώπου,και κλείνει τα μάτια του στα υπόλοιπα. Π.Χ ο ερωτευμένος που δεν έχει μάτια παρά για τον άγγελο του,που μπορεί να δουλεύει και σε κάποιο μπαρ ιδιαίτερων προτιμήσεων.

ΕΚΛΟΓΙΚΕΥΣΗ

Εκλογίκευση ίσως είναι ο πλήρης ορισμός του Ψέματος. Τον χρησιμοποιούν κατεξοχήν οι Πολιτικοί. Οι εκλογικεύσεις είναι ψέματα τόσο επιτήδεια που μπορούμε λέγοντας τα να ξεγλιστρήσουμε άφοβα όχι μόνον από τους εαυτούς μας άλλα και από τους άλλους. Οι φράσεις «είναι για το καλό σου»,η «εγώ πονάω πιο πολύ από εσένα» περιγράφουν την εκλογίκευση. Δεν μπορώ να κρατηθώ και να μην αναφέρω τον σχιζοφρενή δολοφόνο κύριο Μπους που αιματοκύλισε το Ιράκ για το καλό τους.

Ο Μπρεχτ έχει ένα αποκαλυπτικό κείμενο για τους διπρόσωπους δημαγωγούς. Ακούστε το.................................

ΜΕΤΟΥΣΙΩΣΗ

Άφησα τελευταίο τον μηχανισμό άμυνας του ανθρώπου απέναντι στις δυσκολίες του κόσμου μας, γιατί τον θεωρώ τον πιο σημαντικό. Θα σας εξηγήσω.

Ο καθένας μας στις πιέσεις της κοινωνικής του ζωής διαμορφώνει ηθικά απαράδεκτες παρορμήσεις. Αυτές τις ηθικά απαράδεκτες παρορμήσεις τις μετατρέπουμε σε κοινωνικά αποδεκτές. Η παρόρμηση της κλοπής μετατρέπεται σε καριέρα τραπεζικού. Η κραυγή μετατρέπεται σε τραγούδι. Η σφοδρή επιθυμία για βιασμό γίνεται αδιάκοπο φλερτ. Ο Ψυχαναγκασμός του ακρωτηριασμού ξαναβγαίνει στην επιφάνεια μέσα από την επιλογή κάποιου να γίνει χειρουργός.,.Με την μετουσίωση των απαράδεκτων παρορμήσεων μας γίνεται τελικά η ανθρώπινη πρόοδος. Θα σας το πω με ένα κατά την γνώμη μου σύγχρονο παράδειγμα. Οι εμπνευστές των ηλεκτρονικών υπολογιστών, όταν ήταν μικροί θα ήθελαν παρά πολύ να μπούνε στο κεφάλι των γονιών τους να το σπάσουν και να μάθουν τι έχει μέσα. Θα ήθελαν πάρα πολύ αφού μάθουν τι έχει μέσα να το κάνουνε να σκέφτεται και να ενεργεί διαφορετικά. Θυμηθείτε όσοι έχετε παιδιά αν σε κάποιες ηλικίες σπάνε η ανοίγουνε όλα τα αντικείμενα που πέφτουν στα χέρια τους..Να ξέρατε ποιον σπάνε στην πραγματικότητα; Αυτό λοιπόν που είναι ηθικά απαράδεκτο όταν μεγαλώσουν και ανάλογα την προσωπικότητα που θα διαμορφώσουν θα το μετουσιώσουν σε μια κοινωνικά παραδεκτή ασχολία. Η θα γίνει κατασκευαστής των windows η θα γίνει χάκερ, για παράδειγμα. Η και τα δυο. Υποθέτω ότι κανείς δεν κάνει ένα επάγγελμα όλως τυχαίως.

Όλοι αυτοί οι μηχανισμοί άμυνας που σας ανέφερα παρεκτρέπουν την Προσοχή μας. Όλοι αυτοί οι μηχανισμοί άμυνας λογοκρίνουν διαστρεβλώνουν την Μνήμη και εκτρέπουν την προσοχή.

Η επιλεκτική απροσεξία για ένα διάστημα μας απαλύνει το άγχος. Για παράδειγμα τοποθετούμε τον λογαριασμό του τηλεφώνου σε λάθος μέρος και έτσι ξεχνάμε να ανταποκριθούμε σε μια δυσάρεστη υποχρέωση. Η επιλεκτική απροσεξία είναι μια πολύ αποφασιστική απάντηση μας στα καθημερινά άγχη.

Για μας τους Ψυχολόγους η μόνη μέθοδος για να αποκαλύψει όλους αυτούς τους αμυντικούς μηχανισμούς και την λειτουργία τους είναι η Ψυχανάλυση ή η Ψυχοθεραπεία.

Έχει ανακαλυφθεί ότι ο εγκέφαλος αναγνωρίζει μια λέξη μέσα στα πρώτα 150 χιλιοστά του δευτερόλεπτου από την στιγμή που την βλέπει. Για 100 χιλιοστά του δευτερόλεπτου όμως τίποτε δεν φτάνει στην επίγνωση, μπορεί μάλιστα να μην φτάσει και πότε. Η επίγνωση είναι ένα σύστημα περιορισμένης χωρητικότητας

Ο Φρόυντ περιέγραψε με γραμμικό τρόπο το πώς οι πληροφορίες εισρέουν στον νου. Το ερέθισμα περνά μέσα από την αντίληψη. Αυτά τα ερεθίσματα καταγράφονται στην αισθητηριακή αποθήκη ,που είναι μια φευγαλέα και άμεση εντύπωση του κόσμου των αισθήσεων. Αυτή η μνημονική αισθητηριακή αποθήκη δεν είναι συνειδητή. Δηλαδή δεν γνωρίζουμε την ύπαρξη αυτών των ερεθισμάτων που αντιληφθήκαμε. Όλο αυτό το υλικό που αντιλαμβανόμαστε χωρίς να έχουμε επίγνωση αυτού του γεγονότος είναι και ο χαρακτήρας μας. Για να έρθουν κάποιες από τις αντιλήψεις στο συνειδητό ο Φρουντ ισχυρίστηκε ότι θα πρέπει να περάσουν πρώτα από κάποιους λογοκριτές. Αυτοί θα αποφασίσουν ποιες αντιλήψεις θα προωθηθούν στην συνείδηση και ποιες όχι. Στα όνειρα όπως περιγράψαμε πέρυσι, οι λογοκριτές είναι πιο κουρασμένοι, πιο τεμπέληδες και δεν κάνουν τόσο καλά την δουλειά τους. Τα όνειρα τελικά λειτουργούν όπως και το αλκοόλ. Όταν έχεις πιει αρκετά ποτηράκια έχεις μειωμένες ηθικές αντιστάσεις και τότε κανείς μπορεί να μάθει αρκετά πράγματα για σένα. Γιατί; Γιατί τότε έχεις και συ πολλά περισσότερα πράγματα να πεις. Πράγματα που είχες ερμητικά κλειστά από την συνείδηση σου. Πόσες φορές την άλλη μέρα ένας άνθρωπος μετά από ένα χοντρό μεθύσι δεν ρωτά με αγωνία τους γύρω του:Ρε συ χθες το βράδυ τι έκανα;Τι είπα;Έχει μια διπλή αγωνία. Από την μια θα ήθελε να μάθει τι είπε,για να ξέρει τι κρύβει το ασυνείδητο του. Και από την άλλη αισθάνεται αγωνία,γιατί αυτό που έμαθε αυτός θα το έχουνε μάθει και οι άλλοι. Πολλές φορές βέβαια μεθάμε γιατί είναι η μόνη μας ευκαιρία να πούμε αυτά που πραγματικά θέλουμε να πούμε.

Το ερέθισμα μπαίνει στην γενική αισθητηριακή αποθήκη. Σας θυμίζω ότι αισθητηριακή αποθήκη είναι οι πρώτες φευγαλέες εντυπώσεις που έχουμε από καθετί που μας περιτριγυρίζει. Το φίλτρο ανάλογα την φύση του ερεθίσματος θα το στείλει στο ανάλογο τμήμα της μακρόχρονης μνήμης. Μακρόχρονη Μνήμη είναι αυτό που αποκαλούμε ασυνείδητο με άλλα λόγια. Τα διάφορα ερεθίσματα που δεχόμαστε,θα προκαλέσουν πότε κάποιες αντιδράσεις ασυνείδητες και πότε κάποιες αντιδράσεις συνειδητές. Συχνά μπορεί αυτό να γίνει και ταυτόχρονα. Κάποιος που γράφει στην γραφομηχανή και γνωρίζει πολύ καλά τα πλήκτρα, χτυπά τα πλήκτρα ασυνείδητα και γράφει συνειδητά τις σκέψεις του.

ΜΗΧΑΝΕΣ ΨΕΥΔΟΥΣ

Το 2006 στο Πανεπιστήμιο του Χιούστον ένας επιστήμονας των υπολογιστών ,προσπαθεί να ανακαλύψει τους ψεύτες μετρώντας τα επίπεδα θερμότητας του προσώπου.

Η Τζένιφερ Βαντέμια καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καρολίνας θεωρεί ασφαλέστερη μια άλλη μέθοδο που εξετάζει τα εγκεφαλικά κύματα. Ισχυρίζεται ότι όταν κάποιος λέει ένα ψέμα η γνωστική του συμπεριφορά είναι μοναδική,είναι σαν να λύνει ένα ενδιαφέρον Μαθηματικό πρόβλημα. Δηλαδή θα πρέπει να βάλει σε λειτουργία μια σειρά από γνωστικές δραστηριότητες- δηλαδή θα πρέπει Πρώτον: να ανασύρει από την Μνήμη του όλες τις αληθινές πληροφορίες .δεύτερον,να απαγορεύσει την διήγηση αυτών των πληροφοριών, τρίτον να δημιουργήσει μια παραπλανητική απάντηση,και τέταρτον να πάρει την απόφαση να εκστομίσει αυτή την απάντηση.

Ο καθένας μας πρέπει να περάσει από αυτά τα βήματα για να πει ένα ψέμα. Αυτή η περίπλοκη διαδικασία περιλαμβάνει διαφορετικές περιοχές του εγκέφαλου. Υποστηρίζεται λοιπόν ότι αν μπορέσουμε και καταμετρήσουμε την εγκεφαλική δραστηριότητα κατά την διάρκεια του περάσματος από την αλήθεια στο ψέμα μπορούμε να αποκαλύψουμε το 94% των ψεμάτων-τουλάχιστον στα εργαστηριακά πειράματα.

Όλοι είμαστε υπερήφανοι που οι Έλληνες επιστήμονες του εξωτερικού διαπρέπουν στις ανακαλύψεις τους. Ο κύριος λοιπόν Ιωάννης Παυλίδης καθηγητής της επιστήμης των υπολογιστών σε συνεργασία με έναν Αμερικανό ενδοκρινολόγο δημοσίευσαν μια έρευνα που αναφέρουν ότι η θερμότητα γύρω από τα μάτια-που είναι δείγμα αυξημένης ροής αίματος-φάνηκε κατά την διάρκεια τους να “προδίδει” σχεδόν έξη από τους οκτώ ανθρώπους που προσπαθούσαν να παραπλανήσουν με τις απαντήσεις τους. Επιπλέον το σκαννερ αναγνώρισε σωστά έντεκα από τους δώδεκα ανθρώπους που έλεγαν την αλήθεια.

Ο πλέον δημοφιλής ανιχνευτής ψεύδους είναι γνωστός με το όνομα πολυγράφος. Εφευρέθηκε το 1921 και βασίζεται στην διάγνωση μιας σειράς φυσιολογικών φαινομένων-αλλαγή στην αναπνοή, τον παλμό,την πίεση η την εφίδρωση-που γίνονται την ώρα που ανακρίνεται ένα άτομο. Τα αποτελέσματα αυτών των εξετάσεων του πολυγράφου γίνονται δεκτά από τα δικαστήρια σε αρκετές χώρες.

Ένα άλλο μηχάνημα ανίχνευσης του ψέματος είναι η φωνητική ανάλυση, που προσπαθεί να αναλύσει το επίπεδο ψυχολογικής πίεσης του ανθρώπου με την φωνή που κατά κανόνα τρέμει. Όμως η φωνή δεν τρέμει μόνον όταν λέμε ψέματα άλλα και όταν φοβόμαστε.

Τέλος ένα ακόμη χαρμόσυνο νέο για τους φαλακρούς...

Μια έρευνα που ξεκίνησε που άλλου άλλα στην Αμερική είχε τον εξής στόχο. Πως θα μπορούσε στο μέλλον να εντοπιστεί ένας πιθανός εγκληματίας η να διασταυρωθεί το άλλοθι ενός κατηγορούμενου;

Φυσικά από τις τρίχες μας!!!

Οι τρίχες είναι σαν τις κατσαρίδες και τις ακρίδες. Είναι αθάνατες και κρύβουν πολλά μυστικά.

Λένε λοιπόν αυτοί οι επιστήμονες ότι οι τροφές και τα υγρά περιέχουν δυο φυσικά ισότοπα οξυγόνου και υδρογόνου(-περισσότερες πληροφορίες θα μας πει κάποιος χημικός αν υπάρχει στην παρέα μας).Τα ισότοπα αυτά που απορροφά το σώμα από το νερό μεταβάλλουν τις συγκεντρώσεις τους ανάλογα με την περιοχή που βρίσκονται και αφήνουν την υπογραφή τους στον ανθρώπινο ιστό. Τα μαλλιά είναι εξαιρετικά κατάλληλα, καθώς μακραίνουν κατά ένα εκατοστό κάθε μήνα. Επομένως, συγκεντρώνεται στις τρίχες ένα αρχείο όχι μόνον των τοποθεσιών που έχει επισκεφθεί κάποιος, αλλά και όσων έχει φάει και έχει πιει.

Βέβαια το ερώτημα είναι αν κάποιος έχει καταναλώσει εμφιαλωμένο νερό σε μεγάλες ποσότητες τότε η ανίχνευση αυτών των ισότοπων θα υποδείκνυε την περιοχή που αντλήθηκε το νερό και όχι την προέλευση του ανθρώπου.

Επιπλέον όσοι ταξιδεύουν πολύ συχνά θα πονοκεφάλιαζαν το μηχάνημα για τον τόπο της κατοικία τους αν τύχαινε να ανακρίνονται.

ΠΡΙΝ ΤΟΝ ΕΠΙΛΟΓΟ

Όλα αυτά που περιέγραψα προηγουμένως για της μηχανές ανακάλυψης του ψεύδους, μου θυμίζουν ,τα κολαστήρια των χώρων βασανιστηρίων. Και τα δυο ψάχνουν την αλήθεια με ένα βάναυσο τρόπο . Αν πράγματι ο άνθρωπος είναι κατασκευασμένος να μην αντέχει την αλήθεια της πραγματικότητας, οι μηχανές και τα βασανιστήρια βυθίζουν την αλήθεια ακόμη πιο πολύ στο ψέμα Η αλήθεια δεν είναι κάτι που αποσπάται με βίαιο τρόπο. Αν πράγματι ο άνθρωπος επινοεί μηχανισμούς άμυνας απέναντι στο άγχος που του προσφέρει η αλήθεια -ότι η ζωή περικλείει και τον θάνατο, -τότε η βία στραγγαλίζει την αλήθεια. Αν πράγματι το άγχος, ο πόνος, ο φόβος είναι τα συναισθήματα που μας διαστρεβλώνουν την αλήθεια για τον κόσμο, ΤΟΤΕ.,.χρειαζόμαστε να επιδιώκουμε έναν κόσμο με λιγότερη βία, με λιγότερο πόνο, λιγότερο φόβο, να γίνουμε πιο ανθρώπινοι.,.για να αντέχουμε την αλήθεια της πραγματικότητας.., Η γνώμη μου είναι ότι το ψέμα προκύπτει σαν αντίδραση απέναντι στον τρόμο που νοιώθει ο άνθρωπος για τον θάνατο του,τον αφανισμό του. Όταν νοιώθει ότι η ύπαρξη του έχει ένα αμετάκλητο όριο. Ο άνθρωπος με το ψέμα προσπαθεί να ξεχάσει αυτή την πραγματικότητα Νομίζω ότι η αλήθεια μπορεί να αποκαλύπτεται μόνον εκείνες τις στιγμές που καταλαγιάζει αυτό το συναίσθημα..Όταν ο άνθρωπος μπορεί και δημιουργεί. Τα δημιουργήματα του, του δίνουν την επίφαση ότι είναι αθάνατος. Η αγάπη, η ειρήνη και η δημιουργικότητα χρειάζεται να είναι ο αυτοσκοπός του, για να μπορεί να αντικρίζει, ν’ αντέχει να αντικρίζει, ότι η αλήθεια είναι, ότι δεν είναι αθάνατος.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Τα γεγονότα της 11^ηςΣεπτεμβρίου στην ΑΜΕΡΙΚΗ προκάλεσαν ένα ιδιαίτερο άγχος στον Αμερικάνικο πληθυσμό. Ήταν ίσως στην ιστορία τους μια πρωτόγνωρη απειλή. Μέσα σε Αμερικάνικο έδαφος ,ένιωσαν ότι κινδυνεύουν άμεσα. Έπρεπε λοιπόν να νιώσουν άμεσα από την Αμερικάνικη κυβέρνηση να στρέψει την προσοχή τους κάπου άλλου. Η καταστροφή του Αφγανιστάν, του Ιράκ ήταν μια κάποια λύση. Η απειλή έπρεπε να μεταφερθεί κάπου άλλου. Οι περισσότεροι αναγνωρίζουμε ότι αυτοί οι πόλεμοι βασίστηκαν σε μια προπαγάνδα άνευ προηγουμένου, σε πελώρια ψέματα για να αντισταθμίσουν το άγχος του Αμερικάνικου λαού.

Πηγή: ΚΩΣΤΑΣ ΡΩΜΑΝΟΣ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ

 via

Hot Greece

July 28, 2013, 11:04 am

≫ Next: Ο Νταν Αριέλι για τον ελλατωματικό μας ηθικό κώδικα

≪ Previous: H Αλήθεια, η αποδοχή της, το ψέμα, η συνείδηση και οι αμυντικοί μηχανισμοί του ανθρώπου

$

0

0

Ήλιος, θάλασσα και κώλος...

Η Ελλάδα είναι μια ευτυχισμένη χώρα.
Ποια χρεωκοπία, ποιοι αυτόχειρες, ποιοι άστεγοι και ποιοι άνεργοι;
Εξόν και αν εννοούμε τη χρεοκοπία του στοχασμού, τους αυτόχειρες της ποίησης, τους άστεγους των ιδεών και τους άνεργους των οραμάτων.
Γιατί εκεί βρίσκεται ο πυρήνας της Κρίσης.
Τα υπόλοιπα είναι ήλιος, θάλασσα και κώλος...

Σαν την Ελλαδα της χρεωκοπιας, δεν εχει!

Κι οχι δηλαδη οτι ειναι πραγματικα η χωρα του ελευθερου ερωτα.
Οχι!
Ουτε γι αυτο δεν ειμαστε ικανοι.

Η "απελευθερωση" και το "γκρεμισμα των ταμπου" ειναι αποκλειστικα υποθεση του Σαββατοκυριακου.
Δευτερα πρωι, ξανακλεινουν τα ποδια και οι παντες επιστρεφουν στα πρεπει τους.
Πλην των επαγγελματιων της προκλησης, ολα τα αλλα ξεφρωνημενα που πετανε τα βρακακια τους στους παγκους των μπαρ, θα τα βρειτε μετα απο λιγα χρονια εγκλωβισμενα σε αδιεξοδους γαμους, ασφυκτικες οικογενειες, κακοπληρωμενες δουλειες, παραφρονημενες πεθερες και αδηφαγα σογια.
 
Συμπεριφερονται σαν σκυλες, για να καλυψουν τον εσωτερο τρομο τους πως ειναι απλως κατοικιδια...

Και οι ξαπλωστρες δωρεαν!

Η Ελλαδα εχει κολλησει στη μουρη της, τη μασκα  αυτωνων ακριβως που ερχονται δω για να βγανουν τα χειροτερα ενστικτα τους.

Στις Μπενιτσες, στα Μαλλια, στην Χερσονησο, στη Μυκονο, στη Ροδο, καταφτανουν καθε χρονο εκατομμυρια φτωχων και καταπιεσμενων ανθρωπων, που τους εχουν πεισει οτι σ' αυτο εδω το μπουρδελο, ολα επιτρεπονται.
Μεθανε, ξερνουν, σερνονται, γαμιουνται, ξεβρακωνονται, αλυχτανε προσπαθωντας στις πεντε-δεκα μερες που εχουν αγορασει κοψοχρονια απο τους τουριστικους πρακτορες, να λησμονησουν το ποιοι πραγματικα ειναι και ποσο μιζερα κυλα η ζωη τους.

Χυνουν την απελπισια τους και τον τρομο του Μηδενος τους, καπου μακρια απο το δικο τους το σπιτι, εκει οπου κανεις δεν θα τους γνωριζει κι οπου θα μπορουν ανετα να νιωθουν σαν ασκια γεματα παθη, χωρις ονομα, χωρις αξιες, χωρις ιστορια.
Κι οταν γυρνανε στις χωρες τους, το παιζουν παναγιες, μιας και τα καταφεραν επιτελους να ξεχαρμανιασουν.
Οπως ο καθε πελατης των μπουρδελων, που μπορει να νιωθει ανετα, επειδη δεν χρειαζεται να λογαριασει την πουτανα, παρα μονον ως τρυπα πλασμενη για την ικανοποιηση του.
Και φευγοντας, φτυνει στο κρεβατι της.

Αυτη τη φτυσια, εμεις την εχουμε παρει και την εχουμε καμει προσωπειο.
Ενσωματωσαμε την αηδια αυτωνων που μας γαμανε επι πληρωμη.
Μετατρεψαμε σε "στυλ" το ξεχαρμανιασμα των απανταχου καταπιεσμενων και εγκαθιδρυσαμε ως αισθητικη, την ασχημια εκεινων που δεν αντεχουν τον εαυτο τους...

Δεν ειμαστε απλως χωρα διακοπων, ενα απεραντο resort center.
Ειμαστε χωρα πτυελοδοχειο.
Μια απεραντη ξαπλωστρα, που διδεται δωρεαν...

Και γαμω τα παιδια!

Οτι μας αρεσει, οτι ονειρευομαστε, οτι προσδοκαμε, οτι νοσταλγουμε, μπορουν να χωρεσουν σε ενα συνοικιακο γυμναστηριο.
Οτι πιστευουμε οτι αξιζει να προβαρουμε ως το Εγω μας, ειναι μια εικονα παρμενη απο τηλεοπτικες διαφημισεις.
Ειμαστε και γαμω τα παιδια!

Κι οσο πιο πολυ βαθαινει η κριση, τοσο πιο πολυ σφιγγουμε τους κοιλιακους μας.
Τη γυμνια των ιδεων μας, την εχουμε μπερδεψει με τη γυμνια των κορμιων μας. Ακουμε πως η Ελλαδα κινδυνευει να βγει απο τη σκηνη της ιστοριας και νομιζουμε οτι αυτο που χρειαζεται ειναι συσφιγξη και διαιτα, για να της χωρεσει το μαγιω... 

Hot Greece

Καραγουσταρω! Hot Greece! Η χωρα της ανεμελιας και του κουραδοκοφτη.
Το μονο λαβαρο που μας ταιριαζει πια, ειναι το στρινγκ...

Αλλα ποσο κραταει ενας κωλος, ρε παιδια;
Ισαμε τα τριαντα;Ισαμε τα τριαντα πεντε;Βια, ισαμε τα σαραντα...
Και μετα; 
Μετα, η κυτταριτιδα...

Ετσι γινεται και με τους λαους.
Ή κλεινουν συμβολαιο με την αιωνιοτητα ή πεθαινουν.
Οπως και στους μεγαλους ερωτες, δεν χωραει εδω ηξεις αφιξεις και ναι μεν αλλλα και καλα ειμαστε τωρα αλλα ασε να δουμε...
Ή ειναι ή δεν ειναι.
Ή το παν ή το τιποτα.
Δεν μπορεις να ξεγελας τον εαυτο σου με το: "ενταξει, τωρα την κουτσοβγαζουμε, για αυριο εχει ο θεος..."
Γιατι ολη η Ελλαδα ειναι σημερα στις παραλιες και ξεσαλωνει. Σαν να μην βυθιζεται το καραβι. Σαν να μην την εχουνε ζωσει οι βαρβαροι απο παντου.

Δεν υπαρχει ομως: "ενταξει μωρε, ασε να το γλεντησουμε τωρα που μπορουμε και μετα κατι θα βρουμε να κανουμε..."

Ενας ωραιος και σφιχτος κωλος εχει ημερομηνια ληξεως. Κι αμα στηριξεις τη ζωη σου απανω του, θα ρθει η ωρα που η ζωη σου θα κρεμεται σαν σταφιδιασμενο κωλομαγουλο.
Και θα την κοιτας εσυ ο ιδιος και θα την φτυνεις...

via

Ο Νταν Αριέλι για τον ελλατωματικό μας ηθικό κώδικα

July 28, 2013, 12:10 pm

≫ Next: Νικόλας Χρηστάκης: Η κρυφή επιρροή των κοινωνικών δικτύων

≪ Previous: Hot Greece

$

0

0

Ο συμπεριφορικός οικονομολόγος Νταν Αριέλι μελετά τα ελλατώματα στον ηθικό μας κώδικα: τους κρυφούς λόγους για τους οποίους νομίζουμε ότι είναι εντάξει να εξαπατούμε ή να κλέβουμε (μερικές φορές). Έξυπνες έρευνες βοηθούν το επιχείρημά του ότι είμαστε προβλέψιμα παράλογοι — και ότι μπορούμε να επηρεαστούμε με τρόπους που δεν μας είναι αντιληπτοί.

Νικόλας Χρηστάκης: Η κρυφή επιρροή των κοινωνικών δικτύων

July 28, 2013, 12:21 pm

≫ Next: Ποια η σχέση του Διαβόλου με τις Προφητείες;

≪ Previous: Ο Νταν Αριέλι για τον ελλατωματικό μας ηθικό κώδικα

$

0

0

Είμαστε όλοι συνδεδεμένοι σε τεράστια κοινωνικά δίκτυα φίλων, οικογένειας, συναδέλφων κ.α. Ο Νικόλας Χρηστάκης περιγράφει πώς μια (τεράστια γκαμα/ευρεία ποικιλία) χαρακτηριστικών – από την ευτυχία μέχρι την παχυσαρκία – μπορει/ούν να διαδοθει/ούν από άτομο σε άτομο, δείχνοντας() πως η θέση μας στο δίκτυο μπορεί να επηρρεάσει τη ζωή μας με τρόπους που δεν είχαμε φανταστεί.

Ποια η σχέση του Διαβόλου με τις Προφητείες;

July 29, 2013, 12:58 am

≫ Next: Για τους πολίτες με αυτοσεβασμό και αξιοπρέπεια ο κ. Σαμαράς έχει τελειώσει πολιτικά

≪ Previous: Νικόλας Χρηστάκης: Η κρυφή επιρροή των κοινωνικών δικτύων

$

0

0

Διαβάστε τι ισχυρίζεται σε ένα
βιβλίο του ο μακαριστός πλέον Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος
κυρός Χριστόδουλος για τις σχέσεις του διαβόλου με τις μαντείες, τα
όνειρα, τις προλήψεις και τις δεισιδαιμονίες!..

ΩΣ
γνωστόν, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κι Χριστόδουλος, σ’
ένα έργο του υπό τον τίτλον: «Πόλεμος κατά του Σατανά», το οποίο εξεδόθη
περί το 2000, από τις Εκδόσεις Χρυσοπηγή, μέσα στ’ άλλα αναφέρεται και
στην απάτη του διαβόλου, που ξεγελά το άνθρωπο με μαντείες, όνειρα,
προλήψεις και δεισιδαιμονίες.
Θα ήταν ιστορική παράλειψη το γεγονός
να αποσιωπήσουμε αυτήν την σοβαρή επισήμανση του Αρχιεπισκόπου, ο
οποίος, μεταξύ άλλων, τονίζει τα εξής:
«Όσους ο διάβολος δεν μπορεί
να αγκιστρώσει με άλλους τρόπους το κάνει με μαντείες, προλήψεις,
όνειρα, δεισιδαιμονίες, πράγματα δηλαδή που ενώ εκ πρώτης όψεως
φαίνονται στους πολλούς αθώα, στην ουσία αποτελούν διαβολικά όπλα για
την ψυχι­κή μας υποδούλωση.
Κι ας αρχίσουμε από τις μαντείες που στις
ημέρες μας εμφανίζονται με τη μορφή χειρομαντευμάτων, μέντιουμ κ.λπ.
Όλα αυτά έρχονται να ικανοποιή­σουν την περιέργεια ή την ανάγκη του
ανθρώπου να γνωρίσει τα μέλλοντα. Ο Θεός με πολλή σοφία απέκρυψε από τον
άνθρωπο το μέλλον του. Το έκα­νε για να του αφαιρέσει μια φοβερή πηγή
ανησυχίας και δυστυχίας. Του χάρισε σε αντιστάθμισμα, την ελπίδα και τον
κάλεσε να αφεθεί στη στοργική πρό­νοιά Του με εμπιστοσύνη παιδιού προς
πατέρα. Αλ­λά ο διάβολος θέλοντας να μειώσει αυτή την εμπιστοσύνη, δόλια
εκμεταλλεύεται το γεγονός επειδή σαν πνεύμα μπορεί κι αυτός, όπως και
οι άγγελοι, να γνωρίζει ορισμένα πράγματα που ο άνθρωπος αγνοεί σε σχέση
με το μέλλον. Μη λησμονούμε άλλωστε ότι ο άνθρωπος είναι «βραχύ τι παρ'
αγγέλους ηλαττωμένος» (Εβρ. 2, 7).

Οι
δαίμονες λοιπόν χωρίς να είναι παντογνώ­στες, διότι η παντογνωσία είναι
ιδιότητα μόνο του Θεού, γνωρίζουν εν τούτοις μερικά γεγονότα που
πρόκειται να γίνουν. Φέρουμε ένα παράδειγμα που χρησιμοποιεί ο Μ.
Αθανάσιος. Οι δαίμονες, λέει, σαν πνεύματα που είναι, βλέπουν ότι βρέχει
τώρα τις καταρρακτώδεις ινδικές βροχές, και την ίδια στιγμή
φανερώνονται και στην Αίγυπτο και με μαντεύματα και όνειρα προλαβαίνουν
το φούσκωμα των υδάτων του Νείλου που έπειτα από λίγο πρόκειται να
συμβεί εξ αιτίας των ινδικών βροχών και το λένε στους ανθρώπους. Έτσι
όταν πράγματι πλημμυρίσει ο Νείλος, οι άνθρωποι θα εκπλαγούν για την
ακρίβεια της πληροφορίας και θα πιστέψουν στα μαντεύματα και τα όνειρα
(ΒΕΠΕΣ 35, 129-130).
Το ίδιο μπορεί να συμβεί με οιαδήποτε
πληροφο­ρία όπως π.χ. ότι ο αδελφός σου που απουσιάζει στην Αμερική σου
στέλνει επιστολή ότι είναι ασθε­νής κ.λπ. Έτσι εκμεταλλευόμενοι οι
δαίμονες μία ιδιότητά τους «προσποιούνται μαντεύεσθαι και προλέγειν τα
μεθ' ημέρας ερχόμενα» (ΒΕΠΕΣ 33, 24) όπως χαρακτηριστικά παρατηρεί ο Μ.
Αθανάσιος. «Προσποιούνται μαντεύεσθαι» δηλ. ενώ στην ουσία δεν μαντεύουν
τίποτε, εκείνοι κάνουν ότι μαντεύουν και οι άνθρωποι πιστεύουν, στις
μαντείες τους, που βέβαια δεν λένε πάντοτε αλήθεια, αφού ο διάβολος
«ψεύδεται και ουδέν όλως αληθές λαλεί» (ΒΕΠΕΣ 33, 24). Τροφή του
διαβόλου είναι το ψεύδος. Κι όταν ακόμη λέγει την αλήθεια, το κάνει για
να παρασύρει και να αιχμαλωτίσει.
«Πολλές φορές —γράφει ο Δίδυμος
Αλεξαν­δρείας— ο δαίμονας επιθυμώντας να εξαπατήσει τους ανθρώπους
αναμειγνύει με το ψέμα και κάποια αλή­θεια ως δέλεαρ» (ΒΕΠΕΣ 44, 12).
Γι' αυτό το λόγο κι εμείς δεν πρέπει να πιστεύουμε στον διάβολο ούτε
όταν λέγει αλήθεια, μιμούμενοι τον Κύριο και τους Αποστόλους, οι οποίοι
δεν δέχονταν τα όσα αληθι­νά μάντευε το δαιμόνιο, αφού προερχόταν από
τον διάβολο. Ο Κύριος τον διάβολο, ο οποίος ομολογούσε γι' αυτόν ότι
είναι Υιός Θεού, απέκρουσε (Ματθ. 4, 11) ενώ αυτό ήταν αλήθεια.
Το
ίδιο έκανε και ο απόστολος Παύλος με την έχουσα πνεύμα πίθωνος νεανίδα
των Φιλίππων, ήτις «εργασίαν πολλήν παρείχε τοις κυρίοις αυτής
μαντευομένη». Όταν η παιδίσκη φώναξε για τον Παύλο και το Σίλα «ούτοι οι
άνθρωποι δούλοι του Θεού του Υψίστου εισίν...» (Πραξ. 16, 17) είπε την
αλή­θεια. Όμως ο Παύλος δεν δέχθηκε τις συστάσεις αυτές που προέρχονταν
από τον πονηρό. Έτσι μας έδωσε το παράδειγμα να είμαστε προσεκτικοί και
να μη δίδουμε πίστη στις μαντείες που είναι των δαιμόνων έργο «...μήπως
οι δαίμονες μαζί με την μερική αλήθεια σπείρουν μέσα μας και την κακία
τους και για να μας συνετίσουν να μην προσέχουμε τους δαί­μονες ποτέ κι
αν ακόμη φαίνονται ότι λένε αλήθεια. Ακόμη δεν είναι σωστό να έχουμε τις
Άγιες Γραφές και την ελευθερία που μας χάρισε ο Χριστός και να
διδασκόμεθα από το διάβολο, ο οποίος δεν τήρη­σε την τάξη που τον
τοποθέτησε ο Θεός, αλλά σκέ­φθηκε άλλα αντ’ άλλων» καθώς ωραία λέγει ο
Μ. Αντώνιος (ΒΕΠΕΣ, 33, 25).
Έτσι γίνεται φανερό πως κανείς
χριστιανός δεν πρέπει να καταφεύγει σε μαντείες δηλ. να πηγαίνει στα
μέντιουμ, τις «χαρτορίχτρες», τις «καφετζούδες», τις «μάντισσες» που
κοιτούν τα χέρια, και γενικά ο πιστός χριστιανός δεν πρέπει να δίνει
προσοχή σ' όλα αυτά που είναι διαβολικά τεχνάσματα για να τον
παρασύρουν.
Στο σημείο αυτό χρειάζεται προσοχή, γιατί πολ­λές
γυναίκες που μαντεύουν, κάνουν το έργο αυτό λέγοντας θρησκευτικά λόγια
και προσευχές. Έτσι όταν κάποιος ακούσει πώς είναι σατανικά τεχνάσμα­τα
οι μαντείες προβάλλει την εξής ένσταση: αφού αυτά είναι σατανικά
τεχνάσματα, τότε πώς συμβιβά­ζονται με τα άγια λόγια που λέγει ή
μάντισσα; Την απάντηση στο ερώτημα αυτό δίνει ο άγιος Ιωάννης ο
Χρυσόστομος λέγοντας τα εξής: «Η μεγαλύτερη απάτη είναι η εξής: όταν
συμβουλεύουμε τους χρι­στιανούς να μην πηγαίνουν στα μαντεία και τους
αποτρέπουμε απ’ αυτά, αυτοί απολογούμενοι ισχυ­ρίζονται ότι η μάντισσα,
είναι χριστιανή και δεν χρη­σιμοποιεί τίποτε άλλο από το όνομα του Θεού.
Γι αυτό μισώ και αποστρέφομαι πολύ περισσότερο αυ­τή τη γυναίκα, διότι
χρησιμοποιεί το όνομα του Θεού με ασέβεια λέγοντας ότι είναι χριστιανή
ενώ επιδει­κνύει με τις πράξεις της την ειδωλολατρία Και ο! δαίμονες
πρόφεραν το όνομα του Θεού, αλλά ήσαν δαίμονες και έλεγαν στο Χριστό σε
γνωρίζουμε ποιος είσαι, είσαι ο άγιος του Θεού. Και όμως ο Χρι­στός τους
επιτίμησε και τους έδιωξε. Γι’ αυτό σας παρακαλώ να μείνετε καθαροί απ'
αυτή την απάτη και το ολίσθημα» (Κατήχηση Γ).

Δεν
έχουμε λοιπόν το δικαίωμα να καταφεύγουμε στις μαντείες για να
παρηγορηθούμε ή για να γλιτώσουμε από κάποιο κακό. Ούτε σε όνειρα πρέπει
να πιστεύουμε. Τα όνειρα είναι απατηλά. Ελάχιστες φορές μιλά ο Θεός δι’
αυτών. Όλες τις άλλες ομιλεί ο διάβολος, ο οποίος τα χρησιμοποιεί ως
όπλα είτε για να μας μολύνει την ψυχική καθαρότητα, είτε για να μας
ξεγελάσει. Γι’ αυτό ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακας μας συνιστά: «Κανείς να
μη σκέπτεται την ημέρα όσα είδε στον ύπνο του, διότι και αυτός είναι
σκοπός των δαιμόνων να μας μολύνουν στον ξύπνιο μας με το περιεχόμενο
των ονείρων» (Λόγος ΙΕ'). Τα όνειρα πρέπει να τα λησμονεί κανείς και να
μην τα θυμάται.
Όσον άφορα στα όνειρα του Θεού, ας είμαστε
επιφυλακτικοί. Ό Θεός θα βρει τρόπο να φανερώσει το θέλημά Του. Εκείνος
που πιστεύει στα όνειρα, λέγει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακας «μοιάζει με
αυτόν που κυνηγά τη σκιά του και προσπαθεί να την πιάσει» (Λόγος γ').
Όταν δώσουμε προσοχή στα όνειρα, δίνουμε το δικαίωμα στους δαίμονες να
μας πειράζουν κι όταν δεν κοιμόμαστε. «Όταν αρχίζου­με να πειθώμεθα
στους δαίμονες δίνοντας προσοχή στα όνειρα, αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα
να εμπαιζόμεθα απ’ αυτούς κι όταν είμαστε ξύπνιοι. Αυτός που πιστεύει
στα όνειρα είναι τελείως ανόητος, ενώ αυτός που δεν δίνει σημασία σ'
αυτά είναι φιλόσο­φος» (Λόγος γ').
Προσοχή επίσης στις προλήψεις και
δεισιδαιμο­νίες. Είναι όπλα στα χέρια του διαβόλου που μας καθιστούν
άβουλα όργανά του. 'Υπάρχουν άνθρωποι που δεν ταξιδεύουν ημέρα Τρίτη,
δεν κοιμούνται σε δωμάτιο με αριθμό 13, ανησυχούν με την κραυγή της
κουκουβάγιας, με το ούρλιασμα του σκύλου, που θεωρούν γρουσουζιά να
συναντήσουν κάποιο πρό­σωπο, να πρωτοχαιρετίσουν κάποιον άνθρωπο. Όλοι
αυτοί, χωρίς να το θέλουν και χωρίς να το εννοούν, εμπίπτουν στις
διαβολικές παγίδες και εξαρτούν τη ζωή τους, την πρόοδο και ευτυχία τους
από πρόσωπα ή γεγονότα που δεν έχουν καμμιά λογική σχέση με την ευτυχία
τους.
Γι’ αυτό και ο Ιερός Χρυσόστομος, επικρίνων αυτούς γράφει:
«Βλέπεις άνθρωπο και σε κυριεύει δεισιδαιμονία και δεν βλέπεις τη
διαβολική παγίδα πώς σε βάζει σε έχθρα με κάποιον που δεν σου έκανε
κανένα κακό. Πώς σε έκανε εχθρό με τον αδελφό χωρίς καμία δίκαια
πρόφαση; Και δεν κα­ταλαβαίνεις πόσο γελοίος γίνεσαι, πόση ντροπή για
σένα, το χειρότερο όμως πόσος κίνδυνος εμφω­λεύει;» (Κατήχηση Γ). Και ο
ίδιος ο πατήρ θέλοντας να αποδείξει πόσο βλαβερές είναι οι προλήψεις και
ότι προέρχονται από τον διάβολο, παρατηρεί: «Πολλές φορές βγαίνοντας
κάποιος από το σπίτι του βλέπει ένα άνθρωπο αλλοίθωρο ή ανάπηρο και τον
κυριεύει δεισιδαιμονία. Αυτό είναι σατανική ενέργεια, διότι δεν γίνεται
άσχημη η ημέρα από την συνάντηση οποιουδήποτε ανθρώπου, αλλά το να ζει
κανείς στην αμαρτία. Όταν βγεις από το σπίτι σου ένα μόνο να φυλάξεις το
να μη σε συναντήσει η αμαρτία. Αυτή μόνο μας ρίχνει κάτω ηθικά. Όταν
δεν υπάρχει αυτή ούτε ο διάβολος μπορεί να μας βλάψει» (Κατήχηση 7).
Εύκολα
μπορεί κάποιος τώρα να εννοήσει, πόσο δόλια ενεργεί ο διάβολος. Κι ενώ η
A. Γραφή κα­ταδικάζει κάθε είδος μαντείας (Γ' Βασίλη. 22, 20), και ενώ
είναι γνωστό ότι ο διάβολος είναι ο πατέρας του ψεύδους, (Ηώ. 8, 44)
βρίσκονται εν τούτοις χριστια­νοί, οι οποίοι παρασύρονται σε μαντείες,
μάγια, όνειρα, προλήψεις και δεισιδαιμονίες κι αφήνουν το διάβολο να
κατευθύνει τη ζωή τους. Κι όλα αυτά ενώ σαν Χριστιανοί έχουν υποσχεθεί
το «αποτάσσομαί σοι σατανά» «Αυτή γαρ η φωνή —παρατηρεί ο Ι.
Χρυσόστομος— συνθήκη προς τον Δεσπότη εστίν». Κι ερχόμαστε εμείς να
παραβιάσουμε τη συνθήκη και να δώσουμε πίστη στα διαβολικά τεχνάσματα,
που μας καθιστούν «δούλους· και υπηρέτες» του διαβό­λου (ΒΕΣΠΕΣ 3, 167).
Αλλά
όχι. Δεν πρέπει να παραδοθούμε στον ύπουλο εχθρό μας. Μακριά μας κάθε
σατανικό όρ­γανο μαγείας, μαντείας, κλυδωνισμού. Για μας αξία έχει ο
Κύριός μας. Είναι ο Λυτρωτής και ο Σωτήρας μας. Μόνο Αυτόν
εμπιστευόμαστε, τον Σταυρό Του έχουμε ως όπλο.».

via

---

Για τους πολίτες με αυτοσεβασμό και αξιοπρέπεια ο κ. Σαμαράς έχει τελειώσει πολιτικά

July 29, 2013, 2:16 am

≫ Next: Αναιμία: Πώς εμφανίζεται

≪ Previous: Ποια η σχέση του Διαβόλου με τις Προφητείες;

$

0

0

Εκ παραδρομής η αποκάλυψη

Του Χρήστου
Γιανναρά

Αρκούν κλάσματα δευτερολέπτου για να συμβεί. Μια απροσεξία, απρονοησία, κακοτυχία - η κάμερα καταγράφει «εκ παραδρομής». Και ο δημόσιος άνδρας ξεγυμνώνεται μπροστά στα μάτια εκατομμυρίων τηλεθεατών.

Η αυθορμησία, τα ανεξέλεγκτα από τη σκέψη και τη βούληση αντανακλαστικά, αποκαλύπτουν πάντοτε...

 

την αλήθεια: την χωρίς προσποίηση και προσωπεία ποιότητα
του ανθρώπου. Είναι αλάνθαστος καθρέφτης η πηγαία, ανεπιτήδευτη εκφραστική.
Οταν οι πρώτες λέξεις που έρχονται στα χείλη με την αυθόρμητη έκρηξη είναι η αργκό του υποκόσμου, η σεξουαλική χυδαιότητα, τότε η γλώσσα και μόνο, αυτοδύναμη, παραπέμπει σε περίπτωση έσχατης ποιοτικής υποστάθμης.


Αρκούν
κλάσματα δευτερολέπτου. Και η εικόνα που ο επαγγελματίας της δημοσιότητας προσπάθησε επί χρόνια, δεκαετίες, να λανσάρει στο κοινό (η χαμογελαστή απλότητα, η ευγενική προσήνεια, οι άψογα μελετημένες χειρονομίες, όλα τα
τεχνητά ψιμύθια τα κατασκευασμένα από τους εικονοποιούς, «τους πληρωμένους της αυλής») σαρώνεται αστραπιαία. Ο αιφνιδιασμός είναι ακαταμάχητος καταλύτης για τον
θρυμματισμό των προσωπείων, τη διαπόμπευση της υποκρισίας ή της ασημαντότητας.



Πρώτη ελεεινή αποκάλυψη, πριν κάποιους μήνες, αποτέλεσε ο πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων - διορισμένος βέβαια από τον πρωθυπουργό, αλλά συνταγματικά δεύτερος
στην ιεράρχηση των πολιτειακών αξιωμάτων. Προβλήθηκε δημόσια να εκστομίζει σεξουαλικές βωμολοχίες απίστευτης αδιαντροπιάς. Και δεύτερη αποκάλυψη, πριν λίγες μέρες, ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, με ανάλογο (αμβλυμένο από την πολυχρησία) λεξιλόγιο, σε έκρηξη αυθορμησίας δίχως ανασταλτικά αιδούς.

Δεν πρόκειται για προσβολή της ευαισθησίας ηθικολόγων, της σεμνοτυφίας πουριτανών.
Πρόκειται για πολιτικό γεγονός πρωτεύουσας σημασίας. Για αποκάλυψη που κανείς δεν μπορεί να την πάρει πίσω, να την ακυρώσει. Τώρα το πανελλήνιο και η διεθνής κοινή γνώμη ξέρουν, τεκμηριωμένα, ποια ανθρώπινη ποιότητα διαχειρίζεται τον σημερινό εφιάλτη των Ελλήνων και την αυριανή τους μοίρα στην Ιστορία. Τα δυο «εκ παραδρομής» περιστατικά βυθομετρούν τον απύθμενο εκπεσμό, τον
αυτεξευτελισμό του ελλαδικού πολιτικού συστήματος και της κοινωνίας που το συντηρεί.

Και οι δυο κορυφαίοι αξιωματούχοι του σάπιου ώς το μεδούλι συστήματος παραμένουν στους ανώτατους θώκους τους, ωσάν να μη συνέβη τίποτε. Αντίδραση καυστική υπήρξε μόνο
σε γελοιογραφία - η ειρωνεία των γελοιογράφων είναι το τελευταίο μάλλον αντανακλαστικό ζωντανής αυτοσυνείδητης αξιοπρέπειας στην «υπό διεθνή επιτροπείαν» χώρα. Κανένας άλλος, κοινωνικός θεσμός ή δημόσιο πρόσωπο, φορέας
θεσμικής ευθύνης για την τιμή του ελληνικού ονόματος και της συλλογικής αξιοπρέπειας (Δικαιοσύνη, Ακαδημία, Πανεπιστημιακές Σύγκλητοι, Ενοπλες Δυνάμεις,
Καλλιτεχνικά και Επιστημονικά Επιμελητήρια, συσπειρώσεις γονέων ή εκπαιδευτικών) δεν ζήτησε να υπάρξουν συνέπειες της επαίσχυντης απρέπειας των συμπτωμάτων.

Βέβαια, με τη λογική της αβάσταχτης σήμερα λαϊκής οδύνης, του σαδιστικού βασανισμού αθώων από κοινωνικά κακουργήματα, κατά συρροήν, των κυβερνώντων, η λεκτική
χυδαιότητα μοιάζει ασήμαντο πταίσμα. Αλλά στο πεδίο της πολιτικής, η κλίμακα αξιολόγησης της βαρύτητας των εγκλημάτων είναι διαφορετική - η συμβολική δυναμική γλωσσικών «παραπτωμάτων» αποδείχνεται κάποτε ασύγκριτη, ως προς τις κοινωνικές συνέπειες, σε σχέση με πράξεις κακουργηματικές: Οσο κοινωνικό χρήμα,
προορισμένο για την άμυνα της χώρας, κι αν κατάκλεψε ο επί χρόνια «νούμερο δύο» του ΠΑΣΟΚ, το έγκλημά του δεν προκάλεσε τον ριζικό «μετασχηματισμό» της ελλαδικής κοινωνίας που πέτυχε ο Ανδρέας Παπανδρέου με μία και μόνη (στυγνού αμοραλισμού) φράση του: «Δικαιούτο (ο κ. τάδε) να κάνει ένα δώρο στον εαυτό του, αλλά όχι και πεντακόσια εκατομμύρια!».

Με μία φράση (ίσως και αυτή εκ παραδρομής) η κλοπή, η ατιμία, η απιστία περί το κοινωνικό λειτούργημα έγιναν αυτονόητη συμπεριφορά, με την προτροπή απλώς να
έχει το έγκλημα «πλαφόν» (κάποια οροφή, κάποιο όριο). Η πρωθυπουργική τότε φράση μετάγγισε στην κοινή συνείδηση τη βεβαιότητα ότι «όλα επιτρέπονται»: δεν υπάρχουν φραγμοί και αναστολές στην αντικοινωνική συμπεριφορά. Αν τα ποινικά κακουργήματα κρίνονταν από τις κοινωνικές τους συνέπειες, ο λεκτικός αμοραλισμός του Ανδρέα θα είχε επισύρει το μέγιστο της καταδίκης σε κάθειρξη.

Για τους πολίτες με αυτοσεβασμό και αξιοπρέπεια ο κ. Σαμαράς έχει τελειώσει πολιτικά.
Επιστέγασμα (με αδυσώπητη συμβολική δυναμική) της ανικανότητάς του και της εξωφρενικής παλαιοκομματικής πολιτικής του ήταν ο τρόπος που έκλεισε την ΕΡΤ και η καταισχύνη από τη βωμολόχο αθυροστομία του. Είναι ζήτημα χρόνου και συγκυριών να περάσει στον «πάγκο» της ντροπής, να συγκαταριθμηθεί με τους αποτυχημένους, στιγματισμένους προκατόχους του.



Η ελλαδική κοινωνία έχει μπροστά της καινούργια σισύφεια ανηφόρα. Ο κ. Τσίπρας είναι σαφώς ευφυέστερος των «αναστημάτων» που η δεινή πραγματικότητα ξέβρασε
στον «πάγκο». Πρέπει να καταλαβαίνει, λοιπόν, ότι την εκτίναξή του από το 4,6 στο 27% της προτίμησης των ψηφοφόρων δεν την οφείλει ούτε στη γοητεία που
άσκησαν στην ελληνική κοινωνία οι ιδεοληψίες της «Αριστερής Πλατφόρμας» ούτε η ρομαντική ψυχανωμαλία της «Κομμουνιστικής Τάσης» στο συνονθυλευματικό κόμμα
του. Η εκτίναξή του ήταν το προϊόν της λαϊκής οργής για τους αυτουργούς των κακουργημάτων που οδήγησαν στην καταστροφή της ζωής μας, και επιμένουν ακόμα να
διαχειρίζονται τη «σωτηρία» μας από τις συνέπειες της δικής τους φαυλότητας και ανικανότητας.

Αν ο κ. Τσίπρας φιλοδοξεί να είναι πολιτικός αρχηγός και όχι κομματάρχης σε παλαιοημερολογίτικες σέκτες, αν πιστεύει στον σημερινό ρεαλισμό μιας κοινωνιοκεντρικής ελληνικής
Αριστεράς, δεν έχει παρά να συγκροτήσει και να ανακοινώσει, τώρα, τους επιτελείς του. Σε ποια στελέχη του υπολογίζει, με ποιες προσωπικότητες έχει εξασφαλίσει συνεργασία, με ποιο υπουργικό συμβούλιο θα τολμήσει το τιτάνιο έργο να ξαναστήσει στα πόδια της την κατεαγμένη και κατεξευτελισμένη Ελλάδα. Πώς θα μπορέσει να απαλλαγεί από την ομηρεία σε «συνιστώσες» και υπόδικους για κοινωνικά εγκλήματα «συνδικαλιστές».

Η Ιστορία ευνόησε πληθωρικά και άλλους πριν από αυτόν. Που σήμερα κρύβονται έντρομοι, δεν τολμούν ούτε στον δρόμο να ξεμυτίσουν. Κοιμούνται με τον εφιάλτη της δίκαιης
λαϊκής οργής.

Πηγή:  kathimerini.gr

via

Αναιμία: Πώς εμφανίζεται

July 29, 2013, 4:46 am

≫ Next: Καλοήθεις παθήσεις του μαστού

≪ Previous: Για τους πολίτες με αυτοσεβασμό και αξιοπρέπεια ο κ. Σαμαράς έχει τελειώσει πολιτικά

$

0

0

Λέγοντας αναιμία εννοούμε την παθολογική εκείνη κατάσταση στην οποία υπάρχει μείωση του αιματοκρίτου και της αιμοσφαιρίνης κάτω από το φυσιολογικό.

Για μεν τους άνδρες οι φυσιολογικές τιμές του αιματοκρίτου κυμαίνονται από 40-54% και της αιμοσφαιρίνης από 13,5-18 g/dl ( γραμμάρια ανά 100 κυβικά εκατοστά αίματος).

Για τις γυναίκες οι αντίστοιχες φυσιολογικές τιμές του αιματοκρίτη κυμαίνονται από 34-47% και της αιμοσφαιρίνης από 11,5-16,5 g/dl.

Οι αναιμίες διακρίνονται ανάλογα με την αιτία που τις προκαλεί σ' αυτές που οφείλονται σε μειωμένη παραγωγή αίματοςκαι σ' αυτές που οφείλονται σε αυξημένη απώλεια αίματος.

Στην πρώτη κατηγορία μπορεί να έχουμε αναιμία από έλλειψη διαφόρων στοιχείων που θεωρούνται απαραίτητα για την αιμοποίηση όπως π.χ. αναιμία από έλλειψη σιδήρου, βιταμίνης Β12 , φυλλικού οξέος, βιταμίνης C ή από κληρονομικές διαταραχές παραγωγής της αιμοσφαιρίνης όπως είναι η μεσογειακή και η δρεπανοκυτταρική αναιμία ή ακόμη και από αδυναμία παραγωγής αίματος λόγω επίκτητης βλάβης του μυελού των οστών (του μέρους δηλ. όπου παράγεται το αίμα) οπότε έχουμε τις απλαστικές αναιμίες.

Στη δεύτερη περίπτωση μπορεί να έχουμε αναιμία από αυξημένη απώλεια αίματος όπως στις διάφορες αιμορραγίες ( η έμμηνος ροή και οι γαστρορραγίες είναι από τις πιο συνηθισμένες αιτίες αιμορραγιών ) ή από αυξημένη καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων όπως χαρακτηριστικά συμβαίνει στις αιμολυτικές αναιμίες.

Οι αιμολυτικές αναιμίεςμπορεί να είναι συγγενείς δηλ. το παιδί γεννιέται με την πάθηση αυτή ή επίκτητες. Στις αιμολυτικές αναιμίες τα ερυθρά αιμοσφαίρια αιμολύονται δηλ. καταστρέφονται με εντονότερο και γρηγορότερο βαθμό με αποτέλεσμα να έχουν βραχύτερη διάρκεια ζωής απ' ότι τα φυσιολογικά ερυθρά αιμοσφαίρια.

Επειδή ο ρυθμός καταστροφής των ερυθρών αιμοσφαιρίων είναι ταχύτερος από αυτό της παραγωγής των γι' αυτό δημιουργείται ένα αρνητικό ισοζύγιο στα ερυθρά αιμοσφαίρια με αποτέλεσμα να εμφανίζεται αναιμία.

Πολλά είναι τα αίτια που μπορούν να προκαλέσουν επίκτητη αιμολυτική αναιμία μεταξύ των οποίων και η λήψη φαρμάκων ή η επαφή με διάφορες τοξικές ουσίες. Παρόλα αυτά στις περισσότερες περιπτώσεις επίκτητων αιμολυτικών αναιμιών το αίτιο δεν είναι δυνατόν να προσδιορισθεί.

Αναιμία: Τα κυριότερα συμπτώματα

Η αναιμία δημιουργείται όταν ο αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων στο αίμα μειώνεται σε παθολογικά επίπεδα. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια περιέχουν την αιμοσφαιρίνη η οποία μεταφέρει το οξυγόνο από τους πνεύμονες στους ιστούς και στα όργανα του σώματος.

Η αναιμία μπορεί να οφείλεται σε απώλεια αίματος, σε έλλειψη ενός βασικού συστατικού που συμβάλλει στη σύνθεση της αιμοσφαιρίνης, σε ανωμαλίες παραγωγής των ερυθρών αιμοσφαιρίων και τέλος σε ασθένειες όπου υπάρχει υπερβολική καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων.

Ένα από τα κυριότερα συμπτώματα της αναιμίας είναι η κούραση. Πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι υπάρχουν και πολλές άλλες αιτίες κούρασης εκτός από την αναιμία όπως το στρες, η κατάθλιψη, η αϋπνία, η υπερκόπωση και διάφορες ασθένειες.

Η κούραση στην αναιμία οφείλεται στο γεγονός ότι μειώνεται η μεταφορά οξυγόνου στην καρδία και σε άλλα ζωτικά όργανα.

Οι ασθενείς παρουσιάζουναδυναμία και εξάντληση. Νιώθουν ότι δεν έχουν ενέργεια και χρειάζονται περισσότερη προσπάθεια παρά ότι συνήθως για τις δραστηριότητες τους.

Όταν η αναιμία αναπτύσσεται αργά, ο οργανισμός βρίσκει τρόπους προσαρμογής. Έτσι στα αρχικά στάδια οι ασθενείς στις περιπτώσεις αυτές δεν αντιλαμβάνονται ότι πάσχουν από αναιμία. Το πρόβλημα ανακαλύπτεται όταν για κάποιο λόγο γίνει ανάλυση αίματος ή όταν τα ερυθρά αιμοσφαίρια και η αιμοσφαιρίνη παρουσιάσουν σημαντική πτώση.

Όταν η αναιμία εγκατασταθεί απότομαλόγω ξαφνικής πτώσης της αιμοσφαιρίνης, τότε τα συμπτώματα είναι άμεσα. Η σοβαρότητά τους θα εξαρτηθεί από το βαθμό και την ταχύτητα πτώσης της αιμοσφαιρίνης.

Εκτός από την αδυναμία και την κούραση, οι ασθενείς παρουσιάζουν χλωμάδα, δύσπνοια, λαχάνιασμα, ταχυκαρδία, πονοκέφαλο και ζαλάδες ιδιαίτερα όταν στέκονται.Επίσης έχουν δυσκολίες στο να ανεβούν σκαλιά ή να κάνουν άλλες συνήθεις σωματικές δραστηριότητες.

Στις σοβαρές περιπτώσεις αναιμίας, οι ασθενείς μπορούν να έχουν σύγχυση και ληθαργία.

Όταν προϋπάρχει καρδιακή ή αναπνευστική πάθηση, τότε αυξάνονται οι κίνδυνοι για επιπλοκές που απειλούν τη ζωή όπως καρδιακή ανεπάρκεια, στηθάγχη ή καρδιακή προσβολή.Εκτός από τα πιο πάνω γενικά συμπτώματα που είναι δυνατόν να εμφανιστούν σε όλες τις μορφές αναιμίας, υπάρχουν και συμπτώματα που είναι χαρακτηριστικά ορισμένων παθήσεων.

Ο ίκτερος δηλαδή η κίτρινη χροιάτου δέρματος παρατηρείται στις αιμολυτικές αναιμίας. Οι αιμολυτικές αναιμίες είναι εκείνες που οφείλονται σε υπερβολική, παθολογική καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων.

Η έλλειψη βιταμίνης Β12 και φολικού οξέωςμπορεί να προκαλέσει πόνο και έντονη χαρακτηριστική κοκκινάδα στη γλώσσα με διάρροια και απώλεια βάρους. Επίσης η έλλειψη βιταμίνης Β12 μπορεί να δημιουργήσει νευρολογικά προβλήματα όπως μουδιάσματα, παραισθήσεις, αδυναμία, δυσκολίες στο περπάτημα, ευερεθιστικότητα, απώλεια μνήμης, κατάθλιψη και σύγχυση.

Τα σημεία και συμπτώματα που περιγράφουμε πιο πάνω, το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό του ασθενούς και οι αναλύσεις αίματος επιτρέπουν την τοποθέτηση της διάγνωσης της αναιμίας.

Η αναιμία είναι μια από τις συχνότερες αιματολογικές παθήσεις. Είναι απαραίτητο, σε περίπτωση που υπάρχει υποψία ότι κάποιος πάσχει από αναιμία, να συμβουλεύεται το γιατρό του άμεσα. Εάν πράγματι υπάρχει αναιμία θα πρέπει να εξακριβωθεί το είδος της, η αιτία της και να δοθεί η κατάλληλη θεραπεία.

Αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου: Αυτά που πρέπει να ξέρετε:

Η αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου είναι πολύ συχνή πάθηση. Μπορεί να συμβεί σε όλες τις ηλικίες και έχει διάφορες αιτιολογίες.

Η αναιμία είναι παθολογική κατάσταση που οφείλεται στο γεγονός ότι στο αίμα δεν υπάρχει αρκετή αιμοσφαιρίνη. Η αιμοσφαιρίνη είναι πρωτείνη που περιέχεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια.

Η αιμοσφαιρίνη μεταφέρει το οξυγόνο από τους πνεύμονες προς τους ιστούς και τα διάφορα όργανα του σώματος. Στη συνέχεια προσλαμβάνει το διοξείδιο του άνθρακα και το μεταφέρει πίσω στους πνεύμονες, απ' όπου αποβάλλεται.

Ο σίδηρος είναι ένα απαραίτητο στοιχείο που χρειάζεται για τη σύνθεση της αιμοσφαιρίνης από τον οργανισμό.

Η έλλειψη σιδήρου μπορεί να δημιουργήσει μια συγκεκριμένη μορφή αναιμίας η οποία ονομάζεται σιδηροπενική αναιμία.

Ποια είναι τα συμπτώματα και πως γίνεται η διάγνωση;

Τα συχνότερα συμπτώματα της αναιμίας είναι:

* Χλωμάδα

* Κούραση

* Ταχυκαρδία

* Ασυνήθιστη δυσκολία στην αναπνοή όταν γίνεται κάποια σωματική προσπάθεια

* Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι σε πολλές περιπτώσεις είναι δυνατόν να μην υπάρχουν οποιαδήποτε συμπτώματα

Η διάγνωση της αναιμίας γίνεται από το γιατρό, ο οποίος αφού διαπιστώσει ότι υπάρχουν κλινικές ανωμαλίες στον ασθενή, κάνει ορισμένες αιματολογικές εξετάσεις.

Οι εξετάσεις αυτές όπως η γενική αίματος, δείχνουν στο αίμα τα επίπεδα της αιμοσφαιρίνης, των ερυθρών αιμοσφαιρίων (τα οποία περιέχουν την αιμοσφαιρίνη), τα λευκά αιμοσφαίρια και τα αιμοπετάλια.

Οι βιοχημικές εξετάσεις του αίματος, μπορούν να δείξουν τα επίπεδα σιδήρου στο αίμα όπως επίσης και των πρωτεϊνών που το μεταφέρουν και τον αποθηκεύουν. Πρέπει να τονίσουμε ότι η απλή μέτρηση του σιδήρου στο αίμα, έστω και εάν αυτή είναι χαμηλή, δεν επιτρέπει να δείξει εάν υπάρχει έλλειψη σιδήρου.

Για το λόγο αυτό θα πρέπει να γίνεται ένας πλήρης έλεγχος του μεταβολισμού του σιδήρου για να διαπιστωθεί εάν υπάρχει έλλειψη ή όχι.

Επιπρόσθετες εξετάσεις από το γιατρό θα βοηθήσουν να ξεκαθαρίσει εάν η αναιμία πράγματι οφείλεται στην έλλειψη σιδήρου ή εάν υπάρχουν άλλες αιτίες που οδηγούν στην αναιμία.

Οι αιτίες που μπορούν να προκαλέσουν αναιμία είναι πολλές. Εκτός από την έλλειψη σιδήρου υπάρχουν ασθένειες συγγενείς ή επίκτητες του μυελού των οστών, κακοήθεις νόσοι, τοξικές ουσίες, αυτοάνοσα νοσήματα και διάφορες άλλες παθήσεις που συνοδεύονται από αναιμία.

Ποιες είναι οι αιτίες έλλειψης σιδήρου;

Οι αιτίες που μπορούν να οδηγήσουν σε αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου είναι οι ακόλουθες:

1. Έλλειψη σιδήρου στη διατροφή: Η έλλειψη σιδήρου στη διατροφή παρατηρείται κυρίως σε παιδιά και σε νεαρές γυναίκες. Παιδιά που πίνουν πολύ γάλα και δεν τρωνε φαγητά πλούσια σε σίδηρο κινδυνεύουν να έχουν έλλειψη σιδήρου που μπορεί να οδηγήσει σε σιδηροπενική αναιμία. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και σε νεαρές γυναίκες που ακολουθούν δίαιτες αδυνατίσματος

2. Περίοδοι γρήγορης ανάπτυξης: Ο οργανισμός όταν βρίσκεται σε περίοδο γρήγορης ανάπτυξης έχει αυξημένες ανάγκες σε σίδηρο. Τα παιδιά κάτω των 3 ετών αναπτύσσονται τόσο γρήγορα που η πρόσληψη σιδήρου από τη διατροφή, μπορεί να μην ικανοποιεί τις ανάγκες του οργανισμού

3. Εγκυμοσύνη: Οι γυναίκες που εγκυμονούν ή που θηλάζουν, χρειάζονται 2 με 3 φορές περισσότερο σίδηρο από τους άνδρες. Οι έγκυες γυναίκες πρέπει να ελέγχονται εάν έχουν ικανοποιητικό σίδηρο στο αίμα τους. Χρειάζεται να έχουν μια διατροφή πλούσια σε σίδηρο ή ακόμη εάν χρειάζεται να παίρνουν χάπια σιδήρου

4. Απώλεια αίματος:Η απώλεια αίματος είναι μια συχνή αιτία σιδηροπενικής αναιμίας στους ενήλικες. Στις γυναίκες οι πολλές απώλειες αίματος λόγω μιας έντονης περιόδου, μπορεί να οδηγήσουν σε αναιμία.

Επίσης απώλεια αίματος παρατηρείται και από εσωτερικές αναιμίες από το πεπτικό σύστημα. Παθήσεις όπως το έλκος στο στομάχι, η ελκώδης κολίτιδα, ο καρκίνος και άλλες ασθένειες μπορούν να προκαλέσουν μια χρόνια αιμορραγία που μπορεί να περάσει και απαρατήρητη. Η αναιμία που θα προκληθεί αναπόφευκτα θα οδηγήσει στην ανακάλυψη της πάθησης που προκαλεί την αιμορραγία και κατά συνέπεια την απώλεια σιδήρου και την αναιμία.

Επιπρόσθετα υπάρχουν και ορισμένα φάρμακα που είναι δυνατόν να προκαλέσουν μια χρόνια αιμορραγία που οδηγεί σε αναιμία. Η ασπιρίνη, τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα είναι από τα συχνότερα φάρμακα που προκαλούν χρόνιες αιμορραγίες και αναιμία.

Συμπερασματικά θα πρέπει να τονίσουμε ότι στη διερεύνηση μιας αναιμίας που οφείλεται στην έλλειψη σιδήρου, είναι σημαντικό να γίνεται προσπάθεια να βρεθεί η αιτία που οδήγησε στην έλλειψη του σιδήρου.

Πως μπορεί να γίνει πρόληψη;

Η διατροφή που είναι πλούσια σε σίδηρο αποτελεί την καλύτερη πρόληψη εναντίον της σιδηροπενικής αναιμίας.

Τα ακόλουθα τρόφιμα έχουν ψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο:

*Συκώτι και άλλα κρέατα

*Θαλασσινά

* Ξηροί καρποί

* Αποξηραμένα φρούτα όπως σταφίδες, βερίκοκα και δαμάσκηνα

* Φασόλια

* Πράσινα φυλλώδη λαχανικά όπως το σπανάκι και το μπρόκολο

*Ψωμιά και δημητριακά που είναι εμπλουτισμένα με σίδηρο

Οσίδηροςπου περιέχεται στα κρέατα απορροφάται πολύ καλά από τον οργανισμό. Η κατανάλωση μικρών ποσοτήτων κρέατος ταυτόχρονα με άλλες πηγές σιδήρου όπως για παράδειγμα τα λαχανικά, βοηθά για καλύτερη απορρόφηση σιδήρου από το έντερο.

Ηβιταμίνη C, είτε σε χάπι είτε τρώγοντας φαγητά που είναι πλούσια στη βιταμίνη αυτή (πορτοκάλια, άλλα εσπεριδοειδή ή χυμός πορτοκαλιών), όταν λαμβάνεται ταυτόχρονα με μια διατροφή πλούσια σε σίδηρο, βοηθά τον οργανισμό να απορροφά περισσότερο σίδηρο. Επίσης η βιταμίνη C βοηθά την απορρόφηση του σιδήρου και από τα φαρμακευτικά σκευάσματα είτε αυτά είναι χάπια είτε κάποιας μορφής διάλυμα.

Κάποια φαγητά εμποδίζουν την απορρόφηση του σιδήρου. Το γάλα, η σόγια, ο κρόκος του αυγού, οι φυτικές ίνες, το τσάι και ο καφές μπορεί να εμποδίζουν την απορρόφηση του σιδήρου και για το λόγο αυτό θα πρέπει να αποφεύγονται όταν κάποιος παίρνει μια διατροφή πλούσια σε σίδηρο.

Θεραπεία

Η θεραπεία της αναιμίας είναι η αντιμετώπιση της αιτίας που την προκάλεσε.

- Εάν η αιτία είναι η έλλειψη σιδήρου από τη διατροφή, τότε θα πρέπει αυτή να εμπλουτισθεί με φαγητά που είναι πλούσια σε σίδηρο όπως αναφέρεται πιο πάνω.

- Εάν ο λόγος είναι μια απώλεια αίματος, τότε αυτή θα πρέπει να εντοπισθεί και η αιτία της να αντιμετωπισθεί.

- Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι απαραίτητο να χορηγηθούν φαρμακευτικά σκευάσματα όπως για παράδειγμα τα χάπια σιδήρου.

- Τα χάπια σιδήρου είναι δυνατόν να προκαλέσουν κάποια αναστάτωση στο στομάχι, καούρα και δυσκοιλιότητα. Για τα προβλήματα αυτά είναι σημαντικό να ενημερώνεται ο θεράπων ιατρός.

Ορισμένες από τις πιο κάτω συμβουλές μπορούν να βοηθήσουν εναντίον των προβλημάτων που προκαλούν τα φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν σίδηρο:

*Τα χάπια είναι καλό να λαμβάνονται μαζί με το φαγητό

*Είναι σημαντικό η λήψη να αρχίζει σταδιακά. Για παράδειγμα για τις πρώτες 3 μέρες να ληφθεί μόνο 1 χάπι την ημέρα, μετά 2 την ημέρα μέχρι που ο ασθενής να μη νιώθει προβλήματα από την ποσότητα αυτή. Με τον τρόπο αυτό να αυξάνεται σταδιακά η ποσότητα μέχρι που να φθάσει στη δόση που έχει γράψει ο γιατρός

*Εάν ο ασθενής παρουσιάζει δυσκοιλιότητα, τότε μπορεί να αυξήσει την ποσότητα των φυτικών ινών στη διατροφή. Αυτό πρέπει να γίνεται έστω και εάν υπάρχει η πιθανότητα οι ίνες να μειώσουν την απορρόφηση του σιδήρου.

Είναι καλύτερα να μειώνεται η δυσκοιλιότητα έστω και εάν μειώνεται η απορρόφηση του σιδήρου διότι διαφορετικά ο ασθενής μπορεί να σταματήσει να παίρνει τη θεραπεία του:

*Τα χάπια σιδήρου δεν πρέπει να λαμβάνονται τη νύχτα πριν τον ύπνο εάν προκαλούν προβλήματα στο στομάχι

*Εάν μια συγκεκριμένη μορφή σιδήρου ή χαπιού προκαλεί προβλήματα, τότε είναι χρήσιμο ο ασθενής να μιλήσει με το γιατρό του για να δοκιμασθεί μια άλλη μορφή ή σκεύασμα σιδήρου.

Αντωνακάκης Ε. Σωκράτης

Γενικός Χειρουργός

Πηγάδια Καρπάθου

6974 139 931

via

Καλοήθεις παθήσεις του μαστού

July 29, 2013, 5:10 am

≫ Next: Μυϊκές Θλάσεις

≪ Previous: Αναιμία: Πώς εμφανίζεται

$

0

0

Το ινοαδένωμα

'Αγνωστης αιτιολογίας, είναι το συχνότερο.

Μεγέθυνση μαστογραφίας ινοαδενώματος μαστού. Παρατηρήστε το ομαλό περίγραμμα.

Οι κύστεις του μαστού

Συχνή πάθηση μεγάλου ποσοστού των γυναικών.

ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ (ΚΛΙΝΙΚΟΑΚΤΙΝΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ)... ΙΝΟΑΔΕΝΩΜΑ, ΚΥΣΤΕΣ, ΙΝΟΚΥΣΤΙΚΗ ΜΑΣΤΟΠΑΘΕΙΑ, ΦΥΛΛΟΕΙΔΗΣ ΟΓΚΟΣ, ΘΗΛΩΜΑ, ΣΚΛΥΡΗΝΤΙΚΗ ΑΔΕΝΩΣΗ, ΝΕΚΡΩΣΗ ΛΙΠΟΥΣ, ΓΥΝΑΙΚΟΜΑΣΤΙΑ. 

 

Μαστογραφία καλοήθων κύστεων μαστού με αποτιτανώσεις στο τοίχωμά τους. Παρατηρήστε το ομαλό τους περίγραμμα.

Ο φυλλοειδής όγκος

Φυλλοειδής όγκος. Το ομαλό περίγραμμα θυμίζει μεγάλο ινοαδένωμα.

Θήλωμα

Θήλωμα. Αίμα βγαίνει από ένα πόρο. 

Η Σκληρυντική Αδένωση

Μαστογραφία σκληρυντικής αδένωσης. Δύσκολο να ξεχωρίσει μια παθολογική σκίαση μέσα σε τόσες άλλες σκιάσεις.

Φυσιολογική μαστογραφία. Συγκρίνετε με την διπλανή εικόνα και δείτε πόσο πιο εύκολα θα μπορούσε να φανεί εδώ μια ύποπτη σκίαση καρκίνου αμέσως μόλις θα αναπτυσσόταν. 

Η Νέκρωση Λίπους

Μαστογραφία τριών εστιών νέκρωσης λίπους. Τροχαίο ατύχημα προ διετίας. 

Η Γυναικομαστία 

Καλοήθης διόγκωση των μαστών που εμφανίζεται σε άνδρες έφηβους, νέους ή ηλικιωμένους (15-25 ετών ή άνω των 60). 

Ήπια γυναικομαστία σε άνδρα 40 ετών. 

Αντωνακάκης Ε. Σωκράτης

Γενικός Χειρουργός

Πηγάδια Καρπάθου

τηλ. 6974 139 931

 

via

Μυϊκές Θλάσεις

July 29, 2013, 5:21 am

≫ Next: Τι είναι η Ισχιαλγία

≪ Previous: Καλοήθεις παθήσεις του μαστού

$

0

0

Ο πιο συνηθισμένος τραυματισμός σε άτομα τα οποία ασχολούνται με αθλητικές δραστηριότητες είναι οι θλάσεις των μυϊκών ιστών.

 Θλάση είναι η ρήξη των μυϊκών ινών από είτε από υπερβολικά έντονη σύσπαση, υπερβολική διάταση ή από άμεση πλήξη του μύ από κάποιο εξωτερικό παράγοντα (πχ. λάκτισμα). Στη ποδηλασία οι θλάσεις δεν είναι τόσο συχνές και αυτό λόγω της φύσεως του αθλήματος . ΠαρΆ όλα αυτά οι περισσότεροι ποδηλάτες , ερασιτέχνες και μή, ασχολούνται περιστασιακά και με άλλα αθλήματα όπως το ποδόσφαιρο, το τρέξιμο, το μπάσκετ κτλ. Αυτό έχει ώς αποτέλεσμα την εμφάνιση θλάσεων οι οποίες γίνονται αισθητές και συχνά ενοχλητικές κατα τη διάρκεια της ποδηλασίας.

Με την πρώτη ενόχληση ή πόνο του μύ θα πρέπει να διακόπτεται αμέσως η αθλητική δραστηριότητα, διότι η συνέχισή της μπορεί να προκαλέσει περαιτέρω τραυματισμό των μυϊκών ινών. Δημιουργούνται δηλ. Μεγαλύτερες βλάβες με συνέπεια την αύξηση του χρόνου αποκατάστασης.

Αιτίες

Οι αιτίες των μυϊκών θλάσεων είναι οι εξής:

α)Μειωμένη ελαστικότητα των μυών απο παράλειψη των διατατικών ασκήσεων

β)Υπερβολική κόπωση των μυών μετά απο παρατεταμένη άσκηση

γ)Κακός εξοπλισμός (πχ. ακατάλληλα υποδήματα)

δ)Άσκηση σε υγρό και ψυχρό περιβάλλον

ε) Κακή διατροφή και έλλειψη καλίου, νατρίου ή μαγνησίου στον οργανισμό

στ) Κακή τεχνική κατα την εκτέλεση των ασκήσεων, υπερεκτίμηση δυνατοτήτων απο τον προπονητή ή τον ίδιο τον αθλητή.

Διαβάθμιση των θλάσεων

Αναλόγως με τον αριθμό των τραυματισμένων μυϊκών ινών οι θλάσεις διαβαθμίζονται σε πρώτου, δευτέρου και τρίτου βαθμού.

Πρώτου Βαθμού: παρατηρείται απλή διάταση των μυϊκών ινών (το λεγόμενο "τράβηγμα") και συνοδεύεται από πόνο κατά την εκτέλεση της άσκησης. Επίσης περιορίζεται η λειτουργικότητα του πάσχοντος μέλους.

Δευτέρου Βαθμού:παρατηρείται μερική ρήξη των μυϊκών ινών με έντονο μυϊκό σπασμό ,αιμάτωμα και οίδημα. Στη συνέχεια σχηματίζεται ουλώδης ιστός στο σώμα του μύ ο οποίος έχει σαν αποτέλεσμα την απώλεια της ελστικότητας του μυός. Επίσης έχουμε μετατόπιση του εκχυμώματος στους παρακείμενους ιστούς, 1-2 μέρες μετά την κάκωση. Σε ενδεχόμενη ρήξη της μυϊκής περιτονίας έχουμε μυοκήλη, δηλ. κήλη του μύ προς τα έξω.

Τρίτου Βαθμού: παρατηρείται πλήρης ρήξη του μυός, με εκτεταμένο αιμάτωμα καθώς και κατάργηση της κινητικότητας του μύ. Κατά την ψηλάφηση εντοπίζεται κοίλωμα του μύ στο σημείο της ρήξης.

Στα κάτω άκρα συχνότερες θλάσεις είναι αυτές του δικέφαλου μηριαίου, του τετρακεφάλου και του γαστροκνημίου. Στα άνω άκρα θλάσεις παρατηρούνται Στο δικέφαλο βραχιόνιο, στον δελτοειδή, στον υπερακάνθιο (στροφείς του ώμου) και στον τρικέφαλο βραχιόνιο. Συχνές είναι επίσης και οι θλάσεις των κοιλιακών οι οποίες απαιτούν συνήθως και μακρόχρονη αποκατάσταση.

Θεραπεία

Αμέσως μετά τη θλάση πρώτου και δευτέρου βαθμού επιβάλλεται ακινητοποίηση του σκέλους σε ανάρροπη θέση, περίδεση του σκέλους και εφαρμογή ψυχρού επιθέματος ή πάγου για 20-25 λεπτά. Η εφαρμογή ψυχρών επιθεμάτων γίνεται αρκετά συχνά κατά το πρώτο 48ωρο για την μείωση του πόνου, του αιματώματος και την κατά το δυνατό μείωση της έκτασης του οιδήματος. 

Μετά το πρώτο 48ωρο και αφού περάσει η οξεία φάση, μπορεί να αρχίσει η εφαρμογή θερμών επιθεμάτων σε συνδυασμό με ελαφρά μάλαξη, ανάλογα πάντα με τη σοβαρότητα του τραυματισμού. Κατά αυτόν τον τρόπο βελτιώνεται η κυκλοφορία στη περιοχή και αρχίζει η διαδικασία της επούλωσης. Δίδονται ισομετρικές ασκήσεις με μικρή ένταση , προοδευτικά αυξανόμενες με τη πάροδο των ημερών. 

Ο ουλώδης ιστός ο οποίος αρχικά σχηματίζεται στο σημείο της θλάσης είναι σκληρός και ανελαστικός σε σχέση με το φυσιολογικό ιστό. Αυτό έχει σαν επακόλουθο την εμφάνιση πόνου σε κάθε σχεδόν σύσπαση του μυός. Για αυτό ακριβώς επιβάλλεται στον ασθενή πρόγραμμα διατατικών ασκήσεων στο τραυματισμένο μύ. Στη συνέχεια της αποκατάστασης αρχίζουμε σταδιακά τις ισοτονικές ασκήσεις για επιπλέον ενδυνάμωση. 

Επίσης, σα αυτό το σημείο δίδονται και εξειδικευμένες ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας και νευρομυϊκής συναρμογής, δηλ. ασκήσεις επανεκπαίδευσης του μυός για ασφαλή επιστροφή στην αθλητική δραστηριότητα.

Σε θλάση τρίτου βαθμού δηλ. σε τέλεια ρήξη του μύ, είναι απαραίτητη η χειρουργική συρραφή των ινών του και η ακινητοποίηση προκειμένου επιτευχθεί η επούλωσή του.

Στη συνέχεια και με την πάροδο της περιόδου ακινητοποίησης αρχίζει η προοδευτική κινητοποίηση του μύ και η σταδιακή ενδυνάμωσή του, με απώτερο σκοπό την πλήρη αποκατάσταση και την επιστροφή στις προπονήσεις.

Γενικά, κάθε θλάση οποιουδήποτε βαθμού θα πρέπει να αποκαθίσταται πλήρως πρίν την επιστροφή του αθλητή στις προπονήσεις, καθώς υπάρχει πάντα μεγάλος κίνδυνος υποτροπής και συνεπώς μεγαλύτερης διάρκειας αποχής από τους αγώνες.

Αντωνακάκης Ε. Σωκράτης

Γενικός Χειρουργός

Πηγάδια Καρπάθου

τηλ. 6974 139 931

via

Τι είναι η Ισχιαλγία

July 29, 2013, 5:26 am

≫ Next: Κακοήθης υπερπυρεξία

≪ Previous: Μυϊκές Θλάσεις

$

0

0

Η οξεία ισχιαλγία παρουσιάζεται συνήθως αιφνιδιαστικά ή σταδιακά σε διάστημα λίγων ημερών μετά από κίνηση ή άρση βάρους αλλά και πολλές φορές χωρίς καμία φαινομενική αιτία. Ο πόνος συνοδεύεται συχνά και από άλλα προβλήματα όπως μούδιασμα ή υπαισθησία (ελάττωση της αισθητικότητας του δέρματος) στον πόδα και μυική αδυναμία που μπορεί να προκαλέσει δυσκολία ή σύρσιμο του ποδιού κατά την βάδιση.

Αν παράλληλα με τον πόνο στο πόδα υπάρχει και δυσκολία στην ούρηση τότε ο ασθενής θα πρέπει να απευθυνθεί αμέσως στον ειδικό ιατρό γιατί υπάρχει η πιθανότητα να υπάρχει "κεντρική" κήλη ενός μεσοσπονδυλίου δίσκου με πίεση των νεύρων που είναι απαραίτητα γιά σημαντικές λειτουργίες όπως η ούρηση και μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές μόνιμες βλάβες.

Συχνά πιστεύεται οτι η ισχιαλγία συμβαίνει λόγω ‘κάκωσης’, όπως όταν κάποιος σηκώσει απότομα ένα μεγάλο βάρος. Ωστόσο γνωρίζουμε ότι η κήλη ενός μεσοσπονδυλίου δίσκου συμβαίνει σε δίσκους στους οποίους προϋπάρχει σημαντικού βαθμού φθορά, συχνά χωρίς σοβαρά συμπτώματα και χωρίς να το γνωρίζει ο ασθενής.

Οι στατιστικές επίσης δείχνουν οτι προβλήματα οξείας ισχιαλγίας μπορεί να παρουσιαστούν τόσο σε άτομα που ασχολούνται με βαρέα χειρωνακτικά επαγγέλματα όσο και σε άτομα που δεν έχουν ιστορικό. 

Αν και υπάρχει η γενική εντύπωση οτι η οξεία ισχιαλγία είναι πάθηση της μεγάλης ηλικίας ή συμβαίνει μόνο σε άτομα με μακροχρόνιο ιστορικό προβλημάτων στη μέση αυτό δεν είναι σωστό: η οξεία ισχιαλγία συμβαίνει πιό συχνά σε μικρότερες ηλικίες, συνήθως σε άτομα από 25 έως 40 ετών και μπορεί να παρουσιαστεί σε άτομα χωρίς κανένα προηγούμενο ιστορικό προβλημάτων στη μέση.

Θεραπεία

Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων οξείας ισχιαλγίας η αποκατάσταση (ελάττωση ή και πλήρης εξαφάνιση του πόνου) συμβαίνει μέσα σε μερικές εβδομάδες από την στιγμή που εκδηλώνεται το πρόβλημα. Στις περιπτώσεις αυτές δεν χρειάζεται ιδιαίτερη θεραπεία (εκτός από απλά παυσίπονα) και ο ασθενής δεν πρέπει να περιορίζεται σε κατάκλιση γιά περισσότερο από μία με δύο ημέρες το πολύ, πριν τη σταδιακή επιστροφή του στις φυσιολογικές του δραστηριότητες. Σε τέτοιες ευνοúκές περιπτώσεις αναμένουμε πλήρη αποκατάσταση αν και θα παραμένει η πιθανότητα υποτροπής (επανεμφάνισης του προβλήματος με νέο επεισόδιο ισχιαλγίας) σε ποσοστό 10% έως 20%.

Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις όμως, που τα πράγματα δεν πηγαίνουν τόσο καλά. 

Ο ασθενής με πρόβλημα ισχιαλγίας θα πρέπει να αναζητήσει την βοήθεια Ιατρού αλλά πάντα ειδικού στις παθήσεις σπονδυλικής στήλης όταν:

    * ο πόνος είναι έντονος, παρατεταμένος (περισότερο από τρείς μήνες χωρίς ιδιαίτερα σημεία βελτίωσης)

    *ή επιδεινώνεται σταδιακά,

   *συνυπάρχουν άλλα συμπτώματα που επιδεινώνονται (όπως μούδιασμα ή μυική αδυναμία στο κάτω άκρο). 

Η σύγχρονη χειρουργική θεραπεία της οξείας ισχιαλγίας λόγω κήλης ενός μεσοσπονδυλίου δίσκου της οσφυικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης είναι η μικροδισκεκτομή. Αυτή η χειρουργική επέμβαση συνίσταται στην αφαίρεση του τμήματος του μεσοσπονδυλίου δίσκου που δημιουργεί το πρόβλημα (όχι ολόκληρου του δίσκου) και την άρση της πίεσης της νευρικής ρίζας με χρήση ειδικού μικροσκοπίου με πολύ μικρή τομή χαμηλά στην μέση και βραχύ χρόνο νοσηλείας και μετεγχειρητικής αποκατάστασης. Τα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά (πλήρης αποκατάσταση και ανακούφιση του πόνου) στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων.

Αρκετοί ισχυρίζονται οτι υπάρχουν εναλλακτικές θεραπείες γιά την ισχιαλγία όπως ενέσεις, οζονοθεραπεία, θεραπεία μαγνητικών πεδίων, έλξειςή άλλα. Αυτό δεν είναι ακριβές: δεν υπάρχει επιστημονική απόδειξη οτι οτιδήποτε από αυτά μπορεί να επηρεάσει την εξέλιξη της οξείας ισχιαλγίας προς το καλύτερο.

Αντωνακάκης Ε. Σωκράτης

Γενικός Χειρουργός

Πηγάδια Καρπάθου

τηλ. 6974 139 931

via